آشنایی با فن خودرو
خرابی فن خودرو از جمله اتفاقاتی است که می تواند عملکرد موتور را مختل کرده و همچنین سلامتی سایر اجزایی که در تعامل با آن هستند را به خطر بیندازد.
در بخش جلویی خودرو، قطعه ای به نام فن یا پروانه نصب شده است که در حال چرخیدن می باشد. این قطعه جزئی از سیستم خنک کننده بوده و از اصلی ترین اجزای موتور های احتراق داخلی به شمار می رود.
در موتور های احتراق داخلی، عملیات جرقه زنی و احتراق، گرمای بسیار زیادی را تولید می کند. چنین حرارت بالایی، بر عملکرد موتور تاثیر گذاشته و راندمان آن را کاهش می دهد. هم چنین خطر آسیب دیدگی سایر قطعات، با افزایش دما بالا رفته و ممکن است منجر به تغییر شکل و ذوب شدن آنها شود.
در فرآیند احتراق، پیشرانه گرمای بسیار زیادی را تولید میکند و بخشی از این گرما به محیط بیرون انتقال داده می شود. (به منظور آشنایی بیشتر با سیستم احتراق خودرو، مقاله تحت عنوان “علائم خرابی سیستم جرقه زنی خودرو” را مطالعه فرمایید).
آب موجود در وسیله نقلیه شما، توسط قطعه ای به نام واترپمپ (پمپ آب) دور پیشرانه می چرخد. از طرفی گرمای تولید شده توسط موتور، به آب داده می شود تا به عنوان یک مایع خنک کننده، دمای موتور را کاهش دهد. پس از چرخش آب به دور موتور، وارد رادیاتور شده و خنک می شود.
جهت آشنایی بیشتر با نقش رادیاتور در خودرو، مقاله تحت عنوان “علائم خرابی رادیاتور خودرو” را مطالعه فرمایید.
آب در طی فرآیند خنک سازی، از یک مسیر طولانی که دارای سطح مقطع کمی است عبور کرده و در این حین، هوای محیط با آب برخورد می کند. عبور هوای محیط در رادیاتور، توسط پروانه امکان پذیر می شود.
وظیفه پروانه به جریان انداختن هوا و عبور آن از داخل رادیاتور می باشد. بنابراین در صورت مواجه شدن با خرابی فن خودرو، این فرآیند به سختی امکان پذیر می شود. و اما این قطعه نیروی لازم برای چرخیدن را از کجا تامین میکند؟
در خودرو های قدیمی، پیشرانه این نیرو را مهیا میکرد. در واقع پروانه به واسطه یک تسمه و پولی، از میل لنگ نیرو می گرفت و با تغییر دور موتور، دور پروانه نیز تغییر میکرد. همچنین پروانه همواره در حال چرخش بود.
و اما دلیل عدم به کار گیری این روش در خودرو های امروزی چیست؟
این فرآیند در خودرو های نسل قدیم، استهلاک وسیله نقلیه را به میزان زیادی افزایش میداد. از آنجایی که این سیستم مکانیکی بود، در شرایط مختلف مانند شرایط نامطلوب آب و هوایی، منجر به اتلاف نیرو میشد.
بنابراین اتلاف نیرو به مقدار بسیار زیاد و هم چنین تولید سر و صدای بالای ناشی از چرخش دائمی پروانه، منجر به جایگزینی سیستم الکتریکی به جای سیستم مکانیکی شد.
در سیستم الکتریکی، نیروی موتور الکتریکی به پروانه انتقال داده شده و نیروی برق باتری نیز به موتور متصل می شود.
بر خلاف سیستم مکانیکی که پروانه دائما در حال چرخش بود، در سیستم الکتریکی، فقط زمانیکه دمای آب بالا باشد، می چرخد.
در خودرو های کاربراتوری، زمانیکه دمای آب بالا رود، قطعه ای به نام فشنگی، منجر به وصل شدن جریان الکتریسیته به موتور شده و در نهایت چرخش فن شروع می شود.
