این روز ها مخصوصا اگر در بازارهای مالی و به خصوص بازار رمز ارز ها فعال باشید، واژه بلاکچین (blockchain) احتمالا برایتان آشناست. در این مقاله سعی دارم مفهوم ساده بلاک چین، تاریخچه و کاربردهای آن را بیان کنم.
ابتدا نگاهی به تاریخچه بلاک چین بیندازیم، درست است بسیاری از ما این واژه را با رمز ارزها و مخصوصا بیت کوین شناختیم، اما جالب است بدانید که قبل از اختراع بیت کوین توسط ساتوشی ناکاموتو، فردی به نام دیوید چام (David Chaum) تلاش کرد تا یک سیستم بلاک چین بسازد که در در آن اطلاعات ذخیره شده قابل تغییر نباشد. اما اولین بلاکچین به طور رسمی توسط شخص (یا گروهی از افراد) معروف به ساتوشی ناکاموتو در سال 2008 طراحی شد. ناکاموتو با استفاده از روشی شبیه به Hashcash طراحی بلاک چین را انجام داد. این طرح سال بعد توسط ساتوشی به عنوان جزء اصلی ارز دیجیتال بیت کوین اجرا شد، جایی که به عنوان دفتر کل معاملات شبکه عمل می کند.
حالا سوالی که به وجود می آید این است که بلاک چین چیست و چه نیازی به ساخته شدن آن بود؟ در ادامه با من همراه باشید.
بلاک چین که یک فناوری جدید در حوزه توزیع و ثبت داده ها به صورت غیرمتمرکز است، اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. بلاک چین در واقع یک دفتر کل توزیع (Distributed Ledger) شده است، یک دیتابیس که بین تمام اعضای شرکت کننده در یک بلاک چین به صورت شفاف در دسترس است. تا قبل از بلاک چین، دیتابیس ها در دسترس افراد خاصی بودند، به عنوان مثال اطلاعات مرتبط به سوابق حساب بانکی افراد فقط در بانک ثبت می شد و تمام تصمیمات درباره این اطلاعات و دسترسی به آن، فقط در اختیار بانک بود. با اختراع بلاک چین، اطلاعات قابلیت این را خواهند داشت که در دسترس تمام اعضای شبکه باشند. بلاک چین از دو واژه بلاک (block ) و چین (chain) به وجود آمده است که در واقع نشان دهنده ی بلوک های زنجیره ای از اطلاعات است.
به هر یک از اعضای تصمیم گیرنده در شبکه بلاک چین، یک نود (node) گفته می شود. نودها قابلیت تصمیم گیری درباره این را خواهند داشت که چه اطلاعاتی در بلاک چین ذخیره شود، چه کسی بلاک های جدید را تشکیل دهد و تصمیمات تخصصی دیگر مرتبط با هر حوزه ی کاری نیز، به عهده ی نود ها خواهد بود. بنابراین این سیستم نیازمند یک نهاد مرکزی تصمیم گیرنده نخواهد بود. هنگامی که یکی از اعضای شبکه، اطلاعات یک تراکنش بیت کوینی را ارسال میکند، تراکنش با استفاده از یک الگوریتم اجماع اعتبار سنجی و تایید میشود. این تایید شدن تراکنش توسط خود شبکه (به صورت غیر متمرکز و عدم نیاز به تصمیم گیرنده) است که این اطمینان را می دهد که هیچ تراکنش نامعتبری به داخل زنجیره بلاک ها منتقل نمی شود. در صورت تایید تراکنش و انجام معامله، اطلاعات آن در قالب یک بلوک جدید، به بلاک چین اضافه شده و در آن ثبت میشود. این اطلاعات برای همه اعضا قابل مشاهده است.
برای درک بهتر مفهوم بلاکچین به مثال زیر توجه کنید:
شما میخواهید مبلغی را از بانک مبدا خود به بانک مقصد فرد مورد نظرتان کارت به کارت کنید،در این سیستم متمرکز ،بانک الف دستورپرداخت را به بانک مرکزی می فرستد،بانک مرکزی تراکنش را بررسی میکند و حساب ها را در بانک مبدا و مقصد،بدهکار/ بستانکارمیکند،به این شکل مبلغ مورد نظر با نظارت بانک مرکزی جابه جا میشود.
اما در سیستم بلاکچین که سیستم غیر متمرکز محسوب می شود هیچ شخص ثالثی برای نظارت(مثل بانک مرکزی) وجود ندارد و شمامیتوانید مستقیما پول(ارزدیجیتال) را به کیف پول فرد مورد نظر انتقال دهید.
حال شاید برایتان سوال به وجود بیاید که چه نیازی به شبکه بلاک چین داریم؟ در سیستم بلاک چین امنیت اطلاعات افزایش پیدا می کند، امکان از بین رفتن یا خرابی داده ها کاهش پیدا می کند، چرا که داده هایی که در سیستم های گذشته فقط در یک دیتابیس ذخیره می شدند، حال در چندین سیستم ذخیره شده اند و اگر یکی از این سیستم ها دچار مشکل شود، سیستم های دیگر به داده ها دسترسی دارند. امکان حد تا حد زیادی و بسته به نوع بلاک چین کاهش پیدا می کند. در شبکه بلاک چین های غیر متمرکز، علاوه بر این که شفافیت کاملی وجود دارد، حریم خصوصی افراد نیز حفظ می شود، به این صورت که برای حضور در شبه بلاک چین نیازی به احراز هویت نیست. (منظور سیستم های کاملا غیرمتمرکز هست، به عنوان مثال صرافی های غیرمتمرکزی که هیچ نهاد خصوصی یا دولتی بر آن نظارت ندارند.)
تصمیم گیری درباره داده های شبکه بلاک چین بسته به نوع الگوریتم اجماع متفاوت است. در یک نوع معمول، تصمیمی که حداقل 51درصد آراء نودهای شبکه را کسب کند به عنوان اطلاعات جدید به شبکه بلاک چین اضاف خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه: الگوریتم اجماع
هریک از بلوک های موجود در بلاکچین از قسمت های دیجیتالی اطلاعات که شامل سه بخش است تشکیل شده اند:
شاید شما هم مانند بسیاری از افراد تصور می کنید که یک نوع بلاک چین داریم، و آن بلاک چین غیرمتمرکز است و هرگز قابل هک شدن نیست و امنیت بسیار بالایی دارد. اما باید بدانید که این عبارت درست نیست. انواع مختلف بلاک چین وجود دارد، بلاک چین غیرمتمرکز، نیمه متمرکز و متمرکز.
به بیانی ساده، بلاک چین ها بر حسب این که چه کسی اجازه نوشتن آن ها را دارد و چه کسی اجازه خواندن آنها را دارد به سه دسته اصلی تقسیم می شوند.
بلاک چینی که در آن کدها در دسترس تمام افراد قرار دارد، و همه ی اعضای شبکه می توانند درباره اطلاعات آن تصمیم بگیرند و همه می توانند این اطلاعات بخوانند، بلاک چین کاملا غیرمتمرکز است.
در این نوع بلاک چین، افراد خاصی می توانند درباره اطلاعات تصمیم بگیرند، اما همه ی افراد شبکه به اطلاعات آن دسترسی خواهند داشت.
در این نوع بلاک چین، فقط افراد خاصی می توانند درباره اطلاعات تصمیم بگیرند و به آنها دسترسی داشته باشند.
بنابراین این تصور که همه ی بلاک چین ها غیرمتمرکز هستند، تصور اشتباهیست. برای اینکه بدانید بلاک چین یک رمز ارز چه نوعی است، نیازمند کمی تخصص در این زمینه هستید تا بتوانید وایت پیپر آن رمز ارز را بخوانید و از این موضوع مطلع شوید. به این نکته هم باید اشاره کنم که تمرکز یا عدم تمرکز تنها چیزی نیست که میزان امنیت یک رمز ارز را مشخص می کند، بلکه فاکتورهای بسیار مهمی وجود دارد که در مقاله های آینده به آن اشاره خواهم کرد. همینطور غیرمتمرکز بودن شبکه بلاک چین یک رمز ارز نشان از سلامت و خوب بودن کامل آن رمز ارز نیست و همینطور تمرکز شبکه ی یک بلاک چین هم امنیت آن را نقض نمی کند، چرا که ممکن است یک کمپانی معتبر امنیت یک رمز ارز را تامین کند که از بتوان از متمرکز بودن آن چشم پوشی کرد.
شبکه بلاک چین یک شبکه همتا به همتا است که دو امکان مهم را برای کاربران ایجاد می کند، شفافیت و اعتماد. دفتر کل توزیع شده، امکانی است که بلاک چین را از دیتابیس های متمرکز، متمایز می کند. این نوع از دیتابیس می تواند نحوه عملکر هر صنعتی را تغییر بدهد و جنبه هایی از آن را ارتقا دهد، اما بیشترین مورد استفاده از بلاک چین، برای سیستم هایی است که نیاز به تعامل دارند. مانند بیت کوین که از بلاک چین استفاده می کند، این امکان را به کاربران می دهد که بدون آشکار ساختن هویت، دارایی های خود را منتقل کنند. هیچ نهاد واسطی نخواهد بود و کارمزدها به مراتب کمتر از سیستم های متمرکز خواهد بود. استفاده های دیگری که از بلاک چین می شود، در سیستم های رأی گیری، زنجیره تامین و موارد این چنینی است که باعث اعتماد و شفافیت در این سیستم ها می شود، و امکان تقلب را کاهش می دهد. همچنین برای خودکارسازی برخی کارهای داخل سیستم عامل های مختلف می تواند مفید باشد. همچنین قراردادهای هوشمند یکی از کاربردهای بسیار موثر بلاک چین در عصر حاضر هستند، که بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.
کاربردهای کلی بلاک چین:
با توجه به آنچه که گفته شد، بلاک چین یک دیتابیس توزیع شده است که اطلاعات را در بین اعضای شبکه تقسیم می کند، البته انواع مختلفی دارد که ممکن است بسته به کاربردهای مختلفی که می تواند در انواع صنعت ها داشته باشد، کاربردهای ویژه خود را دارد. همینطور وجود بلاک چین و مزیت های آن باعث نمی شود که نیاز به نهادهای متمرکز کاملا از بین برود، بلکه هر کدام از این موارد مزیت های خود را دارند و در جای به خصوصی بسته به نیاز مورد استفاده قرار می گیرند.
برای مطالعه بیشتر در حوزه رمز ارزها به مقاله های زیر مراجعه کنید:
بیت کوین، جایگزین پول یا جایگزین طلا؟
تحلیل روند کلی بازار کریپتوکارنسی با استفاده از دامیننس ها
