نزدیک‌های عید بود که یکی از همکلاسی‌هایم به سرش زد تا روز تحویل سال در گروه دانشگاه روزشمار داشته باشیم. پارسا که قصد داشت هر روز عکس گروه را تغییر دهد، دنبال عکس‌های نو رفت. بعد از چند روز دوستانمان گفتند بد نیست به عکس‌ها تنوع ببخشیم. مثلاً خودمان پوستر درست کنیم یا چیزی بکشیم و از این حالت یکنواخت در بیاییم. پارسا می‌گفت من که قلم لمسی طراحی ندارم. باید از خاله‌ام بگیرم که گرافیست است. این راستش اولین باری بود که درمورد قلم لمسی برای طراحی می‌شنیدم. این روزها تصمیم گرفتم بیشتر درموردش تحقیق کنم و ببینم چیست و چرا پارسا این‌قدر بهانه‌اش را می‌گرفت! این مطلب بعد از بررسی ویژگی‌های قلم لمسی تهیه شده است. اگر شما هم می‌خواهید برای خودتان یا فرد دیگری قلم لمسی بخرید، خوب است نگاهی به ملاک خرید قلم لمسی بیندازید.
قبل از شروع صحبت درمورد تحقیق‌هایم، بهتر است بگویم قلم لمسی اصلاً چیست؟ قلم لمسی ابزاری است که با آن می‌توان روی مانیتورهای سازگار با قلمتان، مثل خاله پارسا طراحی و نقاشی کرد یا صرفاً نوشت. به این قلم‌ها استایلوس هم می‌گویند. واژه استایلوس ریشه در تمدن میان‌رودان دارد. یعنی شاید آن روزها هم پارسایی بوده و خاله‌ای داشته که می‌خواسته روی سفال‌ها طرحی بزند. آن روزها خاله‌ها با گیاهی به اسم نی قلم این کار را می‌کردند. نی قلمی که امروزه دیگر جنسش مدرن شده و همراه مانیتور استفاده می‌شود نه لوح‌های گِلی!
استایلوس‌ها دو نوع دارند: فعال و غیرفعال. من بعد از مدتی متوجه شدم نیازی نیست مثل خاله پارسا گرافیست باشیم تا استایلوس بخریم. حتی رفیقم سارا که در دانشگاه بیوتکنولوژی می‌خواند هم می‌تواند از قلم لمسی استفاده کند. او گاهی موجودات ریزودرشت را باید روی کاغذ بکشد و درموردشان یادداشت‌برداری کند. این کار با یک قلم لمسی خب حتماً راحت‌تر انجام می‌شود. برای کسی که مثل سارا استفاده‌ای حرفه‌ای از قلم در کار نیست، قلم‌های غیرفعال انتخاب خوبی‌اند. این قلم‌ها تجهیزات الکترونیکی خاصی ندارند. مثلاً پاک‌کن الکترونیکی و حافظه داخلی را نباید از این قلم‌ها انتظار داشت. سارا با خرید یکی از این قلم‌ها در واقع قلم مخصوص مانیتور می‌خرد.
بااین‌حال اگر کسی مثل خاله خانم به بیشتر از یک قلم معمولی نیاز داشته باشد، مشکلی نیست. همانطور که گفتم او یک قلم حرفه‌ای دارد. قلم‌های لمسی ازاین‌دست، جزو قلم‌های فعال قرار می‌گیرند. این قلم‌ها از نظر الکترونیکی ویژگی‌های بیشتری دارند. در کارهای حرفه‌ای دقت بالاتری دارند و برخی‌شان با بلوتوث به سیستم وصل می‌شوند. اینها در یک کلام دم‌دستی نیستند.
من یک مطلب دیگر هم درمورد استایلوس نوشته‌ام. اگر حس می‌کنید باید بیشتر درباره‌اش بخوانید، به «استایلوس چیست؟» نگاهی بیندازید. از اینجا به بعد دیگر نیازی به توضیح درمورد استایلوس نیست. برویم سراغ اینکه حین خرید به کدام ملاک‌ها در استایلوس باید دقت کنید.
باید ببینید جزو کدام دسته‌اید: ساراها یا خاله‌ها؟! یعنی سطح استفاده‌تان از قلم به طراحی‌های ساده و نوشتن و نقاشی ساده محدود می‌شود؟ یا اینکه قرار است واقعا طرحی نو در اندازید و کاری جدی‌تر کنید؟ اگر قرار باشد همراه رفقایتان یک گروه طراحی بزنید و کارهایتان را به فروش برسانید، هزینه قلم فعال سرمایه‌گذاری عاقلانه‌ای است. اینکه چه سطحی داشته باشید، روی سایر فاکتورها برای خرید هم اثر می‌گذارد. مثلا قیمت، دقت قلم، دوام باتری و ... . اینجا می‌توانید درباره بهترین قلم لمسی برای طراحی اطلاعات بهتری کسب کنید.
این روزها چه مثل سارا دانشجو باشید و چه مثل خاله میانسال، فاکتور اصلی برایتان قیمت خواهد بود. اگر آنقدرها نمی‌خواهید هزینه کنید، قلم‌های غیرفعال گزینه‌های ارزان‌تری دارند. اگر قرار است کار حرفه‌ایتان را با استایلوس شروع کنید، نیازی نیست به عددهای عجیب متوسل شوید. خوشبختانه قلم‌های لمسی رنج قیمت گسترده‌ای دارند. می‌توانید یک مدل مناسب از نوع قلم‌های فعال انتخاب کنید و سفر طراحی را به تعویق نیندازید.
قلم‌های لمسی‌ای که به فشار حساس‌تر باشند، دقیقترند. سارا کشیدن محتویات بدن یک حیوان نیازی ندارد که جزئیات را هم کامل رعایت کند. او همین‌که خطوط را روی صفحه بکشد کارش راه می‌افتد. درعوض طراحی که سفارش کار می‌گیرد، جزئیات طرح مشتری‌هایش را هم باید لحاظ کند. حتما دقت کنید قلمی که می‌خرید متناسب با نیازتان حساسیت به فشار را داشته باشد یا نداشته باشد.
حساسیت به شیب یکی از ویژگی‌های قلم‌های فعال درجه یک است. این ویژگی به طراح کمک می‌کند که حین تغییر زاویه قلم، خطوط را آن‌طور که می‌خواهد بکشد.
حساسیت به مچ دست هم از آن قابلیت‌های لذت‌بخش قلم است. خاله جان هروقت می‌خواهد جزئیاتی را روی طرحش اعمال کند، عادت دارد دست دیگرش را روی صفحه بگذارد. این عادت در بعضی قلم‌ها مشکل ایجاد می‌کند. اگر صفحه مانیتورِ قلم دست را تشخیص ندهد، در کار اختلال می‌افتد. درواقع صفحه نمی‌تواند تشخیص دهد قلم اصلی همان مچ دست است یا خود استایلوس. راه‌حل این مشکل هم خرید یکی از مدل‌های فعال است که این حساسیت را داشته باشد. استایلوس‌های غیرفعال این ویژگی را ندارند.
هنگام خرید قلم لمسی، خوب است به اندازه و وزن قلم هم دقت کنید. کسی مثل خاله پارسا که قرار است در زمان طولانی سفارش‌های گرافیکی‌اش را انجام دهد، قلمی مثل قلم عادی نیاز دارد. قلمی که راحت در دست گرفته شود و در زمان طولانی وزنش اذیت نکند. به طور کلی قلم‌های غیرفعال وزن سبک‌تری دارند که این بخاطر تجهیزات کمترشان است. با این‌حال قلم‌های فعالی که وزن مناسبی داشته باشند هم حتما وجود دارند. طراحان استایلوس‌ها مداوم در تلاشند که برای دست خاله‌ها قلم‌های الکترونیکی خوب ولی سبک‌تری بسازند.