در واقع خودرو های کاربراتوی فاقد کامپیونر ماشین (ECU) بوده و در آنها فشنگی ها به طور مستقیم به فن متصل هستند. وظیفه فشنگی کنترل دمای آب بوده و افزایش دمای آب را به صورت یک سیگنال به الکتروموتوری که پشت پروانه است، منتقل می کند.
یونیت هایی که در پشت فن قرار دارند، نسبت به سیگنال های ارسالی از فشنگی حساس می باشند. این یونیت ها، پس از دریافت پیام، پروانه یا فن را روشن می کنند.
بنابراین تا به اینجا متوجه شدیم که در خرابی فن خودرو و عدم عملکرد مطلوب آن، ممکن است عوامل مختلفی از جمله عدم کارکرد صحیح یونیت ها تاثیرگذار باشند.
اما در خودرو های انژکتوری، حسگر آب دمای بالای آب را به کامپیوتر ماشین انتقال میدهد و ECU هم فرمان روشن شدن فن را صادر می کند.
در این نوع خودرو ها، پیشرانه مجهز به یک سوئیچ حرارتی بوده که وظیفه آن گزارش دادن دمای سرسیلندر به یونیت های فن می باشد.
هنگامی که سنسور دمای آب از کار بیفتد، این سوئیچ به محض رسیدن دمای سرسیلندر به 118 درجه سانتی گراد، فعال می شود و سیگنال هایی را به سمت یونیت می فرستد.
فن سیستم خنک کننده با سیستم تهویه مطبوع در ارتباط بوده و از طریق این ارتباط، شرایط دور فن، بر اساس وضعیت کولر انتخاب می شود. سپس فشار گاز سیستم کولر و دمای اپراتور به ECU فن اطلاع داده می شود تا توسط آن دور صحیح فن تعیین گردد.
چنین ارتباطی باعث می شود تا در صورت افزایش بیش از حد دما، کمپرسور کولر را قطع کند و چراغ STOP را در در صفحه نمایشگر روشن کند.
بنابراین عملکرد حسگر دما نیز از عوامل تاثیرگذار در خرابی فن خودرو می باشد.
به طور کلی، سیستم های خنک کنده به دو دسته سیستم خنک کننده آب و هوا تقسیم شده که امروزه فقط از سیستم خنک کننده آب در خودرو ها استفاده می شود.
اصلی ترین اجزای این سیستم، شامل رادیاتور، شیلنگ های آب، واتر پمپ، حسگر دمای آب، ترموستات و فن می باشند.
تا به اینجا شما را با فن و سیستم خنک سازی خودرو آشنا کردیم. در ادامه این مقاله، قصد داریم به بررسی موتور فن پرداخته و دلایل و نشانه های خرابی فن خودرو را معرفی کنیم. پس تا آخر این مقاله، ما را همراهی کنید.
آشنایی با موتور فن
موتور فن اصلی ترین بخش فن بوده و وجود هر گونه نقص در عملکرد آن می تواند موجب خرابی فن خودرو باشد. ما در این بخش قصد داریم شما را به طور کامل با موتور فن آشنا کرده و نشانه های فرسودگی این قطعه را معرفی کنیم.
به طور کلی موتور فن دارای دو نوع یک دور و دو دور می باشد. در نمونه یک دور، فقط یک حالت برای چرخش پروانه ها وجود دارد. این چرخش هم می تواند دور تند و هم دور آرام داشته باشد.
موتور فن های اغلب خودرو های نسل جدید دودور بوده و در آنها، بر اساس دمای موتور و گرمای تولید شده توسط آن، دور چرخش پروانه های فن تنظیم می شود.
و اما وظیفه اصلی موتور فن چیست؟
این قطعه حیاتی، در دما های پایین امکان گرم شدن سریعتر موتور و کاهش بار های اضافی آن را فراهم می سازد.
