شخصیت مرحوم آیت الله سید کمال فقیه ایمانی دارای ابعاد مختلف و مهمی است اما آن چه در این نوشتار محل دقت است وجهی از ایشان بوده که ارتباط دهنده دو فضای اساسی است. آن مرحوم هم ارتباط دهنده دو فضای سنتی و انقلابی در شهر اصفهان بود و هم در این دیار یک روحانی تمار عیار اجتماعی و در عین حال سیاسی بود.
روحانی اجتماعی
در گذشته اصفهان، روحانیون اجتماعی به نامی داشته است. برای مثال آیت الله سید محمد باقر زندکرمانی یکی از این بزرگواران است. او نیز در حدود هفتاد سال پیش خدمات اجتماعی فراوانی به این شهر انجام داده است. آزمایشگاه مهدیه، زایشگاه نرجس و همین بیمارستان عسکریه که آیت الله فقیه ایمانی در آن فوت کردند. این ها همه خدمات یک روحانی برجسته اجتماعی است.
به نحوی می توان گفت از زمان رضاشاه پهلوی تا نهضت 15 خرداد تقریبا به مدت 40 سال روحانیون برجسته اصفهان کسانی بودند که علاوه بر خدمات و فعالیت های عالی علمی، حرکات و اقدامات اجتماعی هم داشته اند و در راه عمران و خدمت به خلق گام های مهمی برداشته اند. حالا این خدمت یا در راه امور مدارس دینی و مساجد بوده یا در راه مسائل درمانی و امور خیریه. خلاصه اصفهان از این دست انسان های عالی مقام کم نداشته است. طبیعی است که در آن زمان فعالیت های روحانیون شیعه در همین سطح بوده و آنان نمی توانستند به ساحت سیاسی نظر داشته باشند زیرا زمانه ظرفیت چنین جریاناتی نداشته است.
در آن زمان نهضت اصلی در اصفهان، سمت و سوی فرهنگی داشه است و بزرگان حوزه در پی احیای سنت در عصر دشواری ها بودند.
روحانی سیاسی
در سال های دهه پنجاه رویکرد سیاسی اوج می گیرد و با نزدیک شدن به سال های انقلاب اسلامی روحانوین بیشتری به حرکت انقلابی می پیوندند. این حرکتی است که بیش از 15 سال است شروع شده است و حلقه اول آن را شاگردان امام خمینی در حوزه علمیه قم تشکیل می دهند.
آیت الله سید کمال فقیه ایمانی یکی از این چهره هاست. او مشخصا در اصفهان در بطن تحرکات سیاسی قرار دارد. بازداشت های او موید این مطلب است. رژیم پهلوی بر روی حرکات او حساس شده است. او تا محاکمه و تبعید هم پیش می رود.
فعالیت های سیاسی این عالم مجاهد محدود به دوران پیش از انقلاب نمی شود و ایشان همواره به عنوان شخصیتی صاحب نظر در امور سیاسی اصفهان محسوب می شوند و به رای ایشان رجوع می شود. در بسیاری از مواقع نظر ایشان تعیین کننده است. پس از فوت امام خمینی نیز ایشان کاملا در خط رهبر انقلاب بودند.
روحانی سیاسی اجتماعی
با آن که آیت الله فقیه ایمانی با حکومت مستقر ارتباط دارد و تاییدگر آن نیز هست اما در عین حال ارتباط دائم خود با مردم را قطع نمی کند. او را می توان در کوچه و خیابان پیدا کرد با او سلام و علیک داشت و در کتابخانه امیرالمومنین به راحتی با او به گفتگو نشست.
آن مرحوم فعالیت های زیادی در سطح اجتماعی انجام داده است. تأسیس بیمارستان امام حسین (ع) و مرکز تخصصی بیماری‌های عفونی، بیمارستان سوانح سوختگی امام موسی کاظم (ع)، بیمارستان زنان و زایمان حضرت زهرا (س)، درمانگاه شهدا، مدرسه حجتیه مشهد، تأسیس صندوق جهیزیه و … از جمله اقدامات خیر آیت الله فقیه ایمانی است.
