سيري در زيبايي هاي مسجد ركن الملك

سردر مسجد

کاشیکاری سردر مسجد رکنالمک از شاهکارهای هنری دوره قاجار است. اين مسجد با نام اوليه مسجد اقصي متعلق به اواخر دوران قاجار است و ميتوان گفت آخرين مسجدباشكوه اصفهان از حيث تاريخي است. وجود کاشیهایی به رنگ صورتی و عناصر عینی طبیعت، نشانهای از قاجاری بودن این کاشیکاری است. ابیاتی از اشعار نقش بسته بر سردر بيروني به خط نستعليق به عنوان نمونه این چنین است:

«سيلمانخان ركنالملك» مير مسند ديوان

كه زينت داده از اعمال خير اسلام و ايمان را

در اصفاهان كه باشد سالها والي بروز و شب

كند دلشاد محزون را، كند معمور ويران را

بنا در «تخت فولاد» او نمود اين مسجد عالي

كش از فولاد محكمتر، بنا فرمود بنيان را

سردر حياط اصلي

مسجد رکنالملک دارای دو حیاط کوچک و بزرگ است كه با راهرويي به هم وصل ميشوند. در اين راهرو مقبره ركنالملك و همسرش قرار دارد. بر پیشانی سردر حیاط اصلی با خط ثلث آیة اول سورة اسراء و آیه 55 سوره مائده نوشته شده است. کتیبه نستعلیق داخل سردر نیز شامل اشعاری در مدح رکنالملک است که توسط طرب سروده و خوشنویسی شده است.

در طرفین سردر، تصویری از رکنالملک دیده می شود و دو لوحه کاشی یکسان اثر «میرزا عبدالجواد رجالی» وجود دارد كه از بهترین کاشیهای دورة قاجار است.

در اطراف تصوير ركنالملك اين اشعار آمده است:

خداوندا گناهم عفو فرما

كه من مملوكم و هستي تو مالك

مرا گر معصيت بيرون ز احصاست

تو را شد مغفرت افزون كذالك

بزرگترين كتيبه خوشنويسي مساجد ايران

دورتادور حياط بزرگ مسجد، اشعاري از ركنالملك متخلص به «خلف» در 58 بيت ديده ميشود كه به خط زيباي نستعليق طرب (پدر استاد همايي) خوشنویسی شده است. اين اشعار که هر مصرعش درون قاب جداگانهاي كاشيكاري شده، در ستايش خداوند و مدح پيامبر و امامان است. این اثر، بزرگترین کتیبه خوشنویسی در مساجد ایران است.

در ایوان شمالی و جنوبی، آیه 44 سوره اسرا آمده است: «موجودی نیست در عالم جز آنکه ذکرش تسبیح خداست ولی شما تسبیح آنها را فهم نمیکنید»

محراب اصلي

زیبایی محراب اصلی بواسطة تزئینات و معماري خاص آن (محراب در محراب) است. معمار درون یک فرورفتگی بزرگتر، محراب اصلی را قرار داده است. تزئینات ترنجی، گلدانی و گیاهی متنوّع با رنگهای خیره کنندة زرد، قرمز و لاجورد از پائین محراب شروع شده و با ظرافت و زیبایی تمام به کمک رسمیبندیها تا اوج محراب امتداد مییابد. در مرکز محراب داخلی به خط نستعلیق «بسم الله الرحمن الرحیم» و به خط ثلث «سبحان ربی العظیم و بحمده» و در چهار ترنج به خط ثلث «یاحنان، یاغفران، یا رضوان» کتیبهنویسی شده است.

ستونهاي گنبد

ستونهای مسجد علاوه بر حجّاری نقوش گلدانی، پیچک و هندسی، مزین به کتیبههای نستعلیق برجسته در سرستون مکعبی شکل است که توسط «ثاقب»، «مرشد»، «خلف» و «نور» سروده شده و ماده تاریخهای آنها سال شروع و اتمام ساخت بنا را مشخص میکنند. به عنوان نمونه:

شد ز رکنالملک چون بنیان این محکم بنا         

سال اتمامش خلف از این و آن جویا شده

عقل دوراندیش او از بهر تاریخش سرود                

از سلیمان مسجد الاقصی نگر بر پا شده

سال آغاز بنا و انجام آن

زين دو مصرع گفته تا هستت شنو

كز سليمان حشمت آصف مقام

گشت برپا مسجدالاقصي به نو

گنبد مسجد

گنبد مسجد، گنبدي دوپوسته، بزرگ و بسيار زيباست كه با کاشیکاری مُعَقِّلی با نقش مداخل و به رنگهای فیروزهای، زرد و مشکی پوشیده شده است. هشت پنجره مشبک، هشت قاببندی و یک کتیبه ثلث، گریو این گنبد را شکل میدهند. قاببندیها با کاشی مُعَقِّلی و با عبارات «محمّد و علی» بصورت یک در میان با پنجرهها قرار گرفتهاند.

قسمت فوقانی ساقه نیز شامل کتیبهای به خط ثلث متوسط با رنگ سفید بر زمینه لاجوردی است که تمام «سورة جمعه» را در بر میگیرد.