پوست صورت، حساسترین بخش بدن است و شستوشوی روزانه آن نقش مهمی در سلامت و زیبایی دارد. اما بسیاری از افراد تنها به برند شوینده توجه میکنند، بدون آنکه بدانند مواد تشکیلدهنده آن چه هستند و هر کدام چه نقشی در پاکسازی یا حفظ رطوبت پوست دارند.
در واقع، آگاهی از ترکیبات شیمیایی پایه در شویندهها — مثل تگزاپون (SLES) و گلیسیرین — به ما کمک میکند تا هم انتخاب بهتری در خرید محصولات داشته باشیم و هم در صورت تمایل، شویندهای ملایم و کارآمد را بهصورت دستساز یا سفارشی تولید کنیم.
تگزاپون یا سدیم لوریل اتر سولفات (Sodium Lauryl Ether Sulfate) یکی از پرکاربردترین سورفکتانتها در ساخت انواع شویندههاست. این ماده با خاصیت کفکنندگی و پاککنندگی بالا، آلودگیها و چربیهای سطحی پوست را از بین میبرد.
در فرمولاسیونهای بهداشتی، معمولاً از نوع تگزاپون N70 یا تگزاپون صدفی استفاده میشود. این ماده در عین قدرت شویندگی بالا، با افزودن نرمکنندهها و مرطوبکنندههایی مثل گلیسیرین، برای پوستهای حساس هم قابلاستفاده است.
گلیسیرین یکی از ترکیبات پایه در محصولات مراقبت از پوست است. این ماده با خاصیت جذب رطوبت از محیط و حفظ آن در لایههای سطحی پوست، از خشکی و التهاب جلوگیری میکند.
در فرمول شویندهها، گلیسیرین نقش مهمی در متعادل کردن اثر خشککنندگی تگزاپون دارد و باعث میشود شوینده، علاوه بر پاککنندگی، لطافت و نرمی پوست را نیز حفظ کند.
در فروشگاههای تخصصی تأمین مواد شیمیایی مانند خرید شیمی، تگزاپون و گلیسیرین با گریدهای مختلف برای مصارف آرایشی و صنعتی در دسترس هستند و پژوهشگران یا تولیدکنندگان میتوانند متناسب با نیاز خود از آنها در فرمولاسیون استفاده کنند.
ساخت شوینده صورت بسته به هدف، نوع پوست و سطح امکانات، میتواند از روشهای خانگی ساده تا فرمولهای نیمهصنعتی متفاوت باشد. در ادامه چند روش کاربردی و آسان معرفی میشود:
مواد مورد نیاز:
گلیسیرین خالص: ۲ قاشق غذاخوری
گلاب یا آب مقطر: نصف لیوان
صابون بچه رندهشده: ۱ قاشق غذاخوری
چند قطره روغن طبیعی (مانند بادام یا جوجوبا)
طرز تهیه:
۱. صابون رندهشده را در گلاب گرم حل کنید تا یک مایع یکنواخت ایجاد شود.
۲. گلیسیرین را به محلول اضافه کرده و خوب هم بزنید.
۳. در پایان چند قطره روغن طبیعی بیافزایید تا خاصیت نرمکنندگی تقویت شود.
۴. شوینده را در ظرف شیشهای نگهداری کنید و روزانه برای شستوشوی صورت استفاده نمایید.
این فرمول ساده، گزینهای ایدهآل برای پوستهای خشک و حساس است و میتواند بدون ایجاد سوزش، آلودگیها را از سطح پوست پاک کند.
مواد مورد نیاز:
تگزاپون N70 (یا صدفی): حدود ۵ تا ۱۰ درصد حجم کل
گلیسیرین: ۳ تا ۵ درصد
کوکامید DEA یا بتائین (در صورت دسترسی): ۲ تا ۳ درصد برای افزایش نرمی کف
اسانس یا عصاره طبیعی (اختیاری): چند قطره
آب مقطر: تا تکمیل حجم
طرز تهیه:
۱. تگزاپون را بهآرامی در آب مقطر حل کنید و اجازه دهید به حالت ژلی تبدیل شود.
