زهرا فضل اللهی
دانشجوی ممتاز دکتری حقوق
مدرس دانشگاه
مشاور حقوقی
موضوع پایان نامه ارشد: موانع حقوقی سیاست های کلی بند ج اصل ۴۴ قانون اساسی
هبه چیست؟
هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک می‌کند، تملیک‌کننده واهب، طرف دیگر را متهب، مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می‌گویند.
واهب باید برای معامله و تصرف در مال خود اهلیت داشته باشد.
واهب باید مالک مالی باشد که هبه می‌کند.
هبه واقع نمی‌شود مگر با قبول و قبض متهب اعم از این که مباشر قبض خود متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب اثری ندارد.
در هبه به صغیر یا مجنون یا سفیه قبض ولی معتبر است.
در صورتی که عین موهوبه در ید متهب باشد محتاج به قبض نیست.
هبه ممکن است معوض باشد و بنابراین واهب می‌تواند شرط کند که متهب مالی را به او هبه کند یا عمل مشروعی را مجاناً به جا آورد.
اگر قبل از قبض، واهب یا متهب فوت کند هبه باطل می‌شود.
همچنین اگر واهب محجور شود (یعنی مجنون شود یا سفیه شود) عقد باطل می باشد اما اگر متهب محجور شود قبض با ولی وی صورت میگیرد .
۸حالت وجود دارد که نمی شود مالی که هبه کردید را دوباره رجوع کنید و آن ۸حالت به شرح زیر می باشد:
مال بعد از هبه کردن تلف شده باشد.
در صورتی که مال به پدر یا مادر یا اولاد بخشیده شده باشد .
همانطور که میدانید هبه عقدی است رایگان ، یعنی یک طرف به رایگان مال خودش را به دیگری می بخشد اما گاهی وقت ها پیش می آید که این بخشش رایگان نباشد یعنی در مقابل این بخشش چیزی به عنوان عوض گرفته شود در این صورت به آن هبه معوض گویند . حال اگر هبه معوض باشد و عوض آن داده شده باشد دیگر نمی شود از هبه رجوع کرد .
در صورتی که مالی که هبه شده از مالکیت متهب خارج شده باشد خواه به صورت ارادی مانند اینکه این مال را بفروشد خواه به صورت غیر ارادی مثل اینکه ورشکست شود (چون ورشکسته اختیار اموال خودش را ندارد)
در صورتی که در مالی که به صورت هبه بخشیده شده ، تغییری حاصل بشود که دیگر در نظر عرف مال قبلی به نظر نیاید مثلا تبدیل گندم به آرد
هبه با مرگ یکی از دو طرف (واهب و متهب) از بین نخواهد رفت و حق رجوع واهب هم از بین می رود .
هبه طلب به مدیون ، حق رجوع را از بین می برد چون در حکم تلف است .
اگر کسی به عنوان صدقه مالی را به کسی بدهد دیگر نمی تواند بدان رجوع کند.
نویسنده : زهرا_فضل_اللهی
