کرونا از کجا اومد؟ طبیعت، آزمایشگاه یا بازی سیاسی؟

پنج سال از شروع پاندمی کرونا گذشته، ولی هنوز همه دنبال این هستن که این ویروس لعنتی از کجا پیداش شد! دو تا فرضیه اصلی داریم: یکی اینکه ویروس از یه حیوان، مثلاً خفاش، به آدم پریده (مثل خیلی از بیماری‌های زئونوتیک). یکی هم اینکه از یه آزمایشگاه تو چین نشت کرده. اخیراً یه سری گزارش از آلمان اومد که می‌گفت شاید ویروس دستکاری‌شده تو آزمایشگاه بوده، ولی چون هیچ مدرک محکمی پشتش نبود، فقط سر و صدا کرد و بس.

شواهد چی می‌گن؟ بازار حیوانات وحشی ووهان احتمالاً نقطه شروع بوده. تو نمونه‌های اونجا دی‌ان‌ای ویروس کرونا و سگ‌های راکون پیدا شده که می‌تونن ناقل باشن. تازه، دو تا نژاد مختلف از ویروس همون اول تو بازار دیده شده، یعنی حداقل دو تا رویداد سرریز (پرش ویروس از حیوان به آدم) اتفاق افتاده. اینا نشون می‌ده منشأ طبیعی خیلی محتمل‌تره. از اون طرف، فرضیه نشت آزمایشگاهی هیچ مدرک درست‌حسابی نداره. فقط چون آزمایشگاه ووهان روی ویروس‌های خفاشی کار می‌کرد، بعضیا بهش گیر دادن.

حالا چرا این ویروسا این‌قدر راحت از حیوان به آدم می‌پرن؟ چون ما داریم طبیعت رو نابود می‌کنیم! جنگل‌زدایی، تغییرات اقلیمی و بازارهای شلوغی که حیوانات وحشی رو زنده می‌فروشن، باعث می‌شن حیوانات و آدما بیشتر به هم نزدیک بشن. خفاش‌ها که ویروس‌های خطرناکی مثل سارس و مرس دارن، وقتی زیستگاهشون خراب می‌شه، میان سمت مزارع یا شهرها. نتیجه؟ ویروس راحت به ما می‌رسه.

برای اینکه دیگه از این پاندمی‌ها نداشته باشیم، باید چند تا کار اساسی کنیم:

• جنگل‌ها و زیستگاه‌های طبیعی رو حفظ کنیم تا حیوانات وحشی جای خودشون بمونن.
• بازارهای حیوانات وحشی رو ببندیم یا حسابی نظارت کنیم.
• سیستم‌های هشدار زودهنگام راه بندازیم که ویروس‌های جدید رو تو حیوانات زود شناسایی کنن.
• زیرساخت‌های بهداشتی رو تو کشورهای پرریسک قوی‌تر کنیم.
• یه کم رفتار خودمون رو هم درست کنیم؛ مثلاً کمتر به طبیعت تجاوز کنیم یا گوشت حیوانات عجیب‌غریب نخوریم!

ولی یه مشکل بزرگ سر راهه: سیاسی‌کاری. این بحث منشأ کرونا بیشتر از اینکه علمی باشه، سیاسی شده. یه عده تو غرب بدون مدرک می‌گن چین ویروس رو تو آزمایشگاه ساخته، چین هم اطلاعات کامل نمی‌ده. این وسط فقط مردم گیج شدن و اعتمادشون به علم کم شده. مثلاً تو آمریکا از چند ماه پیش اطلاعات معتبر درباره کرونا رو از سایت‌های دولتی برداشتن! این کارا فقط شایعه و تئوری توطئه رو بیشتر می‌کنه و باعث می‌شه به جای حل مشکل، دنبال مقصر بگردیم.

حقیقت اینه که پاندمی بعدی احتمالاً باز از طبیعت می‌آد، نه آزمایشگاه. پس به جای حاشیه‌سازی، بیایم روی حفاظت از محیط زیست و آماده‌سازی برای آینده تمرکز کنیم. اگه همش دنبال این باشیم که کی مقصره، بازم غافلگیر می‌شیم!

به قول جان بری، مورخ آمریکایی: «وقتی علم و سیاست قاطی بشن، چیزی که به دست می‌آری سیاسته، نه علم.»

تو چی فکر میکنی؟ تو به علم اعتماد داری یا طرفدار تئوری توطئه هستی؟