۲. گلیسیرین و سایر افزودنیها را به محلول اضافه کرده و به آرامی هم بزنید تا یکنواخت شود.
۳. در صورت تمایل، چند قطره اسانس طبیعی مثل اسطوخودوس یا خیار برای خوشبو کردن اضافه کنید.
این شوینده با ایجاد کف ملایم، پوست را از آلودگیها و چربی اضافه پاک کرده و بدون ایجاد خشکی، حس تازگی و نرمی برجای میگذارد.
نکته: در مقیاس خانگی میتوان از مقدار کم تگزاپون استفاده کرد تا شوینده ملایمتر باشد. اما در تولید صنعتی، نسبت دقیق ترکیبات باید توسط فرد متخصص تعیین شود.
برای افرادی که به دنبال ترکیبی بین شوینده طبیعی و علمی هستند، میتوان از فرمولی شامل ترکیبات گیاهی و مواد شیمیایی پایه استفاده کرد.
مواد لازم:
عصاره آلوئهورا: ۲ قاشق غذاخوری
تگزاپون: ۸٪
گلیسیرین: ۴٪
اسانس درخت چای یا رزماری: چند قطره (خاصیت ضدباکتری و ضدجوش)
آب مقطر: تا ۱۰۰٪
این ترکیب، هم کفکنندگی مطلوبی دارد و هم به دلیل وجود عصاره گیاهی و گلیسیرین، به پوست طراوت میدهد. برای ماندگاری بیشتر، باید در ظرف دربدار تیره نگهداری شود و از آلودگی محیطی محافظت گردد.
گرچه بسیاری از ترکیبات پایه شویندهها مانند تگزاپون و گلیسیرین ایمن و رایج هستند، اما استفاده نادرست یا ترکیب آنها در غلظتهای نامناسب میتواند باعث تحریک پوست یا تغییر در pH شوینده شود.
در مقیاس صنعتی، لازم است فرمولاسیون دقیق با کمک متخصص شیمی یا فرمولاتور آرایشی انجام گیرد تا تعادل بین پاککنندگی و لطافت پوست حفظ شود.
به همین دلیل، تهیه مواد اولیه باکیفیت و معتبر اهمیت بالایی دارد. مجموعههایی مانند خرید شیمی امکان تهیه مواد شیمیایی آرایشی با گرید تضمینشده را برای پژوهشگران، تولیدکنندگان و دانشجویان فراهم کردهاند تا فرآیند ساخت محصولات مراقبتی با اطمینان بیشتری انجام شود.
از آب مقطر یا جوشیده خنکشده استفاده کنید تا آلودگی میکروبی در محلول ایجاد نشود.
برای افزایش ماندگاری، میتوان از چند قطره ویتامین E یا نگهدارنده طبیعی مانند عصاره رزماری استفاده کرد.
شوینده را در ظرف دربدار و دور از نور مستقیم نگه دارید.
پیش از استفاده مداوم، مقدار کمی از شوینده را روی پوست بازو امتحان کنید تا از عدم حساسیت مطمئن شوید.
شناخت ترکیبات پایه در ساخت شویندهها، نه تنها به درک بهتر عملکرد محصولات کمک میکند، بلکه امکان تولید یا انتخاب هوشمندانهتر را فراهم میسازد. ترکیب متعادلی از تگزاپون برای پاککنندگی و گلیسیرین برای حفظ رطوبت، پایه اصلی بیشتر شویندههای موفق در بازار است.
چه بخواهید شویندهای خانگی و ساده بسازید، چه در فکر فرمولاسیون صنعتی باشید، دسترسی به مواد باکیفیت و استاندارد اهمیت زیادی دارد. استفاده از مواد معتبر از تأمینکنندگان قابل اعتماد مانند خرید شیمی، میتواند تضمینکننده کیفیت نهایی محصول و سلامت پوست مصرفکنندگان باشد.