هنگامی که دما افزایش می باید، کلاچ درگیر شده و در این هنگام که فن ماشین توسط موتور فن تنظیم شده، باعث پایین آمدن میزان گرما می شود.
به صورت کلی، اگر بخواهیم عملکرد کلی فن موتور را بیان کنیم، باید بگوییم که این قطعه جریان هوا را در صورت بالا بودن دمای پیشرانه افزایش می دهد و با به جریان در آوردن جریان هوا در موتور، منجر به خنک شدن آن می شود.
همانطور که در بخش قبلی گفته شد، افزایش دمای بی رویه موتور که می تواند ناشی از خرابی فن خودرو باشد، یکی از اتفاقات خطرناک در خودرو محسوب شده که علاوه بر کاهش بازدهی پیشرانه، می تواند سلامتی سایر انواع لوازم یدکی خودرو را کاهش دهد.
بنابراین ما در ادامه قصد داریم نشانه های خرابی موتور فن که ارتباط بسیار نزدیکی به خرابی فن خودرو دارد را به شما معرفی کنیم و امیدوار باشیم که پس از آشنایی با این علائم، از بروز هزینه های هنگفت در آینده جلوگیری خواهید کرد.
نشانه های مختلفی وجود دارند که باعث می شوند رانندگان متوجه شوند که به احتمال زیادی، خرابی فن خودرو به عدم عملکرد مناسب موتور فن آن مربوط می شود. از جمله این نشانه ها به صورت زیر می باشند:
کار نکردن فن یکی از دغدغه های اصلی رانندگان به شمار می رود، چرا که می تواند به دلیل خرابی موتور فن اتفاق بیفتد. بدیهی است که اگر موتور دچار فرسودگی شود، به تبع آن، شما شاهدخرابی فن خودرو نیز خواهید بود.
گاهی شاید با چنین موردی رو به رو شوید که فن خودرو به درستی کار کند، ولی دمای موتور از حد استاندارد خودش بالاتر باشد. دلایل مختلفی ممکن است منجر به بروز چنین مشکلی شوند، ولی شایع ترین و اصلی ترین آنها، خرابی و عدم کارکرد مناسب موتور فن می باشد.
پس همیشه نمی توان گفت که خرابی موتور فن منجر به خرابی فن خودرو می باشد. البته که رسیدگی به موقع به این موضوع، تا میزان بسیار زیادی، از خرابی فن خودرو در آینده جلوگیری خواهد کرد.
چراغ چک یا همان چراغ هشدار که یک سیستم هشدار دهنده می باشد، وجود یک یا چند اختلال در خودرو را به راننده اطلاع می دهد. در صورت روشن شدن این چراغ، حتما در اسرع وقت به یک متخصص خودرو مراجعه کنید.
اگر دلیل روشن شدن این چراغ خرابی موتور فن باشد، با رسیدگی به موقع به آن، به احتمال زیادی از خرابی فن خودرو جلوگیری خواهید کرد.
حالا که با نشانه های خرابی موتور فن آشنا شدید، اشاره به این نکته بسیار حائز اهمیت است که در صورتی که عملکرد موتور پایین آمده و یا اینکه صدا های ضعیفی از آن شنیده شد، نشان دهنده این موضوع نیست که یک مشکل بحرانی در سیستم خودرویی شما به وجود آمده و حتما باید به تعمیرگاه مراجعه کنید.
در واقع گاهی برخی از موارد بسیار ساده، دلیل اصلی این موضوع هستند. به عنوان مثال، در صورتی که صدا های خفیفی از موتور فن شنیدید، لازم نیست نگران خرابی فن خودرو باشید.به احتمال زیادی، دلیل آن، برخورد بارکد این قطعه با بدنه فن می باشد.
از آنجایی که موتور فن به میزان زیادی با حرارت های بالا و لرزش های مختلف درگیر است، بنابراین پس از مدتی، بارکد روی آن جدا شده و به قسمت های از جمله بدنه فن برخورد می کند.
