رشته مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار، به مطالعه کار در زمینه حفظ و ارتقاء سلامت و ایمنی کارکنان در محیط کار میپردازد . این رشته با هدف پیشگیری از وقوع حوادث و بیماریهای مرتبط با محیط کار و بهبود شرایط کارکنان تحت تأثیر عوامل مختلف مانند عوامل شیمیایی ، فیزیکی ، بیولوژیکی و روانی ارائه میشود.
در این رشته ، دانشجویان با مباحث مرتبط با بهداشت و ایمنی کار ، ارزیابی خطرات موجود در محیط کار، طراحی و اجرای برنامههای بهبود شرایط کارکنان، ارزیابی تأثیر عوامل مختلف بر سلامت و ایمنی کارکنان ، کاهش حوادث و بیماریهای مرتبط با کار و اجرای آموزشهای مرتبط با بهداشت و ایمنی کار آشنا میشوند .
فارغ التحصیلان در این رشته میتوانند در محیط کارهای مختلفی مانند کارخانهها ، معادن ، بیمارستانها ، کارگاهها ، ادارات و سازمانها کار کنند . همچنین ، آنها میتوانند به عنوان مشاوران بهداشت و ایمنی کار در شرکتها و سازمانها فعالیت کنند .
در کشورهایی که قوانین و مقررات مربوط به بهداشت و ایمنی کار محکم تر هستند ، استخدام فارغ التحصیلان این رشته در بخشهای مختلف صنعت و خدمات بیشتر است . علاوه بر این ، با توجه به افزایش آگاهی درباره بهداشت و ایمنی کار و نیاز به حفظ سلامت کارکنان، تقاضا برای کارشناسان بهداشت حرفه ای و ایمنی کار نیز در حال افزایش است.
در این رشته تحصیلی ، هدف اصلی درک و کنترل عوامل خطر و آسیب های محیط کار است تا به کارکنان کمک شود تا در محیط کار بهداشتی و ایمنی تر کار کنند . عوامل فیزیکی بخش بزرگی از هویت محیط کار را شکل می دهند که در ادامه به آنها می پردازیم .
در این رشته تحصیلی ، نمونه برداری از آلاینده های هوا برای ارزیابی شرایط بهداشت حرفه ای و محیط کاری انجام می شود. این عملیات شامل بررسی سطح آلاینده ها مانند ذرات معلق، گازها و ترکیبات شیمیایی در هوا است . تجزیه و ارزیابی نمونه های هوا به منظور تعیین سطح آلاینده ها نیز در رشته بهداشت حرفه ای و ایمنی کار بسیار مهم است. این تجزیه و ارزیابی شامل استفاده از تجهیزات و روش های تحلیلی متنوع برای تعیین غلظت آلاینده ها در نمونه های هوا است . این اطلاعات به ارزیابی ریسک های بهداشت حرفه ای و ایمنی در محیط کار کمک می کنند و بهبود اقدامات پیشگیرانه و کنترل آلودگی هوا در محیط کار را ممکن می سازند .
دانشجویان در این رشته با مفاهیم و اصول کنترل آلودگی هوا نیز آشنا می شوند و به شناسایی و ارزیابی روش های کنترل آلودگی هوا می پردازند. هدف اصلی کنترل آلودگی هوا در محیط کار، حفظ سلامت و بهبود شرایط بهداشت حرفه ای کارکنان است.
طراحی تهویه صنعتی نیز یکی از موضوعات مهم در رشته بهداشت حرفه ای و ایمنی کار است . در این رشته ، دانشجویان با مبانی و اصول طراحی سیستم تهویه صنعتی در محیط کار آشنا می شوند . طراحی صحیح سیستم تهویه صنعتی در محیط کار، میزان آلاینده ها را کاهش می دهد و شرایط بهداشت حرفه ای و ایمنی کارکنان را بهبود می بخشد.
در رشته مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار ، مبحث ایمنی به بخش های مختلفی تقسیم می شود که در ادامه به آنها می پردازیم :
در رشته بهداشت حرفهای وایمنی کار ، ارزیابی و مدیریت ریسک در راستای جلوگیری از وقوع حوادث و خطرات در محیط کار و در ارتباط با سلامت و ایمنی کارکنان بسیار مهم است . ارزیابی ریسک در بهداشت حرفه ای و ایمنی کار به معنای تشخیص و ارزیابی خطرات موجود در محیط کار است . این فرایند شامل شناسایی و ارزیابی خطرات ، تعیین اولویت خطرات ، تحلیل خطرات و ارزیابی ریسک مربوطه است . ارزیابی ریسک اطلاعات مربوط به خطرات موجود در محیط کار را فراهم می کند و به ایجاد استراتژی های مناسب برای کنترل و کاهش خطرات کمک می کند.
