با توجه به آنکه در شهرهای امروزی استفاده از وسایل حمل‌و نقل عمومی و شخصی اجتناب‌نا‌پذیر است، نیاز به اتخاذ راهکار مناسب در راستای تسهیل زندگی برای شهروندان و داشتن اثرات مثبت بر روی محیط زیست بسیار ضروری است. استفاده از وسایل نقلیه پاک یکی از روش‌های مناسب است که امروزه به یکی از راهکارهای مهم برای کاهش آلودگی هوا و سلامت و شادی انسان‌ها در بسیاری از شهرهای جهان تبدیل شده است. در این گزارش ضمن ارائه تعاریف اولیه به مزایای این نوع دوچرخه نیز با توجه به تجربیات برخی شهرهای پیشرو پرداخته شده است:
دوچرخه برقی (E-bike) دوچرخه‌ای مجهز به یک موتور الکتریکی کوچک است که دوچرخه‌سوار را در رکاب زدن یاری می‌نماید. انرژی مورد نیاز برای حرکت این موتور الکتریکی توسط باتری لیتیمی یا اتمی کوچک قابل شارژ با برق شهر تأمین می‌شود. انواع مختلفی از دوچرخه‌های برقی در جهان وجود دارند، مدل‌هایی که دارای یک موتور برقی کوچک هستند و رکاب زدن را ساده‌تر می‌کنند و همچنین مدل‌هایی که بدون نیاز به رکاب زدن می‌توان از آن‌ها استفاده نمود که هر دو در موقعیت‌های دارای شیب و در صورت حرکت در خلاف جهت باد، خیلی مفید هستند. به طور کلی دوچرخه‌های برقی دارای 3 نوع به شرح ذیل هستند:
دوچرخه برقی فقط با کمک پدال، بدون گاز با حداکثر سرعت کمکی 20 مایل در ساعت (32 کیلومتر در ساعت).
دوچرخه برقی با کمک پدال و کمک گاز با حداکثر سرعت کمکی 20 مایل در ساعت (32 کیلومتر در ساعت).
دوچرخه برقی فقط با کمک پدال، بدون گاز با حداکثر سرعت کمکی 28 مایل در ساعت (45 کیلومتر در ساعت).[1،4]
ازدحام، تصادفات، کیفیت هوا و فضای پارک خودرو از جمله مهمترین مشکلاتی هستند که به کیفیت زندگی در شهرهای ما آسیب می‌رسانند. با دوچرخه‌های برقی، شهرها می‌توانند در مدل جابجایی خود بازآفرینی ایجاد کنند، با مشکلات اشاره شده مقابله نموده و سبک زندگی سالم را ترویج دهند. دوچرخه‌های برقی برای جوامع، مزایای اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی فراهم می‌کنند و ساکنان و گردشگران، با علاقه، ایام را در شهر سپری می‌کنند.[3] از جمله مزایای استفاده از دوچرخه‌های برقی بر مبنای تجربیات جهان می‌توان به این موارد اشاره نمود:
- دارای محبوبیت بین افراد پیر و جوان و خصوصا افراد فاقد آمادگی جسمانی مناسب، برای استفاده در شهر یا برای اهداف ورزشی.
- امکان طی نمودن مسافت‌های طولانی‌تر و سرحال‌تر رسیدن به مقصد (با حداقل تعریق).
- دارای مزایای محیط زیستی: با توجه به آنکه نیمی از سفرهایی که با خودرو انجام می‌شود 5 کیلومتر یا کمتر هستند و مطابق با بیانیه آژانس حفاظت از محیط زیست، آلایندگی دی اکسیدکربن منتشر شده از خودرو در حدود 40 بار بیشتر از این نوع آلایندگی منتشر شده از دوچرخه‌های برقی می‌باشد، استفاده از دوچرخه‌های برقی به جای خودرو برای فواصل کوتاه مزایای قابل توجهی را برای محیط زیست خواهد داشت.
- مواجه شدن با شیب دیگر برای دوچرخه‌سوار نگران کننده نخواهد بود.
- مناسب و به صرفه برای رفت و برگشت به محل کار: استفاده کنندگان از دوچرخه برقی زمان بیشتری را روی دوچرخه هستند و مسافت بیشتری را با دوچرخه طی می‌کنند. هزینه‌های استفاده از این نوع دوچرخه بسیار کمتر از خودرو است. بنا بر گزارش منتشر شده از BOSCH در سال 2019 هزینه سوخت برای خودرو به ازای هر 25 کیلومتر 2/75 یورو و هزینه انرژی مصرف شده توسط دوچرخه برقی برای همان مسافت 0/06 یورو می‌باشد.[3]
- دارای مزایای زیست محیطی: کتابچه شهرهای هوشمند در خصوص دوچرخه‌های برقی اشتراکی، عدم انتشار 1484 تن دی‌اکسیدکربن در سال 2018 را از مزایای ارائه خدمات دوچرخه‌های برقی اشتراکی در میلان عنوان نموده است. [2]
- موثر در ارتقاء سلامت شهروندان: دوچرخه‌سواری دارای مزایای بسیاری بر سلامت شهروندان و سیستم سلامت ملی است. بررسی‌های انجام شده در خصوص تاثیرات دوچرخه‌سواری بر سلامت در لندن نشان داده است اگر شهروندان این شهر فقط برای 20 دقیقه در روز دوچرخه‌سواری نمایند سیستم سلامت ملی می‌تواند 1/9 میلیارد یورو در هزینه‌های سلامت صرفه‌جویی نماید. [2]
بررسی تعداد سفرهای روزانه در شهرهای مختلف ایران نیز حاکی از آن است که درصد بسیاری از این سفرها کمتر از 5 کیلومتر و مستعد طی شدن با وسایل حمل و نقل پاک مانند دوچرخه برقی هستند. به عنوان مثال کرج شاهد 73 درصد سفرهای کمتر از 5 کیلومتر در سفرهای روزانه این شهر است.[5] از طرفی آلودگی هوا متاسفانه در بسیاری از شهرها خصوصا در کلانشهرها دارای تبعات بسیاری بر سلامت و زندگی افراد می‌باشد که لزوم تسریع در اقدامات توسعه حمل و نقل پاک را ایجاب می‌نماید. دوچرخه‌های برقی می‌توانند در مسیر این توسعه بسیار نقش‌آفرین بوده و به موازات، شادی و سلامتی را برای شهروندان به ارمغان آورند. رورو نیز به این نکته توجه داشته و استفاده از دوچرخه برقی اشتراکی را در ناوگان خود پیش‌بینی نموده است. دوچرخه‌های برقی رورو با فناوری pedal assistant است و همزمان با رکاب زدن کاربر، موتور الکتریکی یک نیروی کمکی را فراهم می‌آورد. با یک بار شارژ کامل این دوچرخه‌ها امکان طی مسافت 60 کیلومتر برای دوچرخه‌سوار وجود خواهد داشت.
منابع:
1. Safety implications of e- bike, September 2015.
2. Electric Bike Sharing, Towards a healthy new mobility model, 2020. smartcities-infosystem.eu.
3. ALL YOU NEED TO KNOW ABOUT YOUR eBIKE, bosch-ebike.com, 2019.
4. بررسی جایگاه حمل و نقل درون‌شهری بر اساس دوچرخه برقی در توسعه اقتصاد سبز، کریم سلطان‌زاده، جواد معظم و رها پرندوار، کنفرانس ملی توسعه پایدار و عمران شهری، آذر ماه 1391.
5. بهنگام‌سازی مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک شهر کرج، 1395.