قلم‌های لمسی غیرفعال عمدتا باتری ندارند. همانطور که گفتم این قلم‌ها بسیار ساده‌اند؛ بنابراین غالبا گیرودارهای شارژ کردن را هم نخواهید داشت.
از طرف دیگر در خرید استایلوس‌های فعال باید به دوام باتری‌شان هم دقت کرد. اگر قرار است از یک قلم به عنوان ابزار کار استفاده کنید، ساعت‌ها با آن درگیرید. بهتر است موقع خرید به اطلاعات محصول نگاهی بیندازید تا یک وقت وسط کار قلمتان از حال نرود.
همانطور طور که در بخش اندازه و وزن به راحتی قلم اشاره کردم، اینجا باز هم تکرار میکنم. این تکرار از جهت اهمیت است. واقعا نمی‌شود قصد داشته باشید وارد دنیای طراحی و نقاشی شوید و با قلمتان انس نگیرید. قبل خرید باید حتما به نوک قلم دقت کنید. طراحی‌اش چطور است؟ کار با آن برایتان راحت بنظر میرسد یا اذیت می‌کند؟ آیا با خرید این قلم قرار است کیس هم دریافت کنید یا خشک و خالی به دستتان میرسد؟ داشتن کیس در نگهداری آسان‌تر از قلم و مانتیور کمکتان می‌کند.
راستی یک چیز مهم اینکه نگاه کنید دکمه خاموش و روشن قلم کجاست! بعضی مدل‌ها دکمه را در جایی گذاشته‌اند که نزدیک محل نگه داشتن سر قلم است. طوری که اگر آدم حواسش نباشد امکان دارد دستش بخورد و قلم را وسط کار خاموش کند. حین خرید به جزئیات طراحی قلم دقت کنید تا موقع نقاشی یا نوشتن بهترین تجربه را داشته باشید.
اگر قرار است حرفه‌ای‌تر با استایلوس‌تان درگیر باشید، این هم نکته حائز اهمیتی است! بعضی استایلوس‌های فعال و مدل بالاتر کلیدهای میانبر دارند. مثلا شما مثل خاله جان شاید عادت داشته باشید عملکردی خاص از قلم را زیاد استفاده کنید. با کلید میانبر، برای آسانی بیشتر در کارتان، آن عملکرد را با کلید موردنظر سینک می‌کنید.
از آنجا که بحثمان ملاک خرید قلم لمسی است، حتما درمورد نوک قلم به این نکات دقت کنید. اول از همه یکی از ویژگی‌های استایلوس‌ها که بر عملکردشان اثر می‌گذارد، میزان اصطکاک با مانیتور است. اگر خیلی کم باشد خب صفحه لمسی اصلا کشیده شدن قلم و دقت کشیدن را تشخیص نمی‌دهد. زیاد از حد بودنش هم باعث خرده شدن نوک قلم می‌شود. جوری که در طولانی مدت باید نوک قلم را عوض کنید. بنابراین قبل از خرید باید بدانید قلمتان سری دائمی دارد یا موقتی. به عنوان نکته دوم، از چک کردن نوک‌های اضافی در قلمتان هم غافل نشوید.
قلم‌های خازنی (غیرفعال) این ویژگی را دارند که با هر مانیتوری که از جنس خازنی باشد کار کنند. یک‌جورهایی می‌توانم بگویم غالب مانیتورهای متوسط به بالای دهه اخیر این خاصیت را دارند. تشخیص آن هم مثل آب خوردن است. اگر انگشتان دست روی صفحه کار می‌کنند، پس استایلوس خازنی هم کار خواهد کرد.