مدیریت ریسک در بهداشت حرفه ای و ایمنی کار شامل برنامه ریزی ، اجرا و کنترل فرآیندهایی است که برای کاهش و کنترل خطرات و ریسک ها در محیط کار استفاده می شود . این فرآیند شامل تعیین استانداردها و راهنماها ، تعیین و تدوین سیاست ها و فرآیندهای ایمنی کار ، آموزش کارکنان و برنامه های ایمنی، نظارت و ارزیابی عملکرد و مدیریت است .
ارگونومی شغلی یکی از حوزههای مهم در حوزه بهداشت حرفهای و ایمنی کار است . ارگونومی به مطالعه و طراحی سیستمهای کاری با توجه به نیازهای انسان و قابلیت انطباق آنها با سیستمها میپردازد . از جمله موضوعاتی که در ارگونومی شغلی مورد بررسی قرار میگیرد عبارتند از :
موضوعات بیماری های شغلی و اپیدمیولوژی به طور مستقیم با رشته تحصیلی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار مرتبط هستند . رشته بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در برگیرنده مطالعه و تحقیق در زمینه حفظ و ارتقای سلامت و ایمنی کارکنان در محیط کار است . بیماری های شغلی مرتبط با عوامل موجود در محیط کار هستند که می توانند بر روی سلامت و ایمنی کارکنان تأثیر بگذارند . به عنوان مثال ، بیماری های تنفسی ناشی از تماس با مواد شیمیایی مضر در صنایع شیمیایی یا بیماری های پوستی ناشی از تماس با مواد شیمیایی در صنایع موضوعاتی هستند که در زمینه بهداشت حرفه ای و ایمنی کار مورد بررسی قرار می گیرند.
اپیدمیولوژی نیز به عنوان علم مطالعه روش ها و عوامل انتقال و پخش بیماری ها در جامعه است . در زمینه بهداشت حرفه ای و ایمنی کار ، اپیدمیولوژی به منظور تشخیص و پیشگیری از بیماری های شغلی و مدیریت اپیدمی ها در محیط کار استفاده می شود . این شاخه از علوم پزشکی می تواند به شناسایی عوامل ریشهای بیماری ها و طراحی برنامههای پیشگیری و کنترل این بیماریها کمک کند . این زیر مجموعه از رشته مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار پس از شروع اپیدمی کرونا به صورت ویژه مورد توجه قرار گرفت .
دروس تخصصی که دانشجویان در طول تحصیل در رشته کارشناسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار می گذرانند ، عبارتند از : روشنایی در محیط کار ، صدا در محیط کار ، ارتعاش در محیط کار ، تنش های گرمایی و سرمایی در محیط کار ، بهداشت پرتوها ، دینامیک گازهای آئروسل ها ، مبانی نمونه برداری از آلاینده های هوا ، تجزیه و ارزشیابی نمونه های هوا ، مبانی کنترل آلودگی هوا ، طراحی تهویه صنعتی ، ایمنی در عملیات عمرانی ، حوادث ناشی از کار و شرایط اضطراری ، ایمنی ، حریق و مواد شیمیایی ، ایمنی برق و ماشین آلات ، ارزیابی و مدیریت ریسک ، سیستم های مدیریت ایمنی ، ارگونومی شغلی یک و دو، اصول سم شناسی و پایش بیولوژیک ، سم شناسی شغلی ، زبان تخصصی ، بیماری های شغلی و اپیدمیولوژی آن ها و کلیات محیط زیست .
رشته بهداشت حرفه ای (Occupational Health) و رشته HSE (Health, Safety, and Environment) ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند ، زیرا هر دو رشته به طور کلی به ایمنی و بهداشت در محیط کار اختصاص داده شدهاند. رشته بهداشت حرفه ای به بررسی و مدیریت عوامل بهداشتی در محیط کار میپردازد. این عوامل میتوانند شامل آلودگی هوا ، سر و صدا ، اشعه ، مواد شیمیایی و ... باشند . هدف اصلی این رشته، حفاظت از سلامت و ایمنی کارکنان در محیط کار است.
از سوی دیگر، رشته HSE به مدیریت عوامل ایمنی، بهداشت و محیط زیست در محیط کار میپردازد . این رشته در برگیرنده مدیریت ریسکهای ایمنی، بهداشت و محیط زیست در محیط کار است و تمامی استانداردها و قوانین مربوط به ایمنی و بهداشت را رعایت میکند .
به طور خلاصه، هر دو رشته بهداشت حرفه ای و HSE به مدیریت و کنترل عوامل بهداشتی و ایمنی در محیط کار اختصاص داده شدهاند و هدف آنها حفظ سلامت و ایمنی کارکنان است.
برای آشنایی بیشتر با کسب و کار های مرتبط با بهداشت حرفه ای و ایمنی کار می توانید از لینک های زیر استفاده کنید :
· ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در استان آذربایجان شرقی
· ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در استان اصفهان
· ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در استان البرز
· ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در استان تهران
· ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در استان خراسان رضوی
· ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در استان خوزستان
· ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در استان بوشهر
· ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در استان یزد