رشته بهینه سازی مصرف انرژی به بررسی و بهبود عملکرد سیستم‌ها و فرآیندها با هدف صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌پردازد . این رشته تلاش می‌کند تا راهکارهایی را برای کاهش هدررفت انرژی ، بهبود کارایی انرژتیک و کاهش اثرات مخرب بر محیط زیست ارائه دهد . این رشته در دو گرایش تخصصی ساختمان و صنعت در مقطع کاردانی ارائه می گردد .
در محیط‌های صنعتی ، بهینه سازی مصرف انرژی می‌تواند شامل بهبود عملکرد دستگاه‌ها و تجهیزات ، بهینه سازی فرآیندها و بهره‌وری انرژتیک ، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و کاهش هدررفت انرژی باشد .
در محیط‌های ساختمانی، بهینه سازی مصرف انرژی شامل بهینه سازی سیستم‌های تهویه ، روش‌های جدید ساخت و ساز ساختمان ، استفاده از مصالح ساختمانی با عایق و بهره‌وری بالا، استفاده از سیستم‌های تولید برق خورشیدی و تجهیزات روشنایی با کارایی بالا می‌شود .
علاوه بر صنعت و ساختمان، بهینه سازی مصرف انرژی در حمل و نقل نیز مورد توجه قرار می‌گیرد . استفاده از وسایل نقلیه الکتریکی ، بهینه سازی مسیرها و زمان‌بندی حمل‌ونقل، استفاده از سوخت‌های کم‌مصرف و کاهش ترافیک می‌تواند به بهبود مصرف انرژی در حمل و نقل کمک کند.
نرم افزارهای انرژی به نرم افزارهایی گفته می‌شود که برای مدیریت و بهبود بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها و صنایع استفاده می‌شوند . این نرم افزارها در انواع مختلفی و برای اهداف متفاوتی وجود دارند. به عنوان مثال :
انرژی های تجدید پذیر یا انرژی های پاک هر یک از منابع انرژی هستند که می‌توانند با استفاده از فرآیندهای طبیعی مانند اشعه خورشید ، باد ، آب ،و گرما‌ی زمین تولید شوند . این منابع انرژی همیشه در دسترس هستند و می‌توانند مجدداً تولید شوند بدون نیاز به منابع محدود مانند سوخت‌های فسیلی (مثل نفت و گاز طبیعی) که با گذشت زمان به صورت طبیعی تولید نمی‌شوند.
مزیت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر شامل کاهش آلودگی هوا ، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی ، اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی در مناطق مختلف و استفاده بهینه از منابع طبیعی است . به عنوان مثال ، انرژی خورشیدی و بادی هنگام تولید برق هیچ گاز گلخانه‌ایی تولید نمی‌کنند و برای تأمین انرژی در مناطقی که به صورت مستقیم به آنها دسترسی ندارند، می‌توانند از انرژی خورشیدی و بادی به عنوان جایگزین مناسب استفاده کنند .
انرژی‌های تجدیدپذیر همچنین از مزیت‌های اقتصادی نیز برخوردار هستند . هزینه‌های تولید انرژی تجدیدپذیر به طور مداوم کاهش یافته و هنوز هم در حال کاهش است . این به معنی این است که استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید برق و حرارت می‌تواند اقتصادی تر از استفاده از سوخت‌های فسیلی باشد.
هرچند انرژی‌های تجدیدپذیر بسیار مفید هستند ، اما همچنین چالش‌هایی را نیز به همراه دارند . برای مثال ، قدرت تولید انرژی خورشیدی و بادی مستقل از شرایط آب و هوایی است و بسته به موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی هر منطقه ممکن است محدودیت‌هایی داشته باشد . همچنین ، فناوری‌های تولید انرژی تجدیدپذیر همچنان در حال توسعه است و نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بیشتری دارند .
ممیزی انرژی یا ارزیابی انرژی به معنای اندازه‌گیری و تحلیل مصرف انرژی در یک سازمان ، صنعت یا سیستم مختلف است . هدف از ممیزی انرژی ، شناسایی روش‌های استفاده بهینه از انرژی و کاهش مصرف ناکارآمد آن است .
