سلام
من مسعود بختیاری، کارشناس حوزه وب هستم.
در این یادداشت تلاش کردهام خلاصهای سادهشده از یک مقاله تخصصی درباره مواد شیمیایی مورد استفاده در سیستم CIP را با شما به اشتراک بگذارم.
مقالهی کامل و علمیتر این مطلب، در وبسایت رسمی شرکت سانت (تولیدکننده محصولات ضدعفونی و داروهای دامپزشکی) منتشر شده و اگر به جزئیات فنی بیشتر علاقهمندید، میتوانید مقاله فوق را هم مطالعه کنید.
فرآیند CIP چیست ؟
شستوشوی در محل یا سی ای پی یک روش استاندارد برای تمیز کردن تجهیزات در صنایع غذایی و دارویی است. این فرآیند بدون نیاز به جداسازی قطعات، از مواد شیمیایی برای حذف آلودگیها استفاده میکند. انتخاب صحیح مواد شوینده در این روش اهمیت بالایی دارد، زیرا هر نوع آلودگی نیاز به ترکیب شیمیایی مناسب خود دارد.
مواد قلیایی مانند سدیم هیدروکسید برای حذف چربیها و پروتئینها بسیار مؤثر هستند. این مواد معمولاً در دمای ۷۵ تا ۸۰ درجه سانتیگراد و به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه عمل میکنند. برای حذف رسوبات سختتر، مانند پروتئینهای سوخته، غلظت سدیم هیدروکسید ممکن است به ۱ تا ۵ درصد افزایش یابد. با توجه به خاصیت خورندگی این ماده، ترکیباتی مانند سیلیکاتها و عوامل مرطوبکننده به آن اضافه میشوند تا از آسیب به تجهیزات جلوگیری شود و فرایند شستوشو بهبود یابد.
برای افزایش کارایی شویندههای قلیایی، میتوان از هیپوکلریت سدیم یا کلر مایع ۳۰ تا ۱۰۰ پی پی ام استفاده کرد که تاثیر چشمگیری در حذف چربیها و پروتئینها دارد. این ترکیب در محیط قلیایی به تجهیزات آسیب نمیزند، اما در این شرایط بهعنوان ماده ضدعفونیکننده عمل نمیکند.
سختی آب تاثیر مستقیمی بر مقدار مواد شوینده مورد نیاز دارد. در بسیاری از کارخانههای دارویی از آب نرمشده با اسمز معکوس استفاده میشود، اما در کارخانههای فرآوری مواد غذایی، آب معمولاً سختتر است. استفاده از تبادلگرهای یونی برای نرم کردن آب معمولاً هزینه کمتری نسبت به افزودن مقدار زیادی مواد شیمیایی نرمکننده دارد.
پس از شستوشوی قلیایی، معمولاً شستوشوی اسیدی برای از بین بردن رسوبات معدنی مانند سنگهای آب سخت و اگزالات کلسیم انجام میشود. شویندههای اسیدی معمولاً حاوی ۰.۵٪ اسید هستند و ممکن است شامل اسید فسفریک یا اسیدهای آلی مانند لاکتیک، گلوکونیک و گلیکولیک باشند. در صنایع دارویی، اگر از آب دیونیزه در فرآیندهای تولید و شستوشو استفاده شود، نیاز به شستوشوی اسیدی منظم کاهش مییابد. با این حال، یک شستوشوی اسیدی دورهای (هر ۶ ماه) با ۰.۵٪ اسید نیتریک در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد کافی خواهد بود. از اسید نیتریک نباید برای شستوشوی معمول استفاده شود.
برای جلوگیری از ایجاد کف در فرآیند شستوشو سی ای پی ، مواد شوینده باید فاقد کف باشند یا ترکیبات ضد کف در آنها استفاده شود. در فرمولاسیون شویندهها معمولاً ۰.۱۵٪ عامل مرطوبکننده وجود دارد. مواد مرطوبکننده غیر یونی مانند اتوکسیلاتهای اسید چرب انتخاب مناسبی هستند، زیرا کف کمی تولید میکنند و باعث افزایش کارایی شستوشو میشوند.
پس از شستوشوی اسیدی، مرحله ضدعفونی معمولاً در کارخانههای فرآوری مواد غذایی انجام میشود. یکی از مواد رایج در این مرحله ترکیبات آمونیوم نوع چهارم است که خاصیت باکتریکشی خوبی در برابر میکروبهای گرم مثبت دارد، اما در برابر باکتریهای گرم منفی مانند اشرشیاکلی و سالمونلا تاثیر کمتری دارد. ترکیبات آمونیوم نوع چهارم تمایل به کف کردن دارند و باید در مرحله نهایی شستوشو استفاده شوند. از دیگر ضدعفونیکنندههای مفید میتوان به بیگوانیدها و اسید پراستیک اشاره کرد. اسید پراستیک نباید در آب حاوی کلرید زیاد استفاده شود، زیرا ممکن است باعث خوردگی تجهیزات استیل شود.
انتخاب مواد شیمیایی در شستوشوی CIP باید با توجه به نوع آلودگی، جنس تجهیزات و نیازهای بهداشتی انجام شود. ترکیب مناسب شویندههای قلیایی و اسیدی، همراه با مواد ضدعفونیکننده، به بهداشت و تمیزی خطوط تولید کمک میکند. استفاده از آب نرمشده و مواد کمکی مناسب نیز میتواند هزینههای تمیزکاری را کاهش داده و کارایی را افزایش دهد.
برای مطالعه نسخه کامل مقاله می توانید به این لینک مراجعه فرمایید .
