فلسفه چگونه اندیشیدن است.
حرکت جوهری عین وجود جوهر است و تنها نیازمند به فاعل الهی و هستی بخش بوده و ایجاد جوهر عیناً همان ایجاد حرکت جوهری است. حرکت جوهری مختص به عالم ماده است و فقط بر پایه اصالت وجود و تشکیک آن، ممکن است نه بنابر اصالت ماهیت؛ زیرا ماهیت، امر واحد و ثابتی است که حرکت در آن مستلزم تغییر ذات و عدم بقای هویت شیء است. حرکت جوهری عرضی به این معنا که جهان همیشه در حال نو شدن است و هر لحظه لباس خود را تغییر می دهد، "خلع و لبس" است و حرکت جوهری طولی به صورت "لبس بعد لبس" است که کمالی روی کمال دیگر می آید نه آنکه کمالی از دست بدهد و کمال دیگری را جایگزین کند. (صدرا در هنگام پایه ریزی حرکت جوهری، "تجدد امثال" را مد نظر داشته است و به این مطلب در آثار خود نیز اشاره کرده است و مراد از تجدد امثال که شامل همه عوالم وجود است، در اینجا تحول استکمالی است که شیء دائما در حال موجود شدن و معدوم گردیدن است و هر لحظه نسبت به حالت و لحظه قبل تجدید می گردد و با تجلیات گوناگون، رو به سوی کمال می رود؛ لذا موجودات عالم امکان، پیوسته و آن به آن در تغییر و تبدیل هستند و فیض هستی که از مبدا هستی بخش به ممکنات می رسد، دم به دم نو می شود.
نتیجه اینکه تضادهای عالم امکان، معلول این حرکت عمومی است. از آنجا که حرکت و تغییر، روندی تکاملی دارد، هر چه که وجود، شدّت کمتری داشته باشد حرکت و شوق به سوی کمال در او بیشتر است و به این دلیل عالم ماده، در میان سایر عوالم عالم امکان از مرتبه وجودی ضعیف تری برخوردار است لذا حرکت و تغییر در آن بیشتر است و به دلیل محدودیت عالم ماده نسبت به سایر عوالم، تضاد و تفاوت در آن بیشتر است. گر چه علت تضادها، حرکت است ولی خود این تضادها، منشأ تغییر و تکامل است. پس به نوعی ارتباط دو سویه میان تضادها و حرکات و تغییرات عالم برقرار است.
