هر چه کنی به خود کنی
گر همه نیک و بد کنی
«کارما» کلمه‌ای از زبان سانسکریت است. مفهوم آن به عملکرد انسان در زندگی می‌پردازد. در واقع کارما می‌گوید هر کاری را که انجام می‌دهیم نتیجه‌اش به خودمان بازمی‌گردد. در واقع یادآور ضرب‌المثل «از هر دست که دادی؛ از همان دست پس می‌گیری» است.
این قانون را با نام‌های پژواک، بازتاب اعمال و بومرنگ هم می‌شناسند. شاعران فارسی‌زبان بسیاری به قانون کارما اشاره کرده‌اند که در ادامه به نمونه‌هایی از آن‌ها اشاره شده است. شاید معروف‌ترین و قدیمی‌ترین نمونه، این بیت مولانا باشد:
از مکافات عمل غافل مشو
گندم از گندم بروید جو ز جو
این جهان کوه است و فعل ما ندا
سوی ما آید نداها از صدا «مولانا»
در این شعر نیز به طور واضح به بازگشت فعل ما به سمت خود ما اشاره دارد. مانند پژواک صدا در کوه:
داد درویشی از سر تمهید
سر قلیان خویش را به مرید
گفت کز دوزخ ای نکوکردار
قدری آتش به روی آن بگذار
بگرفت و ببُرد و بازآورد
عِقد گوهر ز دُرج راز آورد
گفت: در دوزخ هرچه گردیدم
درکات جحیم را دیدم
آتش و هیزم و زغال نبود
اخگری بهر اشتعال نبود
هیچ‌کس آتشی نمی‌افروخت
ز آتش خویش هر کسی می‌سوخت «محمدحسین صغیر اصفهانی»
این شعر در اصل به این مفهوم اشاره دارد: عذابی که در جهان آخرت است، بازگشت اعمال خود ماست.
چو بد کردی مباش ایمن ز آفات
که واجب شد طبیعت را مکافات «نظامی»
غافل مشو ز سنگ مکافات روزگار
در عمر خویش اگر دل موری شکسته‌ای «آتش اصفهانی»
به هر حال «کارما» یکی از قوانین جهان هستی به شمار می‌آید و تمام کسانی که با این مفهوم آشنا هستند، ایمان دارند که اگر این قانون جواب ما را در این دنیا ندهد، در جایی دیگر پاسخ خواهد داد.
پ.ن: برای نشان دادن کارما، از علامت بازیافت استفاده نکنید!
محسن برزوک / دانش‌آموختهٔ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی
