بررسی هایی که ما از سنگ نگاره های کهن غارها و کوه های ایران داشتیم؛ در یافتیم که موسیقی در گذشته های دور مونسی خوب و یاری گری صمیمی برای انسان در ایران باستان و دنیا بوده است.
وقتی انسان از تاریکی ها و حیوانات ترس آور و وحشتناک می ترسیده؛ سوت می زده، دست می زد (کف زدن) و صداهای خاصی از خودش بروز می داده و حتی دسته جمعی، دست در دست هم می داده اند و می رقصیده اند؛ تا ترس و ارواح خبیثه را از وجود خودشان دور کنند( کتیبه ی رقص جادویی، تیمره، قیدو و مزاین- هزاره دهم پ.م. مولاژ در باغ کتیبه های کاخ نیاوران).
سوت زدن در تاریکی، یک رویه خاص و حتی نوعی موسیقی تدافعی بوده؛ که هم اکنون هم آگاه یا ناخود آگاه از خودمان بروز می دهیم ؛ که در قالب تمثیل هم در آمده است( سوت زدن فعلانی، نشان از ترس تاریکی است).
اعجاز و قدرت موسیقی سوت تا آنجا پیش رفت؛که چوپان ها، کشاورزان و دامداران در هنگام آب دادن حیوانات(الاغ، گاو و گوسفندان)، برای آنها سوت می زدند و آنها از صدای سوت خوششان می آمد و بیشتر آب می خوردند ؟!
شاید بعد از موسیقی سوت زدن، در دسترس ترین ابزار موسیقی، استخوان درشت نی شکاری بوده؛ که درون آن طی گذر زمان خالی شده و باد در آن وزیده و صدا تولید کرده؛ یا فردی در سیر تصادف بر آن دمیده و تولید صدا شده و اولین ابزار موسیقی انسان، در قالب نی، رخ نموده است( نی نوازی سنگ نگاره های بلوچستان، تیمره(در ایران)، نوادا، نیومکزیکو، یوتا و آریزونا و... متعلق به سرخپوستان امریکا)
بررسی هایی که ما برروی نی نوازی در دنیا داشتیم؛ با پیکره های گلی کشف شده در کشور های قبرس، یونان و... روبرو شدیم؛ که اغلب هم دو نی نواز بودند و سریع به یاد دو نی نوازان(دونلی) ایران در بلوچستان (استاد شیرمحمد اسپندار بمپوری و...) افتادم.
اگرچه دو نی نوازی در کشور قبرس کم رنگ و نادر شده؛ اما خوشبختانه در ایران هنوز هنرمندان بزرگی هستند؛ که دونلی نوازی( دو نی نوازی) می کنند؛ که ریشه ای بس کهن دارد و تا کنون آن هنر زیبا را حفظ کرده اند و با آن موسیقی کهن با مردم خود سخن ها می گویند.
اینکه موسیقی دو نی نوازی از قبرس و یونان به ایران آمده یا از ایران به قبرس و یونان برده شده؛ تا کنون بر آن پژوهشی صورت نگرفته و سندی در دست نیست. اما مطالعات ما بر روی سنگ نگاره های ایران، اروپا و سرخپوستان حکایت از آن دارد؛ که گستره ی هنر و مرزهای فرهنگی در گذشته های دور به بزرگی زیست انسان بر روی کره زمین بوده و رد پای آن آیین ها و فرهنگ های مشترک و کهن به زیبایی هم اکنون نیز قابل رصد هستند.
با احترام- محمد ناصری فرد
بهار 1403
