اگر هم‌اکنون در رشته زبانشناسی تحصیل می‌کنید، احتمالا چیزهای زیادی درمورد این رشته بدانید. هرچند، گاهی پاسخ به این سوال دیگران که «زبانشناسی چیست؟ و به چه دردی می‌خورد؟» دشوار است. برخی فکر می‌کنند، زبانشناسی یعنی اینکه شما به چند زبان مسلط باشید. اگرچه ممکن است این فرضیه درست باشد و چند زبان بدانید، ولی زبانشناسی چیزی فراتر از این‌هاست.
زبانشناسی مطالعه علمی زبان است. بسیاری از رشته‌ها با این رشته گره خورده‌اند. مفاهیم زیر، مفاهیمی هستند که در قلب زبانشناسی با آن‌ها روبرو هستیم:
· دانش ناخودآگاه انسان از زبان
· چگونگی یادگیری زبان اول و خارجی
· ساختار زبان در مفهوم عام و در زبان‌های خاص
· چگونگی تفاوت زبان‌ها با یکدیگر
· تاثیر زبان در نحوه برقراری ارتباط ما با دیگران و جهان و نیز طرز فکر ما
این مفاهیم به چه معناست؟
زمانی که شما به دنیا آمدید، توانایی برقراری ارتباط با بزرگسالان را از طریق زبان نداشتید. ولی با گذر زمان، وقتی پنج یا شش ساله شدید، می‌توانستید جملات را تولید کنید، لطیفه بگویید، سوال بپرسید و به طور خلاصه یک گویشور بومی زبان شدید. در طی آن چند سال اندک، شما به صورت ناخودآگاه و بدون تلاش ذهنی، دانش زبانی قابل توجهی را برای حداقل یک زبان کسب کردید. و اگر در بزرگسالی زبان جدیدی یاد گرفتید، متوجه شده‌اید که یادگیری یک زبان امری دشوار و پیچیده است.
گویشوران بومی زبان، درمورد زبان خود دانش بالایی دارند، و حتی گاهی خود از داشتن چنین دانشی آگاه نیستند. برای مثال، شما به عنوان گویشور زبان فارسی، از دانش چگونگی ترتیب واژه‌ها در فارسی آگاه هستید. حتی به صورت ناخودآگاه می‌دانید، در زبان فارسی جمله «علی از معلم خود تشکر کرد.» از نظر دستوری درست بوده ولی جمله « تشکر علی معلم از کرد.» در زبان فارسی وجود ندارد و نیز می‌دانید جمله «معلم از علی تشکر کرد.» مفهوم کاملا متفاوتی داراست. حتی می‌دانید که آهنگ کلام در هنگام مطرح کردن پرسش کاملا متفاوت با جمله خبری است.
اگر فرانسوی باشید، با افزودن est-ce que در ابتدای جمله آن را پرسشی می‌کنید و اگر از زبان اشاره آمریکایی استفاده کنید، حالت پرسشی را با بالا انداختن ابروهای خود مطرح می‌کنید. شما نیز درمورد آواهای زبان فارسی از این دانش برخوردار هستید. برای مثال شما به صورت ناخودآگاه می‌دانید که در کلمات فارسی، چهار همخوان نمی‌توانند پشت سر هم در یک هجا قرار گیرند. همچنین می‌دانید که در جوامع مختلف، با افراد مختلف از زبان چگونه استفاده کنید. برای مثال، نحوه صحبت کردن شما در دایره دوستانتان با نحوه صحبت کردنتان در مقابل رييس دانشکده متفاوت است.
بله، زبان شناسی یک علم است
زبان شناسی به چگونگی اکتساب دانش زبان توسط کودک انسان، تعامل این دانش با دیگر فرآیندهای ذهنی-شناختی، تفاوت زبان‌ها در گویشوران مختلف و با توجه به مرزهای جغرافیایی، و نیز نحوه مدل سازی زبان انسان در سیستم‌های کامپیوتری می‌پردازد. همچنین زبانشناسان، لایه‌های مختلف زبان را مطالعه کرده و به چگونگی نمایش الگوها و ساختارهای زبان به صورت نظری و نیز به تعامل لایه‌های مختلف زبان با یکدیگر می‌پردازند. علاوه بر این‌ها، زبانشناسان فرضیه‌های علمی را آزمایش کرده و آن‌ها را توسعه می‌دهند. بسیاری از زبانشناسان برای پرداختن به الگوهای مشاهده شده در زبان، از ریاضیات، تحلیل‌های آماری و فرمول‌های منطقی بهره می‌گیرند.