ممیزی انرژی می‌تواند به صورت کیفی یا کمی انجام شود . در ممیزی کیفی ، عملکرد سیستم‌های مختلف در استفاده از انرژی بررسی می‌شود و ارائه پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد صورت می‌گیرد . در ممیزی کمی ، مصرف انرژی به صورت عددی و با استفاده از واحدهای مناسب اندازه‌گیری می‌شود و سپس تحلیل و ارزیابی می‌شود .
برخی از مراحل ممیزی انرژی عبارتند از :
1. جمع‌آوری داده‌ها : اطلاعات مربوط به مصرف انرژی در سیستم مورد ممیزه جمع‌آوری می‌شود . این اطلاعات می‌تواند شامل فاکتورهایی مانند مصرف سوخت ، مصرف برق ، دما ، فشار و غیره باشد .
2. تحلیل داده‌ها : داده‌های جمع‌آوری شده تحلیل می‌شوند تا الگوها و روندهای مصرف انرژی شناسایی شوند . این تحلیل می‌تواند به وسیله نرم‌افزارهای مخصوص تحلیل انرژی یا با استفاده از روش‌های آماری انجام شود .
3. ارزیابی عملکرد : عملکرد سیستم در استفاده از انرژی با استفاده از معیارهایی مانند بهره‌وری انرژی ، مصرف واحد تولید و غیره ارزیابی می‌شود .
4. ارائه پیشنهادات : پس از تحلیل داده‌ها و ارزیابی عملکرد ، پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد و صرفه‌جویی در مصرف انرژی ارائه می‌شود . این پیشنهادات می‌تواند شامل تغییرات در فرآیندها ، استفاده از تجهیزات با کارایی بالاتر، ایجاد سیستم‌های خودکار و غیره باشد .
5. پیگیری و نظارت : پس از اجرای پیشنهادات ، پیگیری و نظارت بر عملکرد سیستم جهت اطمینان از اجرای صحیح و اثربخش پیشنهادات انجام می‌شود .
تهویه مطبوع و حرارت مرکزی دو سیستم جداگانه هستند که برای راحتی و آسایش در داخل ساختمان استفاده می‌شوند .
تهویه مطبوع به معنای تغییر و تنظیم دما ، رطوبت و جریان هوا در داخل ساختمان است . این سیستم شامل یک یا چند واحد تهویه مطبوع می‌شود که هوای تازه را از خارج ساختمان جذب کرده و آن را در داخل ساختمان تمیز و خنک یا گرم می‌کند . این سیستم معمولاً با استفاده از یک واحد تهویه مرکزی که در ساختمان نصب می‌شود ، کنترل می‌شود .
حرارت مرکزی به معنای تأمین حرارت برای ساختمان است . این سیستم شامل یک کوره یا یک واحد حرارتی است که حرارت را تولید می‌کند و آن را به ساختمان منتقل می‌کند . این سیستم معمولاً با استفاده از لوله‌های گرمایشی که در دیوارهای ساختمان نصب می‌شوند ، حرارت را به اتاق‌ها منتقل می‌کند .
گاهی اوقات، تهویه مطبوع و حرارت مرکزی در یک سیستم ترکیبی ترکیب می‌شوند که به عنوان سیستم تهویه مرکزی نیز شناخته می‌شود . این سیستم شامل یک واحد تهویه مطبوع مرکزی است که هم دمای هوا را کنترل می‌کند و هم حرارت را تأمین می‌کند .
هدف اصلی هر دو سیستم تهویه مطبوع و حرارت مرکزی ، راحتی و آسایش ساکنان در داخل ساختمان است . همچنین ، این سیستم‌ها می‌توانند در کاهش مصرف انرژی و حفظ محیط زیست نقش مهمی ایفا کنند ، به طوری که مصرف انرژی را کاهش داده و از منابع طبیعی کمتری استفاده می‌کنند .
به منظور حفظ انرژی در خانه و محیط کار ، می‌توان از روش‌ها و عایق‌کاری‌های زیر استفاده کرد :
برای آشنای بیشتر با رشته بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید :
