کردی ایلامی که گاه آن را کردی فیلی نیز نامیده‌اند، یکی از گویش های جنوبی کردی است. کردی ایلامی زبان رایج ساکنان استان ایلام و مناطقی از کشور عراق نظیر بدره، مندلی و خانقین است. در استان ایلام، طوایف و ایلات مختلف در تمامی شهرستان‌های استان به جز شهرستان ایوان که ساکنین این شهرستان از ایل کلهر هستند و به زبان کردی کلهری تکلم می‌کنند، با تفاوت اندک در ادای الفاظ و کلمات، بدان تکلم می‌کنند. واژهٔ فیلی در بین مردم ایلام معروفیت بسیار ندارد. این را کردهای ساکن عراق معرب کلمه پهله یا پهلوانی موسوم به «پهلی» بر ایلام، رواج داده‌اند و آن از مقولهٔ مجاز خاص و عام است. البته باید اشاره کرد که نامگذاری کردی فیلی بر روی گویش کردی ایلامی از سوی کردهای ساکن در عراق صورت گرفته، اما باید یادآور شد که این نام چندان مقبول مردم کرد ایلام نیست و به نظر می‌رسد استفاده از کردی ایلامی را بیشتر از هر نام دیگر می‌پسندند.
کردی ایلامی، به‌عنوان گونه‌ای از زبان کردی در کنار سایر گونه‌های زبان کردی جنوبی قرار دارد و گویش عمدهٔ مردم استان ایلام است که با تفاوت اندک در شهرستان های ایلام، ملکشاهی، مهران، سیروان، چرداول، بدره، دهلران، آبدانان و مناطقی از کردستان عراق نظیر بدره، مندلی و خانقین بدان تکلم می‌شود.
گویش کردی ایلامی از اصیل‌ترین گویش‌های کردی است که ریشه در زبان ایرانی میانۀ باستانی دارد. دکتر علیرضا اسدی، پژوهشگر و استاد دانشگاه در کتاب خود چنین می‌آورد: «از مقایسهٔ واژگان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) با واژگان کردی ایلامی، به این نتیجه می‌توان رسید که بسیاری از واژگان پهلوی اشکانی و ساسانی با این واژگان کردی هم‌ریشه‌اند و ساخت‌های هجایی یکسانی دارند. این هم‌آوایی در بسیاری از افعال، مفاهیم سیاسی، دینی، اجتماعی، مشاغل، اسامی خاص، اسامی عام و حتی اصطلاحات عامیانه دیده می‌شود».
از شاعران برجسته ایلامی می توان به: غلامرضاخان ارکوازی، علی اصغر عباسی آرام، ولی محمد امیدی و حشمت منصوری جمشیدی اشاره نمود.
منابع:
علیرضا اسدی. فرهنگ تطبیقی گویش کردی ایلامی با زبان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) به انضمام تاریخ و زبان استان ایلام قبل از اسلام. ایلام: انتشارات جوهر حیات، ۱۳۹۰.
غلامحسین کریمی دوستان. کردی ایلامی. سنندج: انتشارات دانشگاه کردستان، ۱۳۸۰.
ظاهر سارایی. شاعر قله های مه آلود؛ تصحیح، ترجمه و شرح اشعار غلامرضا ارکوازی شاعر شهیر ایلامی. ایلام: انتشارات گویه، ۱۳۸۰.