آیا زبانشناسان، به چند زبان تسلط دارند؟
بسیاری از زبانشناسان کار میدانی انجام می‌دهند. به این معنا که برای مطالعه زبان مورد نظر خود، به جمع‌آوری داده می‌پردازند. آن‌ها با گویشوران زبان‌های مختلف صحبت کرده و تعامل دارند تا الگوهای زبانی را کشف و به جمع آوری داده‌های زبانی بپردازند. همچنین، برای تحلیل و بررسی یک زبان، ممکن است در پیکره‌ها و مجموعه داده‌های زبان‌های مختلف به جستجو بپردازند.
با توجه به توضیحات بالا، واضح است که دانستن زبان‌های مختلف، برای زبانشناس یک ابزار است. ولی این نکته حائز اهمیت است که زبانشناسی مطالعه درمورد زبان است و نه یادگیری زبان‌های مختلف.
چه موقعیت‌های شغلی در انتظار زبان شناسان است؟
دانشجویانی که در رشته زبان شناسی تحصیل می‌کنند، مهارتهای ذهنی ارزشمندی از قبیل استدلال تحلیلی، تفکر انتقادی، استدلال و فصاحت در بیان را کسب می‌کنند. این به معنای توانایی مشاهده خردمندانه، تدوین فرضیه‌های منطقی و قابل آزمایش، پیش‌بینی، استدلال، و نتیجه‌گیری و ابلاغ یافته‌ها به جامعه بزرگتر است. بنابراین، زبانشناسی برای انواع برنامه‌های حرفه‌ای و دانشگاهی و برای بسیاری از مشاغل مناسب است، بخصوص اگر در کنار آن، زبانشناس به کسب مهارتهای بین رشته‌ای دیگر بپردازد.
فرصت‌های شغلی:
در صنعت: زبانشناسی می تواند شما را در زمینه‌هایی همچون شناخت گفتار، تبدیل متن به گفتار، هوش مصنوعی، پردازش زبان طبیعی، جستجوی کاربر و یادگیری هوشمند زبان و ... قادر سازد.
در آموزش: زبانشناس با تکیه بر دانش زبان‌شناختی خود می‌توانند برای گروه‌های مختلف آموزشی مطالبی تهیه کند، معلمان را آموزش دهد، روش‌های موثر را جهت آموزش موضوعات مرتبط با زبان پیدا کند، یا از زبان یک جامعه به طور موثر در آموزش استفاده کند. بسیاری از زبان شناسان در حوزه زبانشناسی کاربردی، در زمینه آموزش زبان‌آموزان، معلمان و تحقیقات آموزشی فعالیت می‌کنند.
در صنعت چاپ، تولید محتوا، روزنامه نگاری، و حوزه‌های مرتبط: مهارتهای زبانی که یک زبانشناس کسب می‌کند، می‌تواند در مشاغلی ویرایش، چاپ، نویسندگی و کپی‌رایتنگ بسیار مناسب باشد.
در توسعه و گردآوری فرهنگ لغت: توسعه یک فرهنگ لغت خوب نیازمند مشاوران زبانشناس است. دانش آواشناسی، واج‌شناسی، زبانشناسی تاریخی، گویش‌شناسی و جامعه‌شناسی از عوامل مهم در گردآوری یک فرهنگ‌لغت خوب است.
در ترجمه: مترجم و مفسران ماهر در همه‌جا، از دولت گرفته، تا بیمارستان و تا دادگاه مورد نیاز هستند. در این راستا ، مهارت بالایی در زبان (های) مربوطه لازم بوده و ممکن است آموزش تخصصی اضافی نیاز باشد.
در قانون: این رشته می‌تواند با تحلیل گفتمان متون و اسناد قانونی و نیز با مطالعه ویژگی‌های گفتار انسان در اجرای دقیق‌تر قانون نقش داشته باشد.
تبلیغات: بسیاری از شرکت‌های تبلیغاتی برای کشف تاثیرکلام و آهنگ‌کلام بر روی افراد از نظر روانشناختی، نیازمند تحقیقات گسترده زبانشناسی هستند تا از طریق یک پیام مناسب و تاثیرگذار، مشتریان احتمالی را به خود جذب کنند.
بازیگری: بازیگران در برخی از نقش‌ها نیازمند آموزش در حوزه تلفظ، آهنگ کلام و حتی نکات دستوری هستند تا بتوانند برای لهجه‌ها و گویش‌های مورد نیاز، نقش خود را ایفا کنند. حتی گاهی یک بازیگر که گویشور بومی یک زبان است، باید بداند که چگونه زبان را برای یک نقش خاص به صورت غیربومی همراه با اشتباهات طبیعی و سیستمی صحبت کند.
مواردی که ذکر شد، تنها بخشی از نقش‌هایی است که زبانشناسی می‌تواند در حوزه‌های مختلف ایفا کند. جامعه‌شناسی زبان، گفتاردرمانی، علوم ارتباطی، زبان پریشی و اختلالات زبانی از دیگر حوزه‌هایی است که با حوزه زبانشناسی گره خورده است.
نوشته: شکوه نیروبخش
