سرتیپ امیر مسعود بختیاری

مسعود بختیاری (متولد ۲۵ آبان ۱۳۲۰ تهران) نظامی بازنشسته، مدرس دانشگاه و نویسنده ایرانی است، که در جنگ ایران و عراق از فرماندهان ارشد ارتش ایران بود و ریاست عملیات نیروی زمینی ارتش را برعهده داشت.

جنگ ها و عملیات های او "عملیات بیت المقدس و عملیات طریق القدس" کتاب های نوشته شده توسط سرتیپ دوم امیر مسعود بختیاری "عملیات بیت‌المقدس و عملیات طریق‌القدس / آزادسازی شهر مرزی بستان /هشت سال دفاع مقدس / آنچه گذشت/ درس‌هایی از جنگ ایران و عراق و فرماندهی در چشم‌انداز ۱۴۰۰، هستند.

مصاحبه امیر مسعود بختیاری با صدا و سیما:
_آیا این ضعف ارتش بود که باعث ناکامی ها و عدم پیروزی در سال اول جنگ شد؟
ما طی ۲ تا ۶ ماه اول جنگ در مقابل ارتش مجهز عراق ایستادگی کردیم و ارتش عراق را قبل از رسیدن به اهداف خود در بیابان های خوزستان و کوه های ایلام و کردستان متوقف کردیم.
آیا این پیروزی نیست؟!
دشمن اهداف بلندی داشت ولی موفق نشد چون در مقابلش مقاومت شد...او می‌خواست خوزستان را از کشور جدا کند اما ارتش ممانعت کرد.

یکی از تعریف هایی که امروزه در ادبیات نظامی از موفقیت می شود این است که مانع شویم از اینکه دشمن به اهداف استراتژیک خود برسد که ارتش ایران مانع آن شد.جنگ های نظامی که در ظاهر ناموفق هستند در باطن خود دارای دستاوردهایی اند که باعث توقف ارتش عراق شدند و همین توقف ها باعث نرسیدن عراق به اهدافش بود.
مساله روایتگری یا عملیات نگاری در ارتش یکی از وظایف عادی و تایید شده یگان های نظامی حتی در زمان صلح است. اینها وقایع روزانه شان را در دفاتر خاصی به نام "تاریخچه یگانی" ثبت می کنند و این جزو روش‌های متداول یگانی است؛ مشخصا در مساله جنگ ایران و عراق می توانم بگویم که حداکثر ۶ ماه بعد از آغاز جنگ، روایتگری جنگ در ارتش به صورت مکتوب و رسمی در دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش که استادانش به جنگ آمده بودند، آغاز و قرار شد از اسناد و مدارک جنگ که عمدتا طرح ها، قراردادها، اسناد و نقشه های عملیاتی است یک نسخه به دافوس (دانشکده فرماندهی و ستاد) داده شود تا آنان این اسناد را به روش خود نگهداری کنند.
می توان گفت از آغاز نیم سال دوم جنگ، این تاریخ نگاری یا روایتگری توسط مرحوم سرهنگ یعقوب حسینی که یکی از افسران بسیار خوب نیروی زمینی و معاون عملیاتی فرمانده نیرو بود، شروع شد. ایشان در ۶ ماه اول جنگ معاون عملیاتی فرماندهی وقت نیروی زمینی یعنی مرحوم قاسم علی ظهیرنژاد بودند.

متوقف کردن ارتش عراق، برتری نیروی هوایی و دریایی نسبت به عراق و .... اشاره کرد و اینکه نیروی بسیج مردمی فاقد سلاح و فاقد مهارت  برای این کار هستند، سپاه پاسداران هم در آغاز این راه است.
در واقع در آغاز جنگ، دو یا سه ماه است که سپاه سازمان فرماندهی خود را کامل کرده و تا قبل آن سپاه بصورت شورایی  بوده است در ماه شهریور یا مرداد ۱۳۶۰ است که آقای محسن رضایی به عنوان فرمانده کل سپاه انتقاد می شود و مدارک منسجم است.در آن زمان تعدادی از آن پنچ شش نفر اولی که شورای فرمانده داشتند مخالف این بودند که سپاه وارد جنگ خارجی شود.
همچنین ایشان معتقد بودند که تنها با انگیزه خالی نمی‌شود کاری کرد و نیروی مشابه خود را می‌خواهند.
نیروی هوایی میخواد که جواب نیروی هوایی را دهد و توپخانه می‌خواهد جواب توپخانه را دهد و همینطور زرهی می‌خواهد که جواب توپخانه را دهد و لذا آن ها را ارتش داشته و مهارت آن را هم دارا بوده است.

