طرح های متعددی از سوی آموزش و پرورش کشور جهت کارآمدتر کردن شیوه های تعلیمی و تربیتی ،از طریق بخشنامه های مختلف و ابلاغیه های گوناگون به دست اندرکاران تعلیم و تربیت رسانده شده است. همه این طرح ها هرکدام به نوبه خود کارآیی خاص خود در زمینه مهارت آموزی و پرورش فکری کودکان مثمر ثمر بوده اند. در این میان طرحی بنام طرح کرامت نیز خودی نشان داده است. مهمترین موضوع تربیتی یعنی مسایل روحی و روانی و عاطفی دانش آموزان را که اخلاق و رفتار اجتماعی دانش آموزان است ، در این طرح مد نظر قرار داده اند.
طرح کرامت نیز همچون همه طرح های آموزش و پروش سوالاتی را به ذهن متبادر می نماید . این سوالات در خصوص پایه اول ابتدایی می توانند شامل؛
در حین پرداختن به این موضوع با پاسخهای تجربی خود در این زمینه نیز اشاراتی خواهیم داشت.
در ابتدای مقطع ابتدایی با کودکانی روبرو هستیم که که غالبا ظاهری آرام دارند. اما رفته رفته با شرکت روزمره کودک در کلاس علائم رفتار نامتعارف در رفتار کودک دیده خواهد شد.این علائم می توانند شامل خشونت های جسمی مثل دست پرت دادن ها ویقه گرفتن ها و پرخاشگری های لفظی گرفته تا گوشه گیری و انزوا و گریه های بی مورد و بهانه جویی ها و خیلی موارد دیگر باشد. طرح کرامت چنانچه با جدیت دنبال شود بی تعریف و مبالغه قطعا و قطعا طرحی کار آمد برای امداد کودکان قربانی بزه های اجتماعی خواهد بود. کودکانی که غیر از بزه اجتماعی یاد شده امکان دارد در خانواده هایی به دنیا آمده باشند که دچار فقر فرهنگی مفرط باشند. این فقر امکان دارد در خانواده های متمول و ثروتمند هم بروز کند. زیرا فقر فرهنگی ارتباط چندانی با دارایی و نداری افراد نداشته و صرفا به عقبه فرهنگی و خانوادگی افراد بستگی دارد. در کلاس اول امکان اینکه کودک بعلت سوگلی بودن در خانواده یا عدم درک رفتار و مکالمات غیر اخلاقی اعضا درک درستی از آسیب های احتمالی پیرامون خود نداشته باشد. مربی و معلم هوشیار می بایست با توجه به نشانه هایی که در ابتدای موضوع بیان گردید مترصد احوال روانی و کنش های اجتماعی دانش آموز پایه اول باشد. تا با بهره گرفتن و استفاده از رصد چنین رفتارهایی در امر پیشگیری و درمان خیلی از بیماریهای روحی و روانی که آینده کودک را تهدید میکند برآید.
در صورت مشاهده علامت های لحاظ شده منفی در کودکان باید وارد عمل شد. اولین اقدام یعنی تماس با مشاور خانواده جهت همفکری و کمک را در دستور کار قرار می دهیم. سپس ضمن در نظر گرفتن راهکارهای مشاور بصورت نامحسوس کودک را زیر چتر حمایت قرار داده و سعی می کنیم به شکلی که باعث عکس العمل سوء از سوی ایشان نشود. چرا که باید بدانیم و آمادگی آن را داشته باشیم که چنین خانواده هایی ممکن است در مواجهه با طرح کرامت بازخورد صحیحی را از خود نشان ندهند.
طرح کرامت در پایه اول ابتدایی را آنگونه که تجربه به اثبات رسانده و همسو با فرهنگ و ملیت امروز ماست باید به چند بخش تقسیم کرد.در ابتدا این بخشها را به اختصار و بصورت پرسش های تخصصی ارائه داده و در ادامه به آنها خواهیم پرداخت که بدین شرح اند.