مورد بعدی که باید به آن توجه داشته باشید، جعبه فیوز می باشد. در صورتی که فیوز موتور فن و یا قسمت های مرتبط با آن بسوزد، ممکن است در عملکرد این قطعه اختلال ایجاد شود.
موتور فن قطعه ای است که ممکن است با مشکلات متفاوتی مواجه شود که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد:
ما در این بخش سعی بر این داشتیم که شما را با یکی از مهمترین اجزای در تعامل با فن خودرو آشنا کرده و فرسودگی های مرتبط با آن که می تواند منجر به خرابی فن خودرو شود را معرفی کنیم.
در بخش بعدی، به صورت کامل در مورد علائم خرابی فن خودرو صحبت خواهیم کرد و هر کدام از نشانه های مربوطه را توضیح خواهیم داد.
علائم خرابی فن خودرو
جالب است بدانید که در برخی از خودرو ها، دو عدد فن طراحی شده است که یکی از آنها مربوط به عملکرد بهتر سیستم سرمایشی و دیگری نیز به منظور افزایش استقامت خودرو در برابر آب و هوای گرم تعبیه شده است.
در سایر خودرو ها، از یک فن پرقدرت، به منظور گردش گاز در سیستم کولر و همجنین خنک کردن آب رادیاتور استفاده می شود.
و اما چه نشانه هایی ما را از خرابی فن خودرو مطلع می سازند؟
خرابی فن خودرو دارای نشانه ها و علائم زیر می باشد:
در ادامه، هر کدام از موارد ذکر شده را به صورت کامل بررسی خواهیم کرد.
لرزش شدید در هنگام روشن شدن فن: وجود چنین لرزشی به دلیل خرابی فن خودرو و عدم تعادل در پروانه فن می باشد. در واقع این قطعه در دور های بالا، به دلیل لنگی زیاد، ارتعاشاتی که به وجود آمده اند را به شاسی رادیاتور انتقال می دهد.
به مرور زمان، علاوه بر آزار دهنده بودن این موضوع، بلبرینگ دو سر الکتروموتور نیز خراب می شود.
تولید صدای زیاد هنگام کار: چنین صدایی هم ممکن است به دلیل خرابی بلبرینگ الکتروموتور و هم می تواند ناشی از گیر گردن پروانه به دیاق باشد. مورد دوم به دلیل تغییر شکل پروانه رخ می دهد و دلیل آن هم به کارگیری قطعات نامرغوب می باشد.
در استاندارد خودروسازی، جنس پروانه های فن رادیاتور باید از پلی آمید و در برخی موارد از پلی آمید الیافدار باشد. در صورت عدم به کارگیری قطعاتی با کیفیت بالا، پروانه پلیمری و دیاق، مقاومت کافی در برابر گرمای زیاد را نداشته و دفرمه شده و تغییر شکل می دهند. به تبع آن، شما با خرابی فن خودرو مواجه می شوید.
در صورتی که ساییدگی پروانه و دیاق به یکدیگر ادامه پیدا کند، این مشکل منجر به گیرپاژ و سوختن الکتروموتور می شود.
کارکرد با دور بالای نهایی، به صورت یکسره در فن های دو دور: در چنین فن هایی، اگر مقاومت فن بسوزد، فن یکسره شده و پس از روشن شدن، با دور بالا کار میکند. در چنین حالتی، عمر فن کاهش یافته و شما با خرابی فن خودرو مواجه خواهید بود.
عدم روشن شدن فن: روشن نشدن فن در هنگام نیاز در فن های رادیاتور، به سه دلیل اتفاق می افتد. این موضوع یا به دلیل خرابی رله فن، یا سوختن الکتروموتور فن و یا اتصال سیم کشی فن رخ می دهد.
در فن های کولر نیز، روشن نشدن فن در خودرو هایی که مجهز به سیستم سرمایشی فن مجزا هستند، می تواند به دلیل سوختن پیشرانه و یا سیم کشی فن باشد.
