تکامل گفتار یکی از بارزترین تجلیات زبان و نیز یکی از مهم ترین و عینی ترین وسیله ی ارتباطی فرد است. و تکامل و رشد طبیعی روند آن تابع عوامل متعدد ذیل است :
-برخورداری از توانمندی ذهنی کافی .
– برخورداری از دستگاه شنوایی طبیعی و سالم.
– برخورداری از دستگاه گفتاری طبیعی و سالم .
-برخورداری از سلامت جسمانی و روانی سالم و محیط زندگی متعادل و پایدار .
یادگیری گفتار بر اساس تقلید و الگوبرداری ، امکان پذیر است . برای مثال ، پدر یا مادر به تلفن اشاره می کند و می گوید : « تلفن ، و کودک این واژه را تکرار می کند .
عکس العمل شما در برابر تلاش کودکتان برای برقراری ارتباط با دیگران ، عامل بسیار مهمی در شکل گیری توانایی او برای روان صحبت کردن است . با کودک به طور صحیح صحبت کنید. ولی انتظار نداشته باشید که زبانش به پختگی شما باشد. و بکوشید مادامی که توانایی های خود را در به کار گیری زبان گسترش می دهد. با صبر و حوصله ی فراوان به او گوش فرا دهید .
بعد از ۱۸ ماهگی یادگیری زبان و گفتار به سرعت پیش می رود . در سنین 3 تا 4 سالگی یادگیری زبان وارد یک مرحله ی بحرانی می شود .زیرا کودک سعی دارد کلمات زیادی را یاد بگیرد .و احتیاجات وسیع خود را برطرف نماید ، لذا ممکن است در پیدا کردن کلمات مورد نظر برای بیان افکار و مقاصد خود دچار اشکال شود. و همانند کسانی که دچار شک و تردید هستند ، کلمات را چندبار تکرار نماید .و یا ممکن است در حین صحبت کردن روی بعضی کلمات گیر کند و با صحبت او روان و سلیس نباشد .
این حالت در بسیاری از کودکان کاملا طبیعی است .و در پسر بچه ها دوره ی آن طولانی تر از دختر بچه هاست . لازم است پدر و مادر در این کار دخالت نکرده و مسئله را بزرگ نکنند لکنت زبان معمولا تا سن 6 سالگی از بین می رود. ولی گاهی کودک یکی دو سال در این مرحله توقف می کند .
وقتي لكنت آغاز می شود ، مانند سایر عادت ها ، به صورت یک الگوی طبیعی رفتار در می آید. در این حالت ، عادت یاد شده ، به طور ناخودآگاه بر پایه ی مجموعه ای از رفتارهای وابسته به صحبت کردن و تنفس ،ماندگار میشود.
چرا بچه ی من این جوری حرف می زنه ؟ ! ( نگرانی )
بچه چرا اینجوری حرف می زنی ؟ ! ( اعتراض )
لال بشی بچه با این حرف زدنت ! ( تنبيه )
خجالت نمی کشی این جور حرف می زنی ( تحقیر )
زود باش حرفتو بزن بابا کار دارم ! ( تعجیل )
آرام تر حرف بزن . ( تجویز )
تولید : مجموعه حرکات هماهنگی است. که به واسطه ی اندام های تولیدی نظیر زبان ، لبها ، حنجره و سیستم تنفسی ایجاد شده .و سبب به وجود آمدن موانعی در مسیر هوای تنفسی می شود. و بسته به نوع حرکات ، صداها و کلمات شکل می گیرند . در یک گفتار طبیعی ، صداها و حاصل ترکیب آنها یعنی واژه ها ، بایستی مطابق استاندارد زبانی گوینده باشد.
صوت: یکی از ویژگی های گفتار طبیعی ، تناسب صوت فرد با عواملی نظیر سن ،جنسیت ، حالات عاطفی در گفتار پذیرش های اجتماعی است . به عنوان مثال صدای زیر زنانه در یک مرد سبب توجه شنونده به نحوه ی گفتار وی خواهد شد. نه محتوای آن .حتی شدت صوت نیز که بیشتر تحت تأثیر یادگیری های محیطی است .بایستی متناسب با ویژگی های فردی و اجتماعی باشد و گرنه ارتباط گفتاری به صورت شایسته میسر نخواهد بود .
سرعت :منظور از سرعت در گفتار ، تعداد کلمات یا سیلابهای ادا شده در واحد زمان است .
استمرار : مربوط به سهولت حرکت از واجی به واجی بین سیلاب ها و کلمات ، و از یک عبارت به عبارت دیگر است یکی از موانع استمرار و مهم ترین آن مکت می باشد . مکت به صورت افراطی در گفتار باعث عدم استمرار گفتار خواهد شد. مکث در گفتار به دو صورت مکث پر و مکث خالی دیده می شود . مکث خالی یک درنگ خاموش است . در حالی که مکت پر ، درنگی است همراه با گفتار که شامل استارت کاذب ، محک زدن گفتار و تکرار گفتار است .
سهولت در تولید : تکامل گفتار در سالهای اولیه ی شکل گیری نیاز به توجه و سعی و کوشش فراوانی از طرف کودک دارد .برعکس ، در سنین بلوغ نیاز کمتری در طرح ریزی تولید و به تفکر وجود دارد .به این علت که در این سنین تولید گفتاربیشتر به صورت اتوماتیک انجام می گیرد . محتوای بسیاری از عکس العمل ها و با پاسخهای گفتاری از یک عامل اتوماتیکی پیروی می کنند . اکثر گویندگان اظهاراتی را که قبلاً به کار برده اند. و یا از والدین و دوستان هم سن و سال خود و با آگاه تر از خود فراگرفته اند . تکرار و با تفسیر و تأویل می نمایند .
اکثر اظهارات ما از پیش برنامه ریزی شده اند .و به صورت اتوماتیک با کم ترین بازشناخت و توجه و آگاهی بیان می شوند . بنابراین سهولت در تولید یک پدیده ی عصبی حرکتی ناشی از هماهنگی بین تنفس و آواسازی و تولید می باشد . سهولت در تولید به استمرار ، سرعت ، ریتم و تکیه ها بستگی دارد . اشارات و حرکات توأمان گفتار نیز در سهولت و تسهیل تولید مؤثرند .
ریتم : متشکل از سرعت و استمرار است .که به واسطه ی الگوهای تکیه و غیرتکیه در تولید شکل می گیرد . نقاط تکیه در گفتار ، ناظر به قانون و عرف و عادات یک زبان خاص می باشد . شنونده با سنجش تکیه ها درباره ی گفتار ما به قضاوت می نشیند .تغییر در سرعت گفتار نیز به تغییراتی بر می گردد .که در نقاط تکیه و پیش نکته ایجاد می شود . .
طبیعی یا بهنجار ، در واقع همان وضعیتی است که امیدواریم خودمان و کودکانمان داشته باشیم .و شاید آن چیزی است که بسیاری از ما فکر می کنیم .و در برنامه های تلویزیون می بینیم و می شنویم .در حقیقت گفتارطبیعی مجموعه ی وسیعی از مهارت ها و توانایی ها را شامل می شود . بعضی از افراد به زحمت کمی بلندتر از حد نجوا و عده ای دیگر با صدای بسیار بلند صحبت می کنند . بعضی بسیار تند صحبت می کنند. که اگر شما با آنها هم کلام شوید به سختی می توانید کلمه ای را پیدا کنید که ناتمام نباشد .و کامل ادا شده باشد ، بعضی دیگر در گفتارشان دچار وقفه و برگشت می شوند . کلمات و عبارات را تکرار می کنند و من و من می کنند . بیشتر افراد میان یکی از این گروه ها قرار می گیرند .
هنگامی که شما درباره ی تکامل لكنت مطالعه کنید و اطلاعات بیشتری به دست می آورید ، تشخیص می دهید که انتظارات شما از گفتار فرزندتان غیر واقع بینانه است. یا این که واقعاً نیاز دارید یک متخصص گفتار درمانی کودکتان را ارزیابی کند . زمانی که کودکان در حال فراگیری صحبت کردن هستند ، گاهی اوقات آنچه را به آنها گفته می شود ، اشتباه می فهمند .جملاتی را با کلمات عجیب و غریب بیان می کنند و صداهای گفتاری را جابه جا یا حذف می کنند. و البته این کار را بدون آگاهی انجام می دهند ، این موارد طبیعی هستند .اما اگر کودک نسبت به ناروانی گفتارش آگاهی پیدا کند به طوری که باعث شود. هنگام صحبت کردن ، به خودش فشار بیاورد ، به لکنت زبان دچار شده است که طبیعی نیست .
لینک های مرتبط با ” تکامل گفتار ”
شنوایی سنج ـ لیست بهترین شنوایی شناسی در گرگان (Audiologist)
تفاوت ناروانی طبیعی و لکنت زبان چیست؟
با ما همراه باشید در :