از طرف دیگر، قلم‌های فعال در استفاده از مانیتورها محدودیت دارند. این قلم‌ها صرفا با صفحه‌نمایش‌هایی کار می‌کنند که یک لایه دیجیتال‌کننده (Digitizer) داشته باشد. دیجیتال‌کننده همان سنسورهایی است که باعث می‌شود قابلیت‌های اضافه قلم فعال نسبت به غیرفعال را ببینیم. پس موقع خرید قلم لمسی‌تان حواستان باشد این قلم فقط با تبلت‌ها و گوشی‌هایی کار می‌کند که در اطلاعاتش ذکر شده است. حواستان به توصیه‌های من و خاله جان حتما باشد! نکند یکبار بی‌هماهنگی قلمی را بخرید که با تبلتتان کار نکند.
قلم‌های لمسی غیرفعال قابلیت اتصال به خود دستگاه را ندارند. اینها به کنار. اما از استایلوس‌های فعال می‌توان انتظارات بیشتری داشت. این قلم‌ها نیاز به ارتباط با تبلت دارند. اگر قلم بلوتوثی باشد می‌توان از این طریق وصلش کرد. وگرنه با کابل هم کارتان راه می‌افتد. اتصال با بلوتوث در کنار سهولت، شارژ بیشتری می‌برد.
قلم‌های لمسی ابزارهایی برای ارتباط ما با مانیتورهاست؛ ارتباطی فراتر از انگشتان. ارتباطی که نوشتن و کشیدن را به تجربه دلپذیری در قرن بیست و یکم تبدیل می‌کند. اما در تهیه این ابزار دلنشین باید به چه چیزهایی توجه کرد؟
قلم‌های غیرفعال، با همه مانیتورهای خازنی فعلی سازگارند. اینها از اندروید، IOS و در بسیاری موارد از ویندوز پشیبانی می‌کنند. غالبا به باتری نیاز ندارند و به طور کلی تکنولوژی ساده‌ای دارند. با همه این حرف‌ها، قلم‌های غیرفعال یا خازنی بدرد کاربردهای ساده‌تر می‌خورند. این قلم‌ها برای یادداشت‌برداری یا نقاشی‌هایی که به دقت آنچنان نیاز ندارند کاملا مناسب است. با توجه به پیچیدگی کمِ این قلم‌ها، قیمتشان هم به نسبت ارزان و مناسب است. (برای توضیحات بیشتر نگاهی به این مقاله هم بیندازید.)
قلم‌های غیرفعال از سوی دیگر پیچیده‌تر و مجهزترند. اینها از قابلیت حساسیت به فشار و تشخیص دست برخوردارند. برخی مدل‌ها حساسیت به شیب هم دارند. معمولا دارای کلیدهای میانبر اند که لمسی یا فیزیکی است. از طرفی برخی مدل‌ها حافظه هم دارند. استایلوس‌های فعال می‌توانند از طریق بلوتوث یا کابل به تبلتتان وصل شوند. از نکات منفی‌شان این است که خب به میزان تکنولوژی بهتر، قیمت بالاتری هم دارند. درضمن با همه مانیتورها سازگار نیستند و صفحه موردنظر باید تکنولوژی دیجیتال‌کننده داشته باشد.
در خرید یک قلم لمسی، علاوه بر دقت به کلیات قلم‌های فعال و غیرفعال باید به ریز جزئیات دیگری هم توجه کنید. مثلا اینکه قلم در دستتان حس خوبی دارد یا نه؟ نوک قلم فرسوده می‌شود یا دائمی است؟ وزن و طراحی قلم آن‌طور است که برای نوشتن یا طراحی دلنشین باشد؟
امیدوارم بعد از خواندن این مطلب، ملاک خرید قلم لمسی را بهتر شناخته باشید. ما در خانواده‌های ایرانی یاد گرفته‌ایم که یک‌جورهایی جیک‌وپوک وسیله را قبل از خرید در بیاوریم. توصیه کلی این مطلب هم همین است: مشخص کنید چه نیاز دارید و ببینید قلمتان همان نیازها را برطرف می‌کند یا نه؟
اگر سؤالی داشتید که در این مطلب ذکر نشده بود، حتما برایم در بخش نظرتان بنویسید. تلاشم این است به بهترین شکل به شما پاسخ دهم.
