سنگ نگاره های ایران

كهن ترين آثار ( خطي ideogram & Pictogram و نقاشي (Realism & Naturalism ) بجا مانده از بشر را بر ديواره هاي غارها و كوه ها سنگ نگاره مي گويند كه تا عصر تاريخي ادامه داشته است. به تعبيري سنگ نگاره ها، مادر تاريخ، هنر، زبان، خط، اسطوره ها و فرهنگ محسوب مي شوند.

به زبان ساده به هر تصوير و نگارشي بر روي سنگ، سنگ نگاره مي گويند..اگر اين نوشته ها و نقاشي ها، بر روي سنگ با رنگ يا امثال آن باشد به آنها "pictographs" و اگر نقاشي يا كنده كاري (حك يا حجاري مثبت يا منفي) روي سنگ شده باشد به آنها "petroglyphs.petrographs" مي گويند. اغلب در درون غارهاي قديمي براي نقاشي يا نوشته ها از رنگ استفاده شده "pictographs" كه عموما عمر آنها در برابر عوامل طبيعي بسيار كوتاه است و علت ماندگاري آنها از هزاران سال قبل تا كنون، در دسترس نبودن و محفوظ بودن آنها در برابر عوامل طبيعي و ديگر عوامل بوده است. اما سنگ نگاره هاي كنده كاري شده"petrgraphs"علاوه بر اينكه در غارها كشف شده اند، در محوطه هاي باز و بيرون غارها نيز وجود دارند. قسمت اعظم سنگ نگاره ها ي محيط هاي باز در برابر عوامل طبيعي فرسايش زا، مثل: سرما، گرما، باد، باران و يخ زدگي از بين رفته و مي روند. از طرف ديگر، متاسفانه به علت عدم آگاهي مردم نيز تعداد بسيار زيادي از آنها تخريب و مخدوش شده است (در احداث راه ها واستخراج معادن سنگ). بعضا در پروژه هاي جاده سازي، سد سازي، معدن، انتقال آب و... شاهد از بين رفتن تعداد زيادي از آنها هستيم.

سنگ نگاره ها، كهن ترين آثار تاریخی و هنری به جا مانده از بشرند كه در آنها رمز و رازهاي فراواني نهفته است و از بهترين پنجره هاي رو به گذشته هاي دور مي باشند كه از طريق آنها مي توان از منظرهاي Perspectiveگوناگون، زندگي انسان‌هاي اعصاركهن را رصد كرد.

هنرهاي صخره اي، اسناد دست اولي هستند كه پژوهشگران را با "ترجمان" فرهنگ ها در اقليم ها و زمان هاي مختلف آشنا مي‌‌کنند و سخن گفتن آنها با كمك تصاویر و نشانه‌هايي است كه اغلب در همه ي زمان ها و مكان ها براي همه ي ملل جهان يكسان بوده است.

سنگ نگاره ها از مباني هنر بشري محسوب مي شوند و براي كساني كه تمايل به فعاليت در عرصه هاي مختلف هنري دارند از ياري گرهاي بسيار خوب مي باشند. از طرف ديگر براي استقرار هنر: طراحان لباس، فرش، تزيينات، پيكره سازان، سفالگران، تزيينات داخل ساختمان و گچ بري ها، گرافيست ها، طرح آفريني هاي روي ظروف و... بسيار زيبا و الهام بخش هستند و نشان هاي ملي و كهن ايران را به نمايش مي گذارند.

محوطه های سنگ نگاره ها، کتاب های سنگی هستند که نویسندگان و هنرمندان آنـها، در دوره‌های مختلف، زمانی که انسان هنوز زبان مشخصي برای گویش و خطی برای نوشتن نداشت (دوران غارنشيني)، به واسطه ي آنها سخن گفته و زندگی خود و دیگران و حتی محیط اقلیمی را تصویر کرده است.

تمام جوامع كهن بشري از پل سنگ نگاره ها عبور كرده اند، به همين دلیل دانشمندان علوم مختلف علاقه مندند تا آنها را كشف يا به نقاطي كه آنها كشف شده اند سفر كنند تا از مطالعه و بررسي آنها، زواياي مختلف زندگي انسان هاي كهن را معرفي كنند.

خوشبختانه طي مطالعات چندين ساله اي كه ما در غارها و كوه هاي ايران داشتيم. موفق به کشف بيش از ۵۰۰۰۰ نمونه نقاشی در گستره ايران (۲۴ استان) شدیم كه قدمت بعضي از نمونه هاي مكشوفه به ۴۰۸۰۰ سال پيش مي رسد.

با احترام- دکتر محمد ناصری فرد

باستان شناس هنر و سنگ نگاره های ایران

منبع :

1- کتاب ، سنگ نگاره هاي ايران زبان مشترك جهاني ، محمد ناصری فرد

2- کتاب ، سنگ نگاره هاي ايران نمادهای اندیشه نگار ، محمد ناصری فرد

3- کتاب ، موزه هاي سنگي هنرهاي صخره اي(سنگ نگاره هاي ايران) ، محمد ناصری فرد