در طرح کرامت پایه اول باید به ویژگیهای منحصر به این سن پرداخت و بهترین و کارآمد ترین آموزه ای که برای شروع این طرح در پایه اول ابتدایی میتوان بدان پرداخت ، مقوله یاد خداست. ذهن کنجکاو و جستجوگر کودک در این سن آماده جذب هرگونه اطلاعات غلط و یا درست در این زمینه می باشد. با در نظر گرفتن این اصل لازم است ، پیش از آنکه کودک در معرض آماج اطلاعات مخربی قرار بگیرد، که توسط برخی اشخاص و با وسایل و ابزارهای مختلف و به نیات متفاوت در صدد منحرف کردن نسل آینده از مقدسات و بخصوص یاد خدا هستند. از تمام ظرفیتهای موجود برای آموزش کودکان خصوصا در طرح کرامت و از پایه اول ابتدایی بهره میبریم. تا با قدرت هرچه تمام تر دست رد به سینه این اهریمنان فرهنگی زده و کودکانمان را خداباور و مومن بار آوریم.
در این زمینه کتب مناسب و فراوانی خوشبختانه به چاپ رسیده و آماده ارائه دانستنی های مورد نیاز برای والدین و معلمان است. این تالیفات را می توان برای امر آموزش در طرح کرامت به کاربست.
بهترین آموزه ها و کارآمد ترین رهنمودها برای داشتن یک زندگی سعادتمند را، بهتر و بیشتر از هرجا می توانیم از لابه لای برگهای منور و مقدس قرآن کریم پیدا کنیم.پرداختن به قرآن در امر آموزش طرح کرامت، بجای آنکه بخواهد بعنوان تکلیفی سخت برای معلم و دانش آموز کار کند، راهگشای آنان در این مقوله است .در همین پایه اول ابتدایی می تواند بعنوان یک ابزار جذاب و سرگرم کننده ،کودکان را ضمن آشنا نمودن با مفاهیم عمیق و در عین حال ساده داستانهای قرآن .بطور ناخوداگاه وارد چرخه مثبتی از جنس ادب و فرهنگ و نوع دوستی و صلح و پیشرفت قرار خواهد داد. بطور مثال پرداختن به قصص جذاب و پر ماجرا و پر مفهوم قرآن همسو با جذابیت سرگرم کننده،مالامال از معنویت و تقدس و عرفان و آگاهی است،که باید گفت برای تربیت صحیح یک انسان چه ابزارو وسیله ای بهتر ازآن؟ که ذات اقدس خداوند خود فرموده است. إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا
همانا این قرآن (خلق را) به راست و استوارترین طریقه هدایت میکند و اهل ایمان را که نیکوکار باشند به اجر و ثواب بزرگ بشارت می‌دهد.
این نهاد از جامعه بشری پایه و اساس تربیت هر انسان بشمار می رود.اگر در طرح کرامت پایه اول بدنبال ساختن انسانی سعادتمند در همه زمینه ها باشیم ، یکی از مهمترین کارها در این زمینه را، باید خانواده بشمار آوریم.
خانواده اگر نباشد تربیت و تهذیب و رشد صحیح معنا نخواهد داشت. لذا برای داشتن بستری مناسب که بتوانیم همه این آموزه ها را بر آن استوار کنیم.باید خانواده ای قدرتمند کودک را همراهی کند و یاری دهد. در امر اجرای طرح کرامت پایه اول ،بهتر آنست که یکی از اعضای خانواده،ترجیحا والدین دانش آموز،در خلال اجرای آن در جریان امور قرار گرفته تا در صورت لزوم مدرسه و خانه کمک های متقابلی را به یکدیگر ارائه دهند.البته در مورد نقش اساسی خانواده بحث بسیار گسترده تر و فراتر از اینهاست که در جای خودو در ادامه مباحث طرح جابر در مقاطع بالاتر به آن خواهیم پرداخت.
نظم،مساله ایست که در همه جا و بر همه کس واجب است که در فرایند رشد و پیشرفت جامعه و فرد آن را مد نظر داشته و به اجرای تمام و کمال درآورد، همانطور که در فرامین دینی ما مسلمانان و در توصیه های بزرگان دین بدان اشاره شده و توصیه های زیادی را در این زمینه برای ما بجا گذاشته اند.در اینجا به نمونه ای از این منویات از فرمایشات امیرالمومنین حضرت علی (ع) اشاره میکنیم. که فرموده اند شما را به تقوای الهی و نظم در امورتان توصیه می کنم. نظم در امور فراتر از یک شعار و یا جمله الهام بخش است. از این رو لازم است از بدو تحصیل و در طرح کرامت پایه اول الفبای آن را به کودکان آموزش داد تا در طول زندگی ملکه ذهن آنها و الگوی رفتارشان باشد.چراکه نظم مایه پیشرفت و پیروزی و خلق یک زندگی و جامعه زیبا و پویا خواهد بود.
سلامت جسمی و مصونیت در برابر بیماریهای گوناگون مستلزم آنست ، که هر انسان در زندگی روزمره خود یک سری نکات پیشگیرانه را رعایت نماید. پاکیزه بودن مهمترین اصل در این امر به حساب می آید. در طول شبانه روز بدلیل باورده کردن نیازها و انجام امور زندگی، جسم ما و اشیاء مرتبط با زندگی ما در معرض کثیفی و میکروب ها و باکتریهای زیادی قرار میگیرند.اگر از همان پایه اول و در طرح کرامت پایه اول ابتدایی به کودکان امر مهم بهداشت و پاگیزگی را آموزش دهیم. بدلیل رعایت اصول بهداشتی، کمتر در معرض بیماریها قرار خواهند گرفت. داشتن جامعه ای که از آمار بالای سلامت برخوردار باشد به این امر بستگی دارد. در این راه باید از هرگونه ابزاری که می تواند کودکان را به این امرترغیب کند بهره برد. تا جسم و جان و محیط زندگی پاکیزه ای را برای خود فراهم نمایند.
ذات انسان به گونه ایست که هرگاه در معرض محبت عملی هم نوع خود قرار می گیرد. روح و روان و احساسات و عواطف او در بهترین حالت خود قرار گرفته و در نتیجه از درون باعث تولید انرژی برای خوب بودن و خوب زیستن و عکس العمل نیکو می شود.
هدیه دادن در قالب جایزه یا مناسبت های مختلف به کودکان آنها را به افرادی شاد و با محبت و خلاق تبدیل می کند. این امر حتی می تواند تاثیر خود را در بالابردن امید به زندگی در سالهای بعد بگذارد. پس خوبست هدیه دادن به دانش آموزان پایه اول ابتدایی را در قالب طرح کرامت پایه اول ابتدایی از همین ابتدا در برنامه ها بگنجانیم.
حتی می توان در برنامه هایی کودکان را با هدیه دادن و هدیه گرفتن از همدیگر وارد فضای همدلی و نوع دوستی نمود تا پیوندهای اجتماعی مستحکمی را برای جامعه پایه ریزی نماییم.
در خلال تعلیم و تربیت کودکان هنجارهای گوناگونی را به آنها آموزش میدهیم. اما اگر این آموزه ها ملکه ذهن آنها نشود، عملا لازم است مثل یک فرشته همراه یک‌معلم یایک بزرگتر پیوسته در کنار کودک حرکت کرده،و او را از ثواب و عقاب اعمالش آگاه نماید. اما بهتر است برای پیشگیری از چنین حالتی کودکان را از پایه اول ابتدایی با تمرینات کارگاهی در طرح کرامت پایه اول ابتدایی و روشهای روانشناختی به سمت یک آگاهی خودجوش و درون زا حرکت دهیم. تا این حالت برای مادام العمر رهنمون زندگی فرد شده،و او را معتمد به نفس خویش نموده و از وابستگی به دیگران رهایی دهد. برای این موضوع کتابهای زیادی به زبان فارسی موجود است که لازم است معلمان بنا به شرایط و سلیقه خود از آنها نیز کمک بگیرند.وجود افراد خوداگاه و مستعد زندگی یکی از مهمترین اهداف طرح کرامت پایه اول ابتدایی در امر آموزش و پرورش است.
