اگر پرسیده شود میوه به مقصود نزدیک تر است یا شاخه، جواب مشخص است: میوه.
واضح تر آن است که بپرسیم میوه به مقصود نزدیک تر یا تنه یا ریشه یا اصلا خود خاک؟ جواب بدیهی است: میوه.
در وادی حقیقت، زنانگی و مردانگی مطرح نیست و انسان به خاطر آن که «جانشین خداوند» است، می تواند در عالی ترین درجات باشد و این واقعیت ربطی به مرد بودن یا زن بودن شخص ندارد. همه می توانند مقصود را صدا بزنند و به مراتب عالی توحید برسند. بندگی خود آن رازی است که برای هر جنسیتی قابلیت فاش شدن دارد و از پس آن والاترین درجات خود را نمایانگر می کند.
پس می دانیم که در مقام عبودیت، سعادت و کسب مراتب توحیدی میان زن و مرد هیچ تفاوت نیست. پس تفاوت این دو جنس در خلقت کجا خود را نشان می دهد؟ تفاوت در همان نزدیکی و دوری است که در مثال میوه با سایر اجزای درخت خود را نشان داد. در ذات زنانگی قابلیت و ظرفیتی است که انگار به مقصود نزدیک تر است. برای اثبات این مدعا مقداری توضیح لازم است.
انسان، خدا را «طلب» می کند. تا اینجا که فرقی میان زن و مرد نیست. اما طلب وقتی میل به کمال می کند که برای کمال نباشد برای منظوری بیرونی نباشد، نگاه تاجری و کاسبی در آن نباشد بلکه برای محض طلب باشد. انسان ها حقیقت را صدا می زنند و معمولا در مسیر سلوک بسیار به نتیجه فکر می کنند و دنبال دیدن اثر کار و تلاش خود هستند اما اهل طلب واقعی کاری به این نتایج و برون دادها ندارند و تنها در وادی طلب غرق هستند. آن ها عاشق خود و مسیر خود هستند. طلب خدا برایشان ضرورتی وجودی شده است و در این باره برایشان چند و چونی دیگر وجود ندارد. اینجاست که زنان با زنانگی خود، در برتری هستند زیرا این زن است که در دستگاه طبیعت می داند که چگونه دوست داشته باشد بدون آن که منظوری بیرونی از دوست داشتن، او را در بر گرفته باشد. این طلب محض است که به صورت پیش فرض در قامت زنان وجود دارد.
هنگامی که طفل دچار آسیب می شود، مادر پریشان می شود و هنگامی که طفل از دست برود، مادر ضجه می زند و این ها احتیاجی به آموزش ندارد. مادر عین عشق است و خوبی فرزند را در هر لحظه طلب می کند و در هنگام نقصان به او، بدون هیچ محرک دیگری سراسیمه می شود. آری مادر عین عشق است و این هنری است که خداوند در وجود زن پنهان کرده است. زن اگر واقعا در وادی سلوک بیفتد، بیچاره طلب می شود و تنها خدا را از درون صدا می زند و دیگر مدام در نتیجه گرایی مردانه و منفعت گرایی معمول، ظهوری بیرونی را نمی خواهد بلکه او طالب خود طلب می شود.
زن اگر فرزندی داشته باشد که معلول ذهنی باشد و کسی بای این معلول آینده ای متصور نباشد، باز با او احساس یگانگی مادر فرزندی دارد و در ازای بروز این عظمت، دلیلی نمی خواهد جز این که مطابق خلقتش در اتمسفر مادرانه بودن قرار گرفته است. هنگامی که زن عزم می کند و در وادی طلب می افتد، آن طلب را چنگ می زند بدون آن که انتظار رخداد بیرونی داشته باشد و از عاقبت عینی آن مدام بپرسد. او در مسیر حل می شود و البته مردان خدا نیز این چنین هستند اما جنس زن به صورت پیشینی این گونه آفریده شده است همچون میوه که به مقصود نزدیک تر است.
حال ممکن است این اشتباه در ذهن ها صورت بگیرد که وادی سلوک، تنها وادی طلب است و همه چیزی به کوشش سالک بستگی دارد. حال آن که در ادبیات عرفانی و به خصوص متون بانو امین، یقین می کنیم که «طلب از یافت است» یعنی خداوند به فضل و عنایت خود شخص را دچار یافت می کند و از بهره آن یافت، در سالک احساس طلب شعله ور می شود.
به عنوان مثال بانو امین در تفسیر عرفانی مخزن العرفان خود و در تفسیر آیه دوم سوره بقره، وقتی وارد بحث «متقین» می شود، زاویه نگاه متفاوتی دارد. او آیه سوم را مقدمات متقین نمی داند بلکه نشانه های بروز ملکه تقوا در شخص می داند. آیه سوم از ایمان به غیب، اقامه نماز و انفاق صحبت می کند و همگان می پندارند که از پس رعایت این سه حالت، تقوا حاصل می شود. حال آن که در بیان این بانوی فرزانه، خداوند صفت تقوا را به شخص عطا می کند و بعد این صفات در او ظاهر می شود. به عبارتی ایمان، نماز و انفاق ثمرات بروزیافته ملکه تقواست.
داستان طلب و یافت نیز چنین حکایتی دارد. انسان در وادی طلب نمی افتد مگر آن که آن شور و شیدایی از محرکی بیرونی بر او فرود بیاید و به اصطلاح دچار یافت بشود. وقتی یافت او را در بر گرفت، در طلب می کوشد. پس جدا دانستن کوشش و طلب از عنایت اولیه ذهنیتی خطاست و سالک پیوسته باید بداند که این حال هم از حضرت دوست است نه به اختیار و سعی او.
پس دانستیم که خداطلبی و رسیدن به مقامات عالی الهی ربطی به جنسیت ندارد و همه می توانند به آن دست یابند. نمونه اصفهانی بانو امین خود گواه این مطلب است و البته مثال های دیگری از زنان نیز در ادبیات دینی وجود دارد اما نزدیک بودن زمانی بانوامین، بهانه بهتری در مورد تفکر پیرامون حیات این عالم ربانی است.
اما در نهایت اشاره شد که جنس طبیعت و خلقت زن همچون میوه نسبت به سایر اجزای درخت به مقصود نزدیک تر است و این به خاطر برخی خصوصیات زنانه است که از جمله مهم ترین آن ها، تمرکز و حل شدن زن در خود مسیر است و نه مدام نگاه انداختن به نتایج و کارکردهای سلوک. شاید به خاطر همین بوده که بانو امین مدام به شاگردان خاص خود می گفته که اگر شهود ویژه ای به شما دست داد آن را همچون شکلاتی برای ادامه مسیرتان بدانید و اصلا غرق آن نشوید زیرا اصل حرکت همان حرکت است و اصل طلب، همان طلب بیشتر نمودن حضرت دوست است و این مطلبی است که زنان با نه ماه بارداری جزئی از آن وجود خود می کنند و برای یادگیری آن احتیاج به کلاس درس ندارند همچنان که برای دلسوزی جهت فرزندانشان، دلیل و برهان نمی خواهند. مادر عین کشش است. او می داند که چگون گوهر یافت و روح طلب را در خود نگاه دارد و پرورش دهد و مقیم وادی سلوک شود و این بزرگ مرتبه مقامی است که مردان باید در آن بیشتر بکوشند تا به ساحت درک آن برسند چونان ریشه، تنه و شاخه که در طبیعت باید طی مرتبه ای کنند تا به رسیدگی میوه برسند.