نگاه ویژه به بخش درمان در صدر این خدمات قرار دارد. ردپای آیت الله در تاسیس، حمایت و پیشبرد بسیاری از مور خیر به خصوص در امر تایید خیریه ها مشاهده می شود. این ها دقیقا نشانه های همان روحانی اجتماعی است که در مسجد علی بابا نماز می خواند و در برخورد با مردمان گشاده رو و آماده است.
اصفهان در سال های پیش دو روحانی برجسته دیگر را نیز از دست داد. مرحوم سید حسن فقیه امامی و مرحوم شیخ مهدی مظاهری دو چهره ای بودند که نامشان در کنار مرحوم فقیه ایمانی می درخشید. اینان کسانی بودند که توانسته بودند با مجموعه بازار ارتباط خوبی برقرار کنند و به واسطه این ارتباط سبب اقدامات ارزنده ای شوند. مطلب مهمی که امروز کم رنگ شده است و بخشی از این تقصیر را می توان متوجه روحانیتی کرد که نمی تواند همچون نسل گذشته خود ارتباط برقرار کند و البته این ماجرا ابعاد مختلف دارد.
با نگاهی به فعالیت های این سه روحانی بزرگ شهرمان متوجه می شویم که آقایان فقیه امامی و مظاهری عمدتا فعالیت هایشان در سال های پایانی عمر شریف متوجه فعالیت های اجتماعی بوده است و از آنان نیز خدمات فراوان دینی و انسانی به یادگار مانده است اما آن شخصیتی که توانسته بود هم به عنوان یک روحانی سیاسی مطرح شود و هم در سطح اجتماعی بدرخشد، مرحوم آیت الله فقیه ایمانی بود.
پیوند سنتی ها و انقلابی ها
برادر حاج آقا کمال، مرحوم سید جلال فقیه ایمانی، داماد آیت الله العظمی خوئی بود. در ابتدا تصور می شود سید کمال هم نماینده طیف آیت الله خویی در اصفهان است اما بعدها برای ساواک مشخص می شود که او برای اهداف نهضت انقلاب فعالیت می کند و به نوعی نماینده امام خمینی در اصفهان است که پیام ها را می رساند.
در آن ایام طیف سنتی اصفهان به آیت الله خوئی بزرگ حوزه علمیه نجف گرایش داشتند. تصور بر آن بود که این طیف نسبت به فعالیت های انقلابی توجه لازم را ندارند. در عوض بخشی از روحانیت اصفهان که از حیث علمی به اندازه طیف سنتی مطرح نبودند فعالیت های انقلابی را به صورت جدی دنبال می کردند که در نزدیکی انقلاب اسلامی، مرحوم سید جلال الدین طاهری نماینده شاخص این گروه در اصفهان به حساب می آمد.
میان این دو دسته در ظاهر نوعی اختلاف و جدایی احساس می شد و عده ای نیز به اشتباه بر طبل این فاصله می کوبیدند. آیت الله فقیه ایمانی مشخصا کسی بود که همچون مقتدای خود آیت الله سید حسین خادمی در جهت پیوند این دو گروه بود. از یک طرف کاملا هماهنگ با نهضت امام خمینی بود و از طرف دیگر پیوندهای خود را با ستون های سنت اصفهان حفظ کرده بود. پیوند این دو گروه است که می تواند فضای شهر اصفهان را در دست بگیرد و طبیعی است که هیچ کدام به تنهایی توانایی جابه جایی یک رژیم و تحریک عمومی مردم را ندارند.
جمع بندی
این دو نقش واسطه گری و ارتباطی که در این نوشتار ذکر شد شاخصه ای از شخصیت مرحوم فقیه ایمانی بود که آن را تا سال ها حفظ کرد و در واقع جزئی از وجود و هویت او به حساب می آمد. بی شک چنین شخصیتی برای شهر بسیار مفید می تواند باشد اما هنگامی که رجوع عمومی در دهه شصت به سمت جناح انقلابی است، این افراد در درجه دو به چشم می آیند و هنگامی که در سال های بعد نگاه انتقادی به حاکمیت اوج می گیرد، علمای سنتی بیشتر مورد توجه بازار قرار می گیرند و بعضا اعتماد به آنان بیشتر می شود. پس در دو صورت افراط و تفریط، چنین شخصیت برجسته ای در مقام دوم توجهات است حال آن که مقام جامعیت و پیونددهنگی است که توانسته تعادل را حفظ و این اتصال موجب پیروزی های بزرگ شود.
