دراین مقاله برنامه‌ریزی مالی بطور کامل مورد بررسی قرار می‌گیرد. حتماً بارها و بارها برایمان اتفاق افتاده است که با کمبود پول برای مخارج روزانه‌مان مواجه شدیم و به این نتیجه رسیدیم که باید متناسب با بودجه‌ی خود، نیازمندی‌هایمان را اولویت‌بندی کنیم و برای خود برنامه‌ریزی مالی داشته باشیم. بودجه‌بندی ابزاری عالی برای رسیدن به اهداف مالی است و شما را در پرداخت بدهی و ایجاد نظم در زندگی مالی کمک می‌کند.
به‌طور مختصر برنامه‌ریزی مالی، فرآیند مدیریت پول برای دستیابی به رضایت اقتصادی است که کنترل موقعیت مالی را به ارمغان می‌آورد.
هر فرد و خانواده‌ای دارای موقعیت مالی منحصر به فردی است؛ بنابراین ضروری است فعالیت‌های مالی هر شخص، به صورت دقیق و شخصی، برنامه‌ریزی شود تا به نیازها و اهداف تعیین شده دست یابد.
به‌طور کلی موقعیت‌های زندگی، ارزش‌های شخصیتی و عوامل اقتصادی روی برنامه‌ریزی مالی شخصی اثر می‌گذارند آنچه که باید به آن توجه داشته باشید این است که هرچه زودتر به فکر یک برنامه‌ریزی جامع مالی باشید، در زندگی به نتایج بهتری خواهید رسید. همچنین، برای افراد جوانی که به تازگی وارد بازار کار شده‌اند این ابزار می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
واقعیت این است که هیچ‌کس به اندازه خود شخص اشراف دقیقی به نیازها یا ابعاد شخصیتی خود ندارد و هیچ کس بهتر از خود شما نمی‌تواند نسبت به مدیریت خرج خود تصمیم‌گیری مالی داشته باشد. به‌عبارت دیگر تاثیر و اهمیت برنامه‌ریزی مالی برای شما، به میزان دخالت خودتان در انجام آن بستگی دارد.
برنامه‌ریزی مالی یک مهارت است و بهترین سن برای فراگیری آن دوران نوجوانی است. همه ما در سنین کودکی و نوجوانی نیاز به مشاوره و آموزشهای لازم در این زمینه داریم، زیرا از تجربه و دانش کافی برای تصمیم‌گیری پیرامون مباحث مالی برخوردار نیستیم. به همین ترتیب همفکری کردن با کودکان و نوجوانان در ارتباط با این مسائل می‌تواند وجهه تصمیم‌گیری در بحث مالی برای آن‌ها ایجاد کند و برگ برنده‌ای برای موفقیت آن‌ها در زندگی روزمره‌شان است.
از این‌رو سعی داریم تا با معرفی چند گام اساسی در پرورش این مهارت، همراه شما باشیم.
در این بخش از برنامه‌ریزی مالی، باید هر فرد اشراف دقیقی به دارایی‌ها و نیازهای خود داشته باشد. شرایط و نیازهای بشر دائما در حال تغییر است. اگر شخصی در حال حاضر از موقعیت مالی خوبی برخوردار است، به‌طور دقیق نمی‌توان انتظار داشت که در آینده نیز شرایط به همین منوال پیش برود و در صورت عدم مدیریت توسط شخص، امکان تغییر وضعیت مالی برای این شخص در آینده وجود دارد. به‌همین خاطر با آگاهی کامل از شرایط حال، هر شخص می‌تواند نسبت به تخصیص دارایی خود به مخارج اقدام کند. به‌بیان ساده‌تر، برنامه‌ریزی مالی به این شخص کمک می‌کند تا علاوهبر حفظ شرایط مالی خود؛ برای بهبود هرچه بیشتر تلاش کند.
بسیاری از سخنرانان انگیزشی بر این عقیده هستند که حتی برای دارایی‌های تحت مدیریت خود نیز نباید از واژگان منفی استفاده کرد؛ زیرا در حس مدیریت شما بر دارایی‌هایتان تاثیر می‌گذارد. به این صورت که به‌جای گفتن جمله «پول ندارم» جمله‌ی «پولم را به بهترین شکل استفاده می‌کنم» به‌کار ببرید.
همه ما هدف‌های نامحدود و بزرگی در زندگی داریم؛ به‌عبارت دیگر، هدف‌گذاری مهم‌ترین نیرو محرکه زندگی هر شخصی است و به‌طور معمول با هیجان همراه است. به‌عنوان مثال در شروع سال جدید مملو از آرزوها و هدف‌های مختلف هستیم؛ لباس نو، گوشی جدید، یک سفر به‌یادماندنی و … . اما بهتر این است که با کنترل هیجان، تنها دو یا سه هدف قابل تحقق را انتخاب کنیم و با بودجه ریزی مالی به این اهداف دست پیدا کنیم.
