دو دسته ابزار برای ارزیابی تکاملی معمولا استفاده می شود: تست و پرسشنامه.ابزار ارزیابی تکاملی
معمولا امکان بررسی و مشاهده مستقیم تواناییها و رفتارهای کودکان را به ما می دهد.
زمانی استفاده از آنها می تواند آثار منفی و معکوس برای کودک و خانواده داشته باشد که ما تست را ،به خصوص تست Gold Standard را به عنوان خطاناپذیر تلقی کنیم.
هر تست ممکن است آنچه را که قرار است بسنجد، نتواند بدرستی بسنجد.
ار طرف دیگر هر تست ممکن است تمام حیطه های مختلف تکامل را نتواند بسنجد و لذا تواناییهای بالقوه کودک را کمتر از واقعیت ارزیابی کند.
همچنین نرمافزار های مورد نظر در ارزیابی نتایج تست، ممکن است در برخی از گروههای فرهنگی_اجتماعی مختلف مصداق و صحت نداشته باشد. این به خصوص در مورد تست هایی که وجه کلامی یا زبانی آنها غالب تر است صدق می کند.
باید توجه داشت که تست هایی که برچسبهای تشخیصی به کودک می زنند ممکن است در مورد وضعیت کودک و نیاز او به خدمات ساده انگاری نمایند.
همچنین باید توجه داشت که بعضی از کودکان اصولا به تست ها بهتر و برخی بدتر از بقیه پاسخ داده یا همکاری می کنند. از سوی دیگر نا آشنا بودن شرایط محیطی انجام تست، اضطراب، محدودیت های زمانی، مهارت پرسشگر و کیفیت ارتباطی که پرسشگر با کودک برقرار می کند همه و همه در نحوه پاسخ گویی کودک به تست می توانند موثر باشند.
پرسشنامه ها امکان گردآوری و تحلیل اطلاعات بسیار زیاد و ذیقیمتی را در مورد کودک فراهم می کنند.
همچنین با پرسشنامه ها امکان مقایسه کودک با سایر کودکان هم سن و سال او ممکن می گردد.
پرسشنامه ها به پزشک این امکان را می دهند که کوچکترین و اولین آثار و علائم اختلالات تکاملی و رفتاری کودک را بتواند تشخیص دهد.
آثار و علائمی که می توانند اهمیت تشخیص یا درمانی داشته باشند.
مهارت خواند و مشاهده کردن فرد تکمیل کننده پرسشنامه در صحت اطلاعات جمع اوری شده بسیار اهمیت دارد.
همچنین پیش داوریها، حالات خلقی و روانی_عاطفی فرد تکمیل کننده پرسشنامه درصحت اطلاعات جمع آوری شده بسیار تاثیر دارد.
اگر سوالات مندرج در یک پرسشنامه دارای وزن و اهمیت یکسان نباشند ممکن است در تحلیل نهایی ما را به اشتباه بیاندازند.
نگرانی از محرمانه خواندن اطلاعات نیز عامل بازدارنده دیگری در ثبت اطلاعات واقعی توسط پدر، مادر، یا مراقبین کودک است.
در پایان باید توجه داشت که هیچ ابزاری به تنهایی و به خودی خود نباید به عنوان تشخیص دهنده قطعی و نهایی اختلالات تکاملی یا رفتاری کودکان در نظر گرفته شود، بلکه ابتدا باید اطلاعات هرچه بیشتر از منابع مختلف اخذ و در مجموع و با احتیاط تحلیل گردد. این در حالی است که باید مواظب بود فرصت ای طلایی برای مداخلات درمانی به موقع از دست نرود.
در حال حاظر ابزار های مختلفی برای ارزیابی و غربالگری تکاملی وجود دارد که هر یک دارای نقاط قوت وضعف می باشند. به برخی از آنها اشاره می کنیم:
این آزمون تکامل کودک را در 4 حیطه حرکات درشت، حرکات ظریف، گفتار و زبان ، و فردی _اجتماعی از تولد تا 6 سالگی می سنجد. به سرعت ظرف 20تا30 دقیقه قابل اجراست. اجرای آن نیاز به ابزار گران قیمت ندارد. تست objective است. حداقل توسط پزشک عمومی قابل اجراست. نمره نهایی یا score به دست نمیدهد.
حساسیت آن بین 40 تا 80 درصد و ویژگی آن حدود 40 درصد است.
Child Development Review And Infant Developmental Inventory
آزمونهای IDI کودکان بین 0 تا 21 ماهه و آزمون CDR کودکان بین 0 تا 6 ساله را مورد ارزیابی قرار می دهند. هردو آزمون شباهت زیادی به یکدیگر دارند و تکامل کودک را در 5 حیطه اجتماعی، کمک به خود یا self help، حرکات درشت، حرکات ظریف، گفتار و زبان مورد ارزیابی قرار می دهند. حساسیت آنها حدود 75 درصد و ویژگی آنها حدود 70 درصد است. تعداد سوالات بسیار زیاد است و به حدود 300 سوال برای هر گروه سنی می رسد. این پرسشنامه ها توسط والدین تکمیل می شوند و امتیاز نهایی به دست می دهند.
این ازمون برای کودکان بین 4 تا 60 ماهه یا 5 ساله کاربرد دارد و دارای 19 سری پرسشنامه برای 19 گروه سنی مختلف است. هر پرسشنامه حاوی سوالاتی در 5 حیطه تکامل حرکات درشت، حرکات ظریف، ارتباطات، حل مسئله و فردی_اجتماعی است. این پرسشنامه توسط والدین با سواد حدود اول راهنمایی تکمیل می شود و توسط پرسشگران امتیاز دهی صورت می گیرد.
امتیاز دهی به هر حیطه تکامل به صورت جداگانه انجام میگیرد. حساسیت آن حدود 72 درصد و ویژگی آن حدود 86 درصد است.
این آزمون از دسته ابزار ارزیابی تکاملی در سن مدرسه است. در حیطه های شناختی شامل گفتار، درک مفاهیم و…، حافظه و حرکتی، کودک را مورد ارزیابی قرار می دهد. این آزمون کاملا objective است و نهایتا نمره یا امتیاز نهایی به دست می دهد. فقط توسط فرد کارشناس قابل اجراست. حساسیت و ویژگی نسبتا خوبی دارد و گاهی به عنوان آزمون gold standard استفاده می شود.
برای سنین 15 تا 72 ماهگی کاربرد دارد. در پنج حیطه تطابقی، حرکات درشت، حرکات ظریف، گفتار و زبان، و فردی_اجتماعی کودک را مورد ارزیابی قرار می دهد. هم objective و هم subjective است. فقط توسط کارشناس قابل اجرا است. حساسیت و ویژگی نسبتا خوبی دارد. گاهی از آن به عنوان آزمون gold standard استفاده می شود.
آزمون های دیگری چون INFANIB، ELM، CLAMS، PEDS، EDPA و Jamaica Portage Checklist وجود دارند.
ما را در اینستاگرام و تلگرام دنبال کنید:
