هیروگلیف

پیدایش پیکتو گرام با رجعت به هیروگلیف

پیشگفتار

پیکتو گرام یا تصویر نگار، نماد تصویری ­_گرافیکی است ، که بدون بهره از هیچ کلمه و جمله ای، معنا و مفهوم خود را از طریق شباهت تصویری و فیزیکی به یک شی ، منتقل میکند . نخستین تلاش ها حول محور پیکتوگرام، در غالب اشکال و نماد های نقش بسته بر دیوار غارها، به دوران پارینه سنگی بر میگردد که با منظور گفتار استفاده میشده است. پیکتو گرام را میتوان نسخه تکامل یافته خط تصویری هیروگلیف دانست. .هیروگلیف عبارت از صور ناپخته و نقوش بدوی بود که در اعصار باستان، نشان دهنده اشیای طبیعی و قابل رویت ( خورشید، آب و ..) بود. ادغام و ترکیب حروف تصویری، عدم وجود نشانه و نماد برای عناصر غیر فیزیکی و غیر قابل رویت، پیچیدگی را به خط هیروگلیف افزود، که با طی اعصار نیاز به پرورش و جهش آن احساس شد. . عصر کنونی، عصر سرعت و صراحت است، اختصار در کنار تفهیم، بنمایه حصول به این کیفیت است. پیکتو گرام ها زبان یا راهنمای بین المللی هستند که غالبا در نگاه اول توسط مخاطب درک میشوند. هدف از نگارش این مقاله تعریف این آرایه تصویری، طی مراحل و الزامات فرآیند آن و خلق پیکتوگرام موفق و صحیح است.

هیروگلیف

هیروگلیف که نامش را از لغت یونانی( hieroglyphikos) به معنی حکاکی مقدس میگیرد. این خط و استفاده بیشتر یا به جا مانده آن، منتصب به مصر است. اما اقوام دیگر از آن بهره جستند. خط هیروگلیف از قدمی ترین روش های کتابت است. از دیرباز یکی از روش های حفظ و انتقال اطلاعات ، ترسیم و کتابت بوده است، که این مهم به مدد خط میسر شد. در هزاره های پیش از میلاد، عدم سواد و دانش به شکل امروزی، خطوط کهن را، به مثابه گنجانده شدن در تصاویر دارای معنا و عملکرد داشتند. هیروگلیف یکی از آن رسم الخط های کهن است.

حروف هیروگلیف غالبا عبارت از نقوش و تصاویری بود، که هر کدام معرف شیئی طبیعی بودند. به عنوان مثال خورشید در یک دایره خلاصه و توصیف میشد . آب در چند خط مواج و نمونه هایی از این دست. اما نقص و کاستی از جایی احساس شد که این تصاویر نمیتوانست چیزهایی را که به چشم دیده نمیشد بیان نماید، مثل افکار، روشنایی، و روز. اصول نگارش این خط از مدل خاصی پیروی نمیکرد و از هر جهت به جهت دیگر نوشته میشد. سمت نگریستن انسان یا حیوانات در این هیروگلیف، به هر سمتی که بوده باشد، ابتدای مسیر و جهت خوانش از آن طرف است. برخی هیروگلیف‌ها در زبان مصر باستان نماد اصوات هستند و دیگر هیروگلیف‌ها نیز ایدئوگرام‌هایی هستند که مفاهیم را نمایش میدهند و هیچ آوایی ضمیمه‌ شان نیست. این امر در کنار عدم نگارش تلفظ صوتی و نبود فاصله میان کلمات ، منجر به دشواری خوانش و ترجمه این متون شده است.

هیروگلیف نخستین بار توسط شامپولیون ، باستان و تاریخ شناس فرانسوی، کشف و رمز گشایی شد. این کشف، راه را برای مصرشناسان و باستان شناسان گشود تا به تاریخ و تمدن مصر باستان و فراعنه پی برده و رازهای این تمدن غنی باستانی را کشف کنند.

پیدایش پیکتوگرام

همان گونه که پیش تر گفته شد، روند پیدایش نخستین انواع پیکتوگرام تا شکلی امروزی آن ، اعصار و تمدن های گوناگونی را سپری کرده است. انسان پیش از خواندن و نوشتن، توانایی دیدن را دارد ، بنابر این، آغاز پیدایش و تاریخچه پیکتوگرام به زمان‌هایی بازمی‌گردد که انسان‌ها ( سومریان، چینی ها و مصریان ) از دانش گفتار و نوشتار محروم بودند و برای بیان و انتقال منظور و حتی اندیشه خود ، از ترسیم اشکال و نمادهای مختلف استفاده می‌کردند. شایان ذکر است با اینکه امروزه، شکل توسعه یافته آن در گرافیک جان و جایگاه گرفته است، اما در برخی سرزمین‌ها و فرهنگ‌های فاقد سواد همچون آفریقا، قاره آمریکا و اقیانوسیه ، گونه اولیه پیکتوگرام، هنوز به عنوان ابزار اصلی برقراری ارتباط و حتی نوشتار مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پیکتوگرام

پیکتوگرام یا تصویر نگاشت، با نام‌های دیگری همچون پیکتوگراف، پیکتو، آیکون و یا نماد نیز شناخته می‌شود. پیکتوگرام از دو کلمه ( pictus) به معنی تصویر شده ترسیم شده یا نقاشی شده و کلمه ی یونانیِ ( grapheiuu) به معنی نوشتن ساخته شده اس . نماد بصری که معنای خود را از طریق شباهت و قرابت تصویری اش با یک شی فیزیکی به مخاطب منتقل می کند. این معانی می توانند هشدار دهنده، آگاه کننده و راهنمایی کننده و ... باشد. پیکتوگرام در جهت ارائه اطلاعات و بیان قوانین و شرایط، سهولت ارتباط و انتقال است و از آن جایی که مخاطبین از فرهنگ ها و زبان های متفاوتی هستند، نشانه های تصویری و نوشتاری باید در همه جای دنیا نقش هدایتی خود را به خوبی ایفا کنند.

پیکتو گرام ها، در دسته گرافیک های محیطی هستند و باید در خوانایی و صراحت، به قدری درست و موثر باشند، که در نگاه اول، حتی برای کودکان که قدرت خواندن و نوشتن را ندارند، مفهوم را برسانند. سهولت در ارتباط، از کارکرد های آن است. از پیکتو گرام ها به عنوان دستور العمل های واقع گرایانه استفاده میشود. بنابر این، درک معنای پیکتوگرام‌ها نیاز به دانش و مهارت تخصصی ندارد زیرا در طراحی آنها از اشکال و نمادهای ساده‌ای استفاده می‌شود که همه ما در طول روز و یا از قبل با آنها آشنایی داریم.

در طراحی پیکتو گرام ها، مواردی حائز اهمیت است. طر نهایی ساده و قابل فهم ، هدف از طراحی انتقال مفاهیم است، بنا بر این از هر گونه پیچیدگی در انتقال پرهیز میشود. برای تحقق این امر، استفاده از نمادها و نشانه های آشنا و همچنین رنگ های نمادین مثل رنگ قرمز که نماد هشدار یا ممنوعیت، مفید است. بهره گیری از نماد های آشنا در حد و سواد همه اقشار ، بدیهی است. هم چنین از تعدد سبک و فرمت در استفاده های هم زمان یا هم جوار پرهیز شود.

اگر به دنبال فضایی حرفه ای و علمی برای فراگیری مجموع فنون گرافیک هستید، مدرسه هنری ایده، با ایجاد بستر یادگیری عملی و تئوری دوره های جامع گرافیک، شما را در رسیدن به این مقصود یاری میکند.

انواع پیکتوگرام

· پیکتو گرام تصویری : این نوع از تصویرنگاشت فاقد کلمه و حروف هستند. صرفا از نمادها و نشانه های بصری استفاده می شود. الگوهای ذهنی مخاطب، رنگ ها و سمبل های رایج در فرهنگ ها، از اهمیت بالایی برخوردار است.پیکتوگرام تصویری باید کاملا واضح و ساده باشد تا عدم استفاده از جملات را جبران نماید.

· پیکتوگرام نوشتاری : دامنه استفاده از حروف و جملات وسیع و مجاز است. این دسته به دو نوع لوگو تایپ و مونوگرام تقسیم میشوند.

مونوگرام

مونوگرام به نشانه هایی گفته می شود که با استفاده از یک یا چند حرف، طراحی شده و از ویژگی های هنری و زیبایی شناسانه برخوردار هستند. مونوگرام ها باید بسیار خوانا و قابل فهم باشند تا مفهوم مورد نظر را به سرعت و سهولت منتقل کنند. در طراحی مونوگرام، اغلب از حرف اول کلمه مورد نظر استفاده می شود.

لوگوتایپ

در لوگوتایپ به جای حرف یا حروف تشکیل دهنده واژه، از خود کلمه به شکل کامل، استفاده می شود. در اینجا کلمات به شیوه ای خاص و زیبا ترسیم شده و مفاهیم انتزاعی را به ذهن مخاطب انتقال می دهند.

نکته : یکی از اشتباهات رایج ، تمیز قرار ندادن میان لوگو و پیکتو گرام است. این دو طرح گرافیکی شاید در ظاهر شبیه به یکدیگر باشند اما هدف طراحی و کاربرد آنها تفاوت‌های عمده‌ای با یکدیگر دارند. پیکتوگرام‌ها در واقع نوعی طرح‌ بصری است که با هدف انتقال اطلاعات به مخاطب طراحی می‌شوند و در محیط‌های شهری و عمومی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما لوگو، که خلاقیت در آن مهم است، نماد خاص و منحصر به فرد و یک برند است و جنبه شناسایی و تبلیغ دارد و به طور اختصاصی طراحی و استفاده میشود و در مکان یا محصول دیگر دیده نمیشود. بنابراین مهم‌ترین تفاوت و وجه تمایز لوگو و پیکتوگرام‌ را می‌توانیم در هدف طراحی آنها خلاصه کنیم.

کارکرد پیکتوگرام

پیکتوگرام ، همانطور که در ابتدا نیز اشاره کردیم عموما برای انتقال اطلاعات بیشتر به مخاطب طراحی می‌شوند. در واقع، حروف با تصاویر جای گزین میشوند. در بسیاری از مواقع این تصاویر، هشداردهنده، آگاهی دهنده، بازدارنده و آموزنده هستند و گاها برای تهیه گزارش، بررسی داده‌ها و ارقام، اینفوگرافیک، رسم نمودار و حتی ساخت رزومه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. پیکتوگرام به شما کمک می‌کند تا برخی داده‌ها و اطلاعاتی که ممکن است برای مخاطب جذاب نباشند را با استفاده از خلق تصاویر و یا استفاده از نمادهای مختلف به روشی خاص و جالب توجه ارائه دهید.

نمونه‌های بارز طراحی پیکتوگرام را می‌توانیم در بسیاری از اماکن عمومی همچون فرودگاه، پاساژها، رستوران‌ها، فروشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و تابلوهای راهنمایی و رانندگی مشاهده کنیم. پیکتوگرام‌ها زبان مشترک و قابل فهم در میان جوامع و کشورهای مختلف هستند. پیکتوگرام ، یکی از اصیلی ترین مباحث هنر گرافیک است. چرا که در کارآیی آن گذرا نیست و سالیان متمادی مورد استفاده قرار می گیرد.

نتیجه گیری

انسان در طول تاریخ، پیش از گفتار و نوشتار، به ارتباط واقف و مایل بوده است. نخستین تلاش ها برای ارتباط، تصاویری هستند که بدون هیچ حرف و کلمه ای، حامل پیام و نام اجسام اند. در ابتدا هیروگلیف به عنوان زبان و خط و گویش ارتباطی انسان های قرار گرفت و با طی ادوار متعاقب، امروزه، پیکتوگرام به ادبیات تصویری که در زمان کم، بیشترین حجم از اطلاعات ،راهنمایی ها و آگاهی سازی ها را انجام میدهند و برای مدت طولانی و مداوم، در ذهن مخاطب نگه می مانند، تبدیل شده است.