محمود فروزبخش در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به مناسبت 19 شهریور، سالروز درگذشت آیتالله شیخ محمدباقر زند کرمانی درباره سیمای کلی این شخصیت گفت: آیتالله محمدباقر زند کرمانی در یک کلام یک مصلح اجتماعی بود و تأثیراتی که او بر روحیه مردم جامعهاش گذاشت، خیلی مهمتر از آثاری است که نوشته است.
فروزبخش ادامه داد: او مدرس رسمی حوزه علمیه اصفهان نبود و بیشتر با منبرها و فعالیتهایش شناخته شده بود؛ اما از لحاظ علمی از آیتالله حائری یزدی، موسس حوزه علمیه قم، اجازه اجتهاد داشت. به همین دلیل مدتی هم با امام خمینی(ره) همبحث بوده و با مراتب علم و عرفان امام (ره)آشنا بود. به همین سبب، با توجه به شناختی که از امام خمینی(ره) داشت، طی نهضت سالهای 41 و 42 مردم را به حمایت از این نهضت فرامیخواند و در 15 خرداد هم این حمایت را ادامه داد. در واقع آیتالله زند کرمانی را میتوانیم یک مجتهد نواندیش بدانیم که در اصفهان شخصیت مؤثری بود؛ یعنی در دهههای بیست و سی و زمانی که مشروطه به پایان رسید تا حکومت رضاشاه و پیش از حوادث سیاسی دهه چهل. در این دو دهه هر جوانی که میخواست حرف سیاسی بشنود و وارد فاز اصلاحگرانه بشود، پامنبری او میشد.
کارشناس مرکز مشاهیر تختفولاد در خصوص کتابهایی که درباره این شخصیت نوشته شده بیان کرد: اولین و غنیترین و بهترین اثر «فطرت دیدار زمان، شرح حال و اندیشههای مرحوم حضرت آیتالله شیخ محمدباقر زند کرمانی» به قلم محمد زاهد نجفی است که انتشارات عطر عترت آن را منتشر کرده است. قرار بوده جلد دوم این اثر نوشته شود؛ اما این کار انجام نشد.
فروزبخش اظهار کرد: کتاب دیگر اثری از لیلا جمشیدیان است که در قالب صد حکایت مینیمال، به زبانی ساده کل زندگی ایشان به صورت حکایت برای مخاطب عام ارائه شده و مجموعه تخت فولاد آن را منتشر کرده است. مثلا در یکی از حکایتها آورده شده که مردی که تاجر نخ بوده، خدمت ایشان میرسد و از ورشکست شدنش شکایت میکند. شیخ محمدباقر از او میپرسد کتی که پوشیدهای، چه پارچهای دارد؟ مرد تاجر میگوید پارچه انگلیسی. ایشان میگوید تا وقتی خودت لباس خارجی میپوشی، چطور توقع داری مردم از صنایع نساجی ایرانی استفاده کنند؟ با داستانهای این کتاب متوجه میشویم که ایشان چقدر به حمایت از تولید ملی توجه میکرده است.
محمود فروزبخش در ادامه، به یکی از آثاری که این شخصیت بزرگ نوشته، اشاره و بیان کرد: اثر مشهور ایشان «تاریخ مختصر نفت» است که در دهه سی در اصفهان چاپ شد. شیخ محمدباقر زند کرمانی از هواداران نهضت ملی شدن صنعت نفت بوده است و به همین دلیل، اثری نوشت تا مردم با تاریخچه و وضعیت نفت ایران و جهان آشنا شوند. ایشان نظر عمیقتری هم داشته و معتقد بوده ما باید علم روز را تقویت کنیم و دانش مهندسی را ارتقا دهیم. این کتاب هم بهصورت مجزا چاپ شده و هم بهصورت یک فصل در کتاب «تعامل دیانت و سیاست در ایران» نوشته موسی نجفی آورده شده است.
وی در پایان به بخشی از خدمات اجتماعی ایشان اشاره و عنوان کرد: یادگار ایشان بیمارستان عسکریه در اصفهان و نیز احیای مساجد است. شاه به بهانه اینکه مسجد جامع جزو میراث است، در مسجد را بسته بود و اجازه برگزاری نماز جماعت را نمیداد. شیخ محمدباقر با حکومت مذاکره کرد و درِ مسجد را برای برپایی نماز جماعت باز کرد. با این کار او با این تفکر که مراکز مذهبی جزو میراث فرهنگی هستند، پس نباید در آنها برنامه اجرا کرد، مبارزه کرد.
آیتالله شیخ محمدباقر زند کرمانی، از علمای قرن چهاردهم هجری و متولد سال 1273 شمسی در کرمان است. او پس از پایان دروس مقدماتی راهی اصفهان شد و نزد اساتیدی همچون آخوند ملّاحسین فشارکی، حاج میرمحمدصادق خاتون آبادی، میرسیّدعلی نجفآبادی و میرزا ابوالهدی کلباسی شاگردی کرد. سپس به قم رفت و نزد آیتالله حائری یزدی کسب فیض کرد و باز به اصفهان بازگشت.
بخشی از اقدامات عام المنفعه ایشان تاسیس انجمن خیریه احمدیه و انجمن خیریه امام حسن عسکری(ع) و بنای بخش اول بیمارستان عسکریه در اصفهان بود. او سرانجام در نوزدهم شهریور ۱۳۴۸ شمسی در ۷۸ سالگی درگذشت و در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.
اخيرا مجموعه تخت فولاد خدمات اين عالم ديني را در قالب اينفوگرافي ترسيم كرده است.