همچنین ایشان در ادامه فرمودند صدام حسین در روز ششم جنگ تقاضای آتش بس می‌کند. چرا؟ چون شوکی به او وارد کردیم و او متوجه شده بود که در این جنگ پیروز نیست.

و همچنین معتقد بودن که عدم موفقیت در سال اول جنگ نداشتیم زیرا :
1.کاملا موفق بوده چون ارتش عراق را متوقف کردند.
2.برتری نیروی هوایی ایران نسبت به نیروی هوایی عراق و نیروی دریای ایران در ۶۷ روز اول جنگ ،نیروی دریایی عراق را در صحنه ی جنگ از خلیج فارس خارج کرده و اسکله ی البکر و الامیه را منهدم کرده وصدور نفت عراق را قطع کرده ،در کنار این فتح تپه های الله الکبر ،فتح ارتفاعات میمک،فتح سر پل هایی در غرب رود خانه ی کرخه که زمینه سازی درباره فتح المبین می شود آیا این ها پیروزی نیست؟!

_این  با نقشه های خود ارتش پیروزی نیست،یعنی ارتش نقشه طراحی کرده که تا در همان عملیات تا خود بصره برود؟
جواب ایشان:چرا طراحی کرده تا بصره؟برای اینکه مطابق توان خود حرکت می کند.
شما اگر در تحلیل جنگ ایران و عراق، فضای انقلابی حاکم بر کشور ،اگر آن شور انقلابی و فضای هیجان زده را در تحلیل هایتان دخالت ندهید ،تمام تفسیرات و تعبیرهایتان یک پایش لنگ است ،بنابراین من زیر بار فشار افکار عمومی روی نقشه ام طرحی می کشم که سر فلش من می رود تا سر بصره اما فلش من از کرخه کور تا بصره خط چین شده که اینا همه معنی دارد ،یعنی اگر شد تا آنجا می روم.
_آقای امیر عبدالحسین مفید فرمودند که قبل از جنگ ایراد رو به فرماندهی و راس کار گرفتند در صورتی که شما الان می گویید ما در سال اول جنگ موفق بودیم...
در جواب این حرف نیز فرمودند من حرف ایشان را نقض نمی کنم من می گویم در آن شرایطی که ایشان به درستی تصویب کردند ما سال اول جنگ را بسته به شرایط موفق می دانیم .
شما فکر می کنید موفقیت این است که ارتش عراق را از ایران بیرون کنیم در حالی که با چهار تا لشکری که در دست باقی مانده و چند سیاهی لشکر ،نمی توان ۱۲ لشکر عراقی را از خاک ایران بیرون کرد...
در طول ۸ سال جنگ با عراق،۲ میلیون و ۴۵۰ هزار نفر از جوانان ارتش جمهوری اسلامی ایران به صورت سرباز وظیفه یا افسر وظیفه خدمت کردند بدون اینکه اجباری در کار باشد و ۳۵۰۰۰ شهید از میان این سربازان وظیفه داریم.
این جوانان همگی با شور و اشتیاق آمدند.گرچه می گوییم جوانان فعلی ما این گونه نیستند ولی هم اکنون بسیاری از آنان در بیابان ها و مرزها در حال خدمت هستند.

ایشان در آخر مصاحبه خود میگویند:
'' البته که جانفشانی انسان هرگز چیزی نیست که منکر آن شد.''

گردآوری شده توسط ساغر خنده می به فرمایش استاد علی اکبر حسنوند

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز