تاریخچهی فلای فیشینگ (Fly Fishing / ماهیگیری با پشه) هم پر از ماجراست و قدمتش خیلی بیشتر از چیزی هست که خیلیها فکر میکنند.
ریشههای باستانی حدود ۲۰۰ سال قبل از میلاد: اولین اشاره به چیزی شبیه فلای فیشینگ در نوشتههای کلودیوس آئلیانوس (نویسنده رومی) دیده میشود. او توصیف میکند که مردم مقدونیه (شمال یونان) از قلابهایی با پرهای رنگی برای فریب ماهیها استفاده میکردند.
در چین و ژاپن هم روشهای سنتی شبیه فلای فیشینگ وجود داشته؛ مثلاً تنکارا (Tenkara) در ژاپن که هنوز هم رایج است. قرون وسطی در اروپا قرن ۱۵ (۱۴۹۶ میلادی): اولین کتاب معروف درباره فلای فیشینگ نوشته شد به اسم Treatyse of Fysshynge with an Angle. این کتاب در انگلستان چاپ شد و نشان میدهد که در آن زمان استفاده از نخ ابریشمی و قلابهای کوچک با پر و مو رایج بوده است.
در این دوره فلای فیشینگ بیشتر در انگلستان و اسکاتلند برای گرفتن قزلآلا و سالمون رواج داشت. قرون ۱۷ تا ۱۹ با پیشرفت ابزار: اختراع چرخ ماهیگیری (Reel) و نخهای بهتر باعث شد کنترل بیشتری روی پشه داشته باشند.
قرن ۱۸ و ۱۹: فلای فیشینگ تبدیل به یک ورزش اشرافی در بریتانیا شد. کتابها و راهنماهای زیادی نوشته شد و سبکهای مختلف مثل Dry Fly Fishing (پشه خشک) شکل گرفت. - قرن ۲۰ فلای فیشینگ از اروپا به آمریکا، کانادا و بعد کل دنیا گسترش پیدا کرد.
در آمریکا بهویژه در کوههای راکی و ایالتهایی مثل مونتانا، کلرادو و آلاسکا خیلی محبوب شد. پیشرفت نخهای مصنوعی (نایلون، مونوفیلامنت) و قلابهای مدرن امکان طراحی پشههای متنوعتری را فراهم شد امروزه فلای فیشینگ دیگر فقط یک روش شکار نیست، بلکه یک ورزش و هنر محسوب میشود. مسابقات، باشگاهها و حتی گردشگری فلای فیشینگ در سراسر دنیا (از اروپا تا ایران، ترکیه، قفقاز و حتی آمریکای جنوبی) رونق پیدا کرده است.
فلای فیشینگ به معنای استفاده از طعمههای مصنوعی (فلای) برای جذب ماهیها است. این طعمهها معمولاً از موادی مانند پر، نخ و مواد مصنوعی ساخته میشوند و به گونهای طراحی شدهاند که شبیه به حشرات، ماهیها و دیگر موجودات آبزی باشند. در این روش، ماهیگیر طعمه را به آرامی در آب قرار میدهد و با حرکات خاص، سعی میکند توجه ماهیها را جلب کند. فلای فیشینگ به دلیل نیاز به دقت و تکنیکهای خاص، به عنوان یکی از چالشبرانگیزترین روشهای ماهیگیری شناخته میشود.
فلای فیشینگ یکی از زیباترین و میتوان گفت ورزشیترین روشهای ماهیگیری در جهان به شمار میرود و ازعلاقمندان متعصب و خاصی برخوردار میباشد. در این روش فرد ماهیگیر با تکیه به تجهیزات تخصصی با تکنیک رقص نخ فلای و ریسه و هنرنمایی زیبا طعمههای سبک رو آبی (پشههای مصنوعی و حشرات طبیعی) را در قلمرو ماهی هدف پرتاپ نموده و به هنگام حمله ماهی با واکنش سریع ماهی را صید میکند.
