مروری بر تاریخچه دعای دسته جمعی کمیل در وادی السلام ثانی
انسان همواره محتاج دعا و سخن گفتن با خداوند است. این سخن گفتن و بیان نیازها اگر به صورت جمعی باشد مورد توجه ویژه حضرت حق قرار می گیرد.
دعای کمیل یکی از گنج هایی است که از امیرالمومنین به یادگار مانده است. دعایی با معانی عالی که خواندنش همیشه زیباست اما زمزمه آن در شب جمعه سفارش شده و پرفیض تر است. برای اولین بار در دوران معاصر ما این آیت الله ملا محمدباقر فشارکی بود که عزم کرد و دعای دسته جمعی کمیل را در مسجد مصلای تخت فولاد زنده کرد. آن زمان که سرزمین تخت فولاد بیرون از اصفهان جای داشت، چنین برنامه ای برای مومنینی که بعضا با پای پیاده به شوق دعا راه می کردند، زمانی طولانی می برد و این گونه بود که این مراسم تا صبح به طول می انجامید و به نوعی شب های جمعه شکلی از شب قدر یافته بود که مردم تا خود صبح به شب زنده داری می پرداختند.
سنتی را که آیت الله فشارکی زنده نمود عالمانی دیگر ادامه دادند و مردم پیوسته استقبال کردند. بالاترین درجه استقبال به دعاهای کمیل آیت الله شیخ مرتضی ریزی برمی گردد. جایی که تجربه حضور نزدیک بیست هزار انسان مشتاق را دارد. این دعای دسته جمعی در مکانی برگزار می شد که بعدها محل دفن آیت الله ریزی شد جایی که بی شک مورد عنایت امام عصر (عج) بود و دل ها در آن به گونه ای حیرت انگیز دگرگون می شد و نفس بر حق شیخ مرتضی ریزی، پشتوانه معنوی آن روزهای پرتلاطمی بود که به آن دوران مشروطه می گفتند. دوران سخت و پیچیده که برای طی آن تنها نیاز به اقدام سیاسی نیست و جناح حق همواره نیاز به پشتیبانان معنوی قابل اعتماد دارد.
این که شیخ مرتضی نسبت به مشروطه چه موضعی داشت بحث ثانوی است بحث اصلی آن است که جناح مشروطه اسلام خواه در هر صورت نیاز به نوعی از معنوی با هیبت اجتماعی داشت که وجود اخلاقی ریزی و نورانیت دعای کمیل آن سرمایه قابل اتکا بود. در میان علمای طرفدار مشروطه نیز کسانی بودند که بر دعای دسته جمعی کمیل در تخت فولاد تاکید داشتند. آیت الله جمال نجفی که تا انتها از مدافعان مشروطه بود در سالیانی که وطنش اصفهان سکونت داشت شب های جمعه به بقعه میرزا رفیعا می رفت و همراه با جماعت مومنان در این مقبره زیبای صفوی مناجات امیرالمومنین را هم خوانی می کردند.
برادر او یعنی آقانجفی هم بر روی دعای کمیل تاکید داشت و اصلا او بود که از رکن الملک نایب الحکومه اصفهان خواست که در تخت فولاد مسجدی بنا کند. مسجدی که به سبب دوری از شهر آن را مسجد اقصی یا مسجد دور می نامیدند و امروز در خیابان فیض به نام رکن الملک شهرت دارد. مسجدی که از زیباترین مساجد دوران قاجار است و الحق جناب رکن الملک در ساخت آن سنگ تمام گذاشته است. او مسجدی ساخت که مردمان بتوانند شب های جمعه در آن بیتوته کنند و برای خواندن دعای کمیل لازم نباشد در یک شب راه درازی را پیاده طی کنند.
این مسجد همین امروز هم این توفیق را دارد که شاهد دعای کمیل سوزان هفتگی باشد. دعایی که قسمتی از آن در سحرگاهان برگزار می شود و به هیمن مناسبت حال و هوای خاصی دارد.
از دیگر مکان های دیگر در تخت فولاد که تا همین امروز هم رونق دعای کمیل در آن مشهود است تکیه خوانساری و تکیه کازرونی است. تکیه خوانساری جایی است که خاندان فهامی در آن چراغ میل را روشن نگه داشتند و در تکیه کازرونی هم این مهم با خاندان روضاتی بوده است. حالا جاهای دیگری هم جسته گریخته پناهگاه انسان های معنویت خواه شده است گاهی در تکیه صاحب روضات و گاهی در مقبره بابارکن الدین. خلاصه تخت فولاد در شب های جمعه از دیرباز حال دیگری می گیرد.
در این سال ها تکیه شهدا با دعاهای کمیلش در جوار شهدای والامقام، محور بوده است. تکیه ای که چند سالی است میزبان مرحوم حاج آقا مهدی مظاهری شده است. کسی که دعاهای کمیلش همراه با انبوه جمعیت مردم روح نیایش و میراث معنوی ماندگار شهر عزیز اصفهان بود. بی شک دعای دسته جمعی حقیقتی دارد فراتر از یک دعای ساده. ساحتی اجتماعی دارد که برکاتش قابل شمارش نیست. این همان سنت ماندگاری است که ده ها سال مورد حفاظت مردم این شهر بوده و این سنت هم خود حافظ چنین مردمانی در روزگار سخت بوده و خواهد بود.
