در بیشتر سریالها یا فیلم ها در کشاکش داستان مشخص می شد خانوادهای صاحب فرزندی است که در حقیقت متعلق به کس دیگری است یا پدر و مادری به دنبال فرزند واقعی خود پس از سالها هستند، در پایان داستان فیلمها با افشای واقعیت و راز ناگفته به پایان می رسد. تصور چنین چیزی کمی سخت و مبهم است.
اینکه پدر و مادری بچه ای را پرورش دهند و بعدها بر سر یک ماجرایی مشخص شود بچه فرزند واقعی آنها نیست و پدر یا مادر بچه، کسی را که فکر می کردند نبوده، قطعا دردناک است. چنین حادثه ای نیز ممکن است در برخی از اطرافیان خود دیده باشیم که پس از سالها در انتظار فرزند گمشده خود هستند. به راستی از چه راه هایی می توان اطمینان پیدا کرد فرزند واقعی آنها کیست و چه کسی پدر و مادر واقعی است.
برای اینکه متوجه شد اصل و نسب بچه چیست و پدر و مادر واقعی او چه کسانی هستند روش های زیادی وجود دارد. یکی از بهترین و مطمئن ترین روشها برای اثبات مالکیت بچه آزمایش تعیین هویت است. این نوع آزمایش در تشخیص هویت، شناسایی اجساد سوخته و تشخیص بیماریهای مادرزادی در دوران جنینی کاربرد دارد.
در گذشته برای مشخص کردن نوع هویت از روشهای مختلفی مانند بررسی گروه خونی پدر و مادر یا سایر روش های قدیمی به کار برده میشد. درحالی که در روش های امروزی از روش های بدون خطا مثل DNA، استفاده می شود.
در بدن هر شخص میلیون ها سلول وجود دارد. در درون هر یک از سلولها به جز سلول های گلبول قرمز، هسته ای وجود دارد که DNA را در درون خود جای داده است. DNA ی هر فرد اطلاعات ژنی منحصر بفردی را دارد که تنها به خود اختصاص دارد. اطلاعاتی که براساس آن چهره فرد و خصوصیات بدنی او قابل تعریف و شناسایی می باشد.
اگر افراد با یکدیگر در هوش، قیافه و توانایی ها تفاوت دارند علت اصلی آن تفاوت در DNA آنهاست.
بنابراین همه خصوصیات ژنتیکی فرد در هر یک از سلولهای او وجود دارد و DNA این امکان را می دهد که برای رد یا قبول برخی از ادعاها در پزشکی قانونی یا دادگاه ها مورد استفاده قرار گیرد. از آنجایی که DNA فرد نیمی از مادر و نیمی از پدر را به ارث میبرد، بنابراین ماده ژنتیکی فرد به ژنتیک پدر و مادر خود شباهت بسیاری دارد.
از ازمایش تشخیص هویت برای بررسی رابطه خویشاوندی فرزند و والدین، موارد مربوط به قضائی- جنایی و کاربردهای بالینی تشخیص مورد استفاده قرار می گیرد. در ادامه به جزئیات بیشتری درباره هر یک از موارد می پردازیم:
- تعیین رابطه پدر و فرزندی
- تعیین رابطه مادر و فرزندی
- تعیین رابطه برادری
- تعیین هویت جنین
- تشخیص هویت شهدای گمنام
- بررسی اثار بیولوژیکی به جا مانده در صحنه جرم
- بررسی نواقص مادرزادی در نمونه های جنینی
- بررسی عملکرد پیوند سلولهای بنیادی مغز استخوان
شاید این سوال برای شما مطرح شود این آزمایش به چه صورت انجام می شود، برای انجام آزمایش DNA، تنها لازم است نمونه ای از قطره خون، از پدر و مادر بچه و سایر افرادی که ادعای مالکیت بچه را دارند تهیه شود. گر چه نمونه از هر چیزی مانند تکه کوچکی از پوست، قطره خون، یک تار مو برای مدرک نیز کفایت می کند. زیرا همه سلولهای بدن به جز سلولهای گلبول قرمز از ماده وراثتی یا همان DNA تشکیل شدند. از این رو هر سلولی از بدن که در بردارنده هسته و DNA باشد را میتوان برای آزمایش تعیین هویت به کار برد. مانند:
- خون
- بزاق دهان
- مایع آمنیوتیک
- استخوان، ناخن، ریشه دندان
- ریشه موهای سر
هر آدامس جویده شده در درون دهان یا سیگار کشیده شده که به نوعی با بزاق دهان ترکیب شده باشد گزینه های مناسبی برای بررسی DNAی فرد محسوب می شوند.
برای انجام این ازمایش محدودیت خاصی نیست، حتی مادر باردار می تواند این آزمایش را در مواردی که دادگاه خواسته است را انجام دهد. برای این کار از سلولهای جنین جهت دستیابی به ماده ژنتیک جنین نمونه برداری می شود. البته به شیوه های مختلفی این کار انجام می گیرد در زیر به شرح هر یک از روشهای نمونه برداری اشاره می کنیم:
1- روش نمونه برداری تهاجمی: در روش نمونه برداری تهاجمی از طریق برداشتن مایع آمینوسنتز درون کیسه جنین و یا پرزهای کوریونی CVSکار نمونه برداری انجام میگیرد.
2- روش نمونه برداری غیر تهاجمی: از آنجایی که جنین از طریق جفت از بدن مادر تغذیه میکند و از طریق جفت نیز سلولهای جنینی وارد خون مادر میشود. بنابراین در این روش با خونگیری از بدن مادر به سلولهای جنینی دست یافت.
تعیین هر یک از روشهای فوق بسته به نظر پزشک متخصص دارد و ضروری است در هر یک از روشها میزان احتمال سقط جنین و خطرات وارده به او بررسی شود.
برای انجام آزمایش تشخیص هویت بهترین روش استفاده از پروفایل ژنتیکی فرد می باشد. پروفایل ژنتیکی فرد همان توالی مولکولهای DNAاست. برای بررسی پروفایل ژنتیکی فرد روشهای متنوعی وجود دارد که به شرح هر یک می پردازیم:
روش PCR: در این روش در آزمایشگاهها برای پی بردن به توالی DNA و بررسی مجموعه ژنی، DNAفرد را براساس بکارگیری تکنیک فرایند طبیعی سنتز DNA و هم چنین همانند سازی مولکول های DNAدر داخل لوله های مخصوص آن را تکثیر می کنند تا چندین نسخه کپی از قطعه DNA مورد نظر آماده شود.
روش STR: در روش STR، پس از تهیه DNAی فرد، آن را به کمک روش PCR، چندین کپی از آن آماده میشود و سپس این قطعات کپی را به کمک الکتروفوز براساس اندازه از یکدیگر تفکیک می کنند. در مرحله بعد هر یک از قطعات جدا شده را از لیزر عبور داده می شود. نتیجه کار به صورت ارائه منحنی هایی خواهد بود که نمایانگر رنگ و طول هر توالی SRT است.
روش RFLP: روش RFLPقطعات خاصی از DNA، را به کمک آنزیم های برش دهنده را برش می دهند و در مرحله بعدی با بکارگیری روشهای مخصوص قطعات نشانه گذاری می شوند. سپس قطعات بدست آمده به منظور بررسی ماده ژنتیکی هسته مورد پردازش قرار می گیرد.
جوابی که از آزمایش های ژنتیکی و DNA حاصل می شود کاملا مورد اطمینان است و به طور قطع میتوان برای صادر کردن حکم مالکیت بچه به آن تکیه کرد و به کمک آن بسیاری از روابط خانوادگی را کشف کرد.