بنابراین تعریف ماهیگیری ورزشی به روش فلای فیشینگ عبارت است از: صید ورزشی (فعال) ماهیها با استفاده ازتکنیک پرتاب طعمههای مصنوعی و طبیعی سبک رو آبی در سطح آب و ترغیب ماهی هدف به حمله و در نتیجه صید ماهی که در نهایت پس ازغلبه برآن توسط فرد ماهیگیر ، جهت تداوم زنجیره زیستی و بقای نسل گونهها مجددا بدون آسیب دیدگی به محیط زیست خود برگردانده میشود.
برای موفقیت در فلای فیشینگ، استفاده از تجهیزات مناسب ضروری است. تجهیزات اصلی شامل موارد زیر است:
چوب فلای فیشینگ: چوبهای فلای معمولاً سبک و انعطافپذیر هستند و به ماهیگیران این امکان را میدهند که طعمه را با دقت بیشتری پرتاب کنند. انتخاب طول و جنس چوب بستگی به نوع ماهی و شرایط محیطی دارد.
قرقره فلای فیشینگ: این نوع قرقرهها به گونهای طراحی شدهاند که به ماهیگیران امکان میدهند تا نخ را به راحتی جمعآوری و آزاد کنند. قرقرههای فلای معمولاً دارای سیستم ترمز هستند که به کنترل بهتر کشش ماهی کمک میکند.
نخ فلای فیشینگ: نخهای فلای معمولاً ضخیمتر از نخهای معمولی هستند و به ماهیگیران کمک میکنند تا طعمه را به عمقهای مختلف برسانند. انتخاب نوع نخ بستگی به شرایط آب و نوع ماهی هدف دارد.
طعمههای فلای فیشینگ: طعمههای فلای به شکلهای مختلفی وجود دارند و بسته به نوع ماهی و شرایط محیطی انتخاب میشوند. طعمههای خشک، مرطوب، نازک و ضخیم هر کدام برای جذب نوع خاصی از ماهیها طراحی شدهاند.
تجهیزات ایمنی: جلیقه نجات، کیت کمکهای اولیه و سایر تجهیزات ایمنی برای حفظ امنیت در هنگام ماهیگیری.
چوبهای فلای فیشینگ از لحاظ سایز و کلاس به چند سبک تقسیم میگردند. معمولاً برای رودخانه ها از چوبهای سایز 7 و8 فوت و کلاسهای 4-5-6 و 7 استفاده میشود. هر چه شماره کلاس چوب بالاتر رود چوب سفت و خشکتر(محکم) میشود. این به ما قابلیت پرتاب بلندتری را میدهد. اما چوبهای با کلاس 5 و 6 در کنار پرتاب متوسط لذت ماهیگیری با چوب فلای فیشینگ را دو چندان میکند. سایز نخهای Fly fishing متناسب با سایز چوب و سایز چرخ ها متناسب با سایز نخ انتخاب میشود.
چوب فلای (Fly Rod) تفاوت زیادی با چوبهای معمولی یا (چوب وچرخ اسپین) دارد، طول: معمولاً بین ۲/۴ تا ۳ متر (۸ تا ۱۰ فوت) انعطافپذیری: طراحیشده برای پرتاب خط فلایلاین، نه وزن طعمه
قدرت (Weight): با شماره (مثلاً 3wt, 5wt, 8wt) مشخص میشود که بیانگر توان چوب در پرتاب خطهای سنگینتر یا سبکتر است.
چوبهای سبک (۲–۴ wt)= رودخانههای کوچک و ماهیهای ریز مثل قزلآلا
چوبهای متوسط (۵–۶ wt)= شرایط عمومی و همهکاره
چوبهای سنگین (۷–۱۰ wt)= ماهیهای بزرگتر یا آبهای شور
نخ های فلوت: این نخ ها به علت داشتن چگالی کم، روی آب شناور میمانند.داخل این نخ ها حباب هوا وجود دارد.
نخ های Double taper: این نخ دارای دقت و برد خوبی است. اما پر حجم است و زود کپسول چرخ را پُر میکند.
نخ های سینک: این نخ مناسب ماهیگیری در آبهای آرام است. در دو نوع استاندارد و یکپارچه وجود دارند. در نوع استاندارد، شکم نخ از نوک آن سنگینتر میباشد. که این موجب میشود وقتی نخ در آب قرار میگیرد لیدر شناور شود. در نوع یکپارچه، شکم و نوک ان همزمان در اب فرو میروند.
نخ های Sink tip : ترکیبی از نخ های فلوت و حدود 25 فوت از نخ های سینک میباشند. این نخ ها برای ماهیگیری در رودخانه مناسب میباشند.
نخ های ماهیگیری با پشه بر اساس شماره وزنی که با شماره وزن چوب هماهنگی داشته باشد طبقه بندی میشوند.
چرخ فلای بیشتر برای نگهداری خط و کنترل ماهی استفاده میشود، نه پرتاب. ساختار ساده: برخلاف چرخهای اسپینینگ، مکانیزم پیچیده ندارد.
ترمز (Drag System): برای کنترل فرار ماهی طراحی شده.
جنس: آلومینیومی یا گرافیتی، سبک و مقاوم در برابر زنگزدگی
تناسب: باید با وزن چوب هماهنگ باشد (مثلاً چوب ۵wt = چرخ ۵wt)
انتخاب درست باید متعادل باشد تا پرتاب راحت انجام شود. معمولاً ستهای آماده (Rod + Reel + Line) برای تازهکارها توصیه میشوند.
معیار در انتخاب چوب و چرخ فلای برحسب سایز نیست بلکه برحسب کلاس یا همان Weight (وزن خط/چوب/چرخ) یکی از مهمترین معیارها در انتخاب تجهیزات فلای فیشینگ هست.
ویژگیها: پرکاربردترین و همهکارهترین کلاس، طول معمولاً ۹ فوت، مناسب برای رودخانهها و دریاچههای کوچک تا متوسط
کاربرد: صید قزلآلا، سفیدماهی، یا ماهیهای رودخانهای با سایز متوسط، پشههای خشک، نیمف و استریمرهای کوچک کنترل خوب روی پرتابهای دقیق در آبهای کمعمق
مزایا: سبک و خوشدست، انتخاب عالی برای تازهکارها، قابل استفاده در بیشتر موقعیتهای فلای فیشینگ
ویژگیها: قویتر و کمی سنگینتر، طول معمولاً ۹ یا ۱۰ فوت، طراحیشده برای پرتاب خط و پشههای سنگینتر
کاربرد: صید ماهیان بزرگتر (مثل سالمون، باس، و حتی ماهیان دریایی کوچک)، مناسب برای استریمرهای بزرگ و پشههای سنگین، کارآمد در شرایط بادخیز و آبهای عمیقتر
مزایا: توانایی کنترل ماهیهای قوی، پرتابهای بلندتر و تحمل خط سنگینتر، مناسب برای ماهیگیری در رودخانههای پهن یا دریاچهها
اگر تازهکار هستید یا بیشتر در رودخانههای معمولی ماهیگیری میکنید کلاس 5 بهترین انتخاب است.
اگر قصد صید ماهیهای بزرگتر یا شرایط سخت دارید کلاس 7 مناسبتر است.
تکنیکهای مختلفی برای فلای فیشینگ وجود دارد که بسته به نوع ماهی و شرایط محیطی متفاوت است. برخی از تکنیکها عبارتند از:
پرتاب دقیق: یکی از مهارتهای کلیدی در فلای فیشینگ، توانایی پرتاب دقیق طعمه است. با تمرین و تسلط بر فنون پرتاب، میتوانید طعمه را به محلهای خاصی که ماهیها در آنجا جمع میشوند، پرتاب کنید.
حرکت طعمه: استفاده از حرکات مختلف برای طعمه میتواند توجه ماهیها را جلب کند. به عنوان مثال، حرکات نرم و طبیعی طعمه میتواند باعث تحریک ماهیها شود.
تنظیم عمق طعمه: بسته به نوع ماهی هدف، عمق طعمه را تنظیم کنید. برخی از ماهیها در عمقهای خاصی فعالتر هستند و تنظیم عمق طعمه میتواند شانس صید را افزایش دهد.
توجه به زمان: زمانهای خاصی از روز، مانند صبح زود و غروب، معمولاً بهترین زمان برای صید ماهیها هستند. در این زمانها، ماهیها به سطح آب نزدیکتر میشوند و شانس صید افزایش مییابد.
برای افزایش شانس موفقیت در فلای فیشینگ، رعایت نکات زیر توصیه میشود:
انتخاب مکان مناسب: قبل از شروع به ماهیگیری، مکانهای مناسب برای صید را شناسایی کنید. نواحی با پوشش گیاهی، سنگها و عمقهای متغیر معمولاً مکانهای مناسبی برای جذب ماهیها هستند.
بررسی شرایط آب و هوا: شرایط جوی میتواند تأثیر زیادی بر روی رفتار ماهیها داشته باشد. به عنوان مثال، در روزهای بارانی، ماهیها ممکن است به سطح آب نزدیکتر شوند.
تنظیم تجهیزات: قبل از شروع به ماهیگیری، تجهیزات خود را به دقت تنظیم کنید. اطمینان حاصل کنید که چوب ماهیگیری و قرقره به درستی کار میکنند و طعمه به درستی متصل شده است.
رعایت سکوت: در هنگام ماهیگیری با فلای فیشینگ، سعی کنید تا حد امکان سکوت کنید و از حرکات ناگهانی پرهیز کنید. این کار به جلوگیری از ترس ماهیها کمک میکند و شانس صید را افزایش میدهد.
روش ماهیگیری فلای فیشینگ یکی از زیباترین و چالشبرانگیزترین روشها برای صید ماهی است. با استفاده از تجهیزات مناسب و رعایت تکنیکها و نکات کلیدی، میتوانید شانس موفقیت خود را افزایش دهید و تجربهای لذتبخش از ماهیگیری داشته باشید. این روش به ویژه برای ماهیگیران حرفهای که به دنبال دقت و ظرافت در صید هستند، بسیار مناسب است.
این سبک بیشتر در سواحل کم عمق و مرجانی مناطق گرمسیری کاربرد دارد و بهترین عملکرد بوسیله قایقهای ساحلی انجام پذیر است و بالطبع تجهیزات ماهیگیری در این سبک بخصوص نخ های فلای باید نسبت به شوری آب دریا مقاوم باشند.
ماهیهای پرطرفداردر این سبک عبارتند از: ماهی تارپون، خار ماهی ها(رد درام)، کراکر ،گیش ،گالیت ،شوریده و استخوان ماهیها
این سبک بیشتر در رودخانه ها و عمدتا جهت صید ماهی قزل آلا و سمون (آزاد یا سالمون) بکار گرفته میشود ولی سایر ماهی های ساکن در رودخانه ها و آبهای شیرین و نیمه شور نیزبا این روش قابل صید هستند. طراحی و ساخت پشه های مصنوعی و ابتکارات جدید بر جذابیت این سبک می افزاید و ساخت یک طعمه دست ساز ایده آل از رموز موفقیت فلای فیشینگ کارها بشمار میرود.
روش فلای فیشینگ همچنین درآبگیرها ، دریاچه ها و مردابها نیز قابل اجرا می باشد و تهیه یک چوب و چرخ فلای سبک ولی مستحکم از گامهای اصلی انتخاب این روش است. (رجوع شود به جدول تجهیزات ماهیگیری،سبک فلای فیشینگ در آب شیرین).
ماهیهای پرطرفداردر این سبک عبارتند از: ماهی سمون(آزاد یا سالمون)، انواع گونه قزل آلا، سفید رودخانه، آمور، پرچ، باس، انواع کولی و اکثر ماهیهای ساکن در مناطق استوایی و مردابها .
جمع بندی:
فلای فیشینگ یا ماهیگیری با پشه یکی از قدیمیترین و جذابترین روشهای ماهیگیری است که ریشههای آن به بیش از دو هزار سال پیش بازمیگردد. این سبک از مقدونیه و ژاپن آغاز شد و در قرون وسطی در اروپا توسعه یافت و سپس در سراسر جهان گسترش پیدا کرد.
این شیوه با استفاده از طعمههای مصنوعی شبیه حشرات و به کمک چوبها، قرقرهها و نخهای تخصصی انجام میشود و نیازمند دقت، تکنیک و تجهیزات مناسب است.
سبکهای گوناگون آن در آبهای شیرین و شور برای صید گونههای مختلف ماهی کاربرد دارد و علاوه بر صید، به حفظ چرخه زیستی و رهاسازی ماهیها پس از صید نیز توجه دارد.