علاوه بر در نظرگرفتن مخارج و بودجه‌ریزی مالی، سرمایه‌گذاری نباید فراموش شود. به‌بیان ساده‌تر، حداکثر کردن دارایی نیز باید در نظر گرفته شود. برای دست‌یافتن به هدف‌های بزرگ باید به راهی فکر کرد که سود را حداکثر کند. بسیاری از مردم که ریسک کمی برای سرمایه‌شان قبول می‌کنند، بانک را بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری می‌دانند. حال کسانی که ریسک‌پذیری بالاتری دارند سعی در افزایش سرمایه خود از طریق بورس، خرید و فروش کالا و فعالیت‌های دیگر دارند.
وقوع اتفاقات غیر قابل پیش‌بینی می‌تواند سلامت و عمر فرد و یا افرادی از خانواده را به خطر اندازد. استفاده از بیمه‌های متناسب نظیر بیمه پزشکی، بیمه بیماری‌های خاص، بیمه عمر و انواع دیگر بیمه، می‌تواند شرایطی آسان‌تر برای خروج از بحران‌ها را فراهم کند.
در این بخش، میزان درآمد، نقدینگی فرد و میزان تعهدات و بدهی‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. آنچه که با دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد، محل هزینه کردن و خرج کردن این مقادیر و نحوه بازپرداخت بدهی‌ها است. مهم‌ترین نکته‌ای که همه باید به آن توجه کنند این است که قرض یک نوع بدهی است و با برنامه‌ریزی دقیق باید نسبت به بازپرداخت آن اقدام کرد.
بسیاری از مردم تحت باورهای نادرست در ارتباط با برنامه‌ریزی مالی، نمی‌توانند به موفقت مالی دست پیدا کنند. اما واقعیت این است که برای داشتن یک شرایط مناسب مالی، نیاز به یک هوش تجاری قوی یا بودجه زیاد ندارید.
در زیر تعدادی از باورهای غلطی که در ارتباط با برنامه‌ریزی مالی میان مردم وجود دارد را بیان می‌کنیم:
برای برنامه‌ریزی مالی، تنها کاری که باید انجام بدهید جمع و تفریق است. درآمدها و هزینه‌های خود را بنویسید، جداگانه جمع بزنید و حاصل را از هم کم کنید. تمام شد! شما با داشتن این نتایج قادر به یک برنامه‌ریزی مناسب برای درآمد و هزینه‌های خود هستید.
بودجه مالی داشتن یعنی اینکه بدانید پول از کجا وارد زندگی شما می‌شود و در کجا خرج می‌شود. برای مدیریت هزینه‌ها و بودجه‌ی خود می‌توانید از یک قلم و کاغذ استفاده کنید. در ابتدای بودجه درآمد خالص ماهانه و در زیر آن هزینه‌های هر ماه را یادداشت کنید.
تنظیم ابتدایی بودجه شاید کمی زمان‌بر باشد. شما نه‌تنها باید تنظیم بودجه را یاد بگیرید بلکه باید هزینه‌ها و درآمدهای خود را نیز ثبت کنید. اما بعد از اینکه این مراحل را طی کردید دیگر برای به‌روزرسانی بودجه زمان زیادی نیازی ندارید. به‌خصوص اگر همه چیز را ساده نگه دارید.
بودجه به شما کمک می‌کند تا آخر ماه از نظر مالی دوام بیاورید. به این صورت می‌توانید پول خود را صرف هر چیزی که خواستید بکنید بدون اینکه نگران پرداخت اجاره‌خانه باشید. اگر دوست دارید هر روز بیرون غذا بخورید اشکالی ندارد فقط این را در بودجه‌ی خود هم در نظر بگیرید. به این ترتیب مطمئن می‌شوید برای انجام آن، پول به اندازه کافی وجود دارد. اینکه بدانید چقدر پول خرج می‌کنید و چطور آن را خرج می‌کنید به شما کمک می‌کند تا اولویت‌های خود را مشخص کنید.
اگر بودجه‌ریزی مالی شما برای مدت‌ها پیش است و از آن موقع تا حالا نگاهی به آن نکرده‌اید، واقعیت این است که اینگونه بودجه‌ریزی کردن فایده ای ندارد! وضعیت مالی باید به‌صورت روزانه و هفتگی مورد بررسی قرار گیرد و متناسب با نیازها و هزینه‌ها در برنامه‌ریزی تغییر ایجاد کرد. این نکته را در نظر داشته باشید که برای برنامه‌ریزی نیازی به شروع از روز اول هفته ندارید.