متاسفانه باید بگوییم که عمده ترین و مشکلی که جوامع امروزی و در ذیل آن جامعه ما در این مورد با آن درگیر است کودکان طلاق هستند. دانش آموزان مقطع اول ابتدایی از هر کس دیگری بیشتر و عمیقتر آسیب های این پدیده منحوس را متحمل می شوند.تصور اینکه یک کودک هفت ساله شاید حتی از سالیان پیش از ورود به مدرسه ماوای گرم خانواده را ندیده و از داشتن خانواده ای کامل با حضور پدر و مادر در کنار هم محروم بوده. انگیزه هر معلم دلسوزی را برای کمک به وی در قالب طرح کرامت پایه اول ابتدایی دوچندان میکند.
باید گفت که چه اینکه کودک ،کودک طلاق باشد و چه در خانواده ای زندگی کند که علیرغم در کنار هم بودن همیشه مشغول مشاجره و جر و بحث هستند ، هیچ تفاوتی نمی کند. وقتی پدر و مادری هنر تعامل و همزیستی عاشقانه و بدور از تنش را نداشته باشند حتی اگر در کنار هم باشند بین آنها طلاق عاطفی اتفاق می افتد. و در این میان کودکی اگر داشته باشند، بیشترین ضربات را در مسیر فرسایشی این زندگی تجربه خواهد کرد. این خود می تواند تربیت افرادی به مراتب بزهکار تر و بیمارتر از پدر و مادر را به همراه داشته باشد. طرح کرامت پایه اول ابتدایی از همین ابتدای امر برآنست تا حتی اگر والدین قابل اصلاح نباشند، فرزندان آنان را از غوطه ور شدن در باتلاق انحرافات اجتماعی و مبدل شدن به افراد مخرب و بزهکار نجات دهد.
در این میان چنانچه والدین در جهت بهبود بخشیدن به وضع زندگی خود و فرزندشان حاضر به همکاری با معلم باشند که جای شکر دارد و الا وظیفه معلم سنگین تر شده تا جایی که ممکن است در برخی موارد بارسنگین والدین را نیز به دوش بکشند.
سال اول ابتدایی دانش آموزانی شکننده و بی تجربه را به مدرسه می آورد. در این میان دانش آموزانی که مشکلات خانوادگی دارند، بار منفی عاطفی ناشی از مشکلات خانوادگی را با خود حمل کرده و به مدرسه می آورند. مضاف برآن توفیق اجباری تحصیل که شاید اگر اختیار را بدست خود دانش آموزان بدهیم بدلیل عدم آگاهی به مدرسه نیامدن را انتخاب می کنند. مانند طوق نفرتی بر یوق رنجشهای آویخته از روح دانش آموز آسیب دیده اضافه می شود. این موضوع اگر مورد بررسی قرار نگیرد و مرتفع نگردد، بشکه رفتار دانش آموز سال اول را از باروت رنجش پر کرده و دیر یا زود در سالیان آینده آن را در اجتماع پیرامون منفجر می نماید. پس بسیار مهم و بدیهی است که آموزش و پرورش از ابتدای راه یعنی با طرح کرامت پایه اول ابتدایی سدی محکم برای مهار این سیل ویرانگر ساخته و تهدید تربیت افراد بزه کار را با بهره بردن از طرح های موازی با طرح کرامت آماده ورود به بازار کار و جامعه نماید.
این طرح کارآمد در آینده این مرز و بوم در صورتی که به خوبی و از پایه اول ابتدایی به آن عمل و رسیدگی شود. آنچنان تحول اجتماعی ایجاد خواهد کرد که کشورهای دیگر نیز درخواست انتقال تجربیات و الگو برداری از آن را خواهند نمود .
امید است معلمان و متولیان این امر به جای نگاه تصنعی و رفع تکلیف به این طرح از منظر قسمتی از راه نجات جامعه ما از معضلات مبتلا به کنونی اعم از اعتیاد، سرقت، طلاق، و خیلی دیگر از بزه های موجود به آن نگاه کند. و با انگیزه نجات جامعه و نسل فردا از دام بی بند و باری سقوط. تلاش همه جانبه خود را در جهت اجرای این طرح و انتخاب و اظهارهم دردی با مبتلایان به این عصیان و نسیان به کار بندند.
