(4) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تَرْفَعْنِي فِي النَّاسِ دَرَجَةً إِلَّا حَطَطْتَنِي عِنْدَ نَفْسِي مِثْلَهَا، وَ لَا تُحْدِثْ لِي عِزّاً ظَاهِراً إِلَّا أَحْدَثْتَ لِي ذِلَّةً بَاطِنَةً عِنْدَ نَفْسِي بِقَدَرِهَا.
چهارمین بند از دعای مکارم الاخلاق شامل دو درخواست است. درخواست فرزند امام حسین از خداوند چنین است:
خدایا جایگاهم را نزد مردم هیچ افزایش مده، مگر اینکه در پیش خودم همان قدر پایینم آوری و هیچ عزت ظاهری را روزیم نگردان، مگر به همان اندازه ذلت باطنی به من داده باشی.
این درخواست سیدالساجدین علیه السلام، برخواسته از همان نگاه آسیب شناسانه آن حضرت است.
ایشان جایگاه و مقام در نزد مردم را نعمت خداوند میداند ولی نگران است که این نعمت او را به انحراف بکشد. همچنین عزتمندی را نعمتی دیگر میداند که از عواقب آن مضطرب است. در نتیجه برای رفع انحرافات از خود دست به دعا برداشته است.
به صورت کلی تر درخواست امام سجاد از خداوند این استکه: پیش از هر نعمتی، ظرفیت بهره مندی از آن را در من ایجاد کن. وگرنه همان نعمت موجب فساد و نابودی من خواهد شد. اگر قرار است جایگاهی در بین مردم به من دهی، ظرفیت آن را نیز در من ایجاد کن. وگرنه غرور و تکبر و فخرفروشی، من را نابود خواهد کرد. همچنین اگر عزت ظاهری را روزی من میکنی، حتما در نفسم من را خوار گردان تا مغرور نشده و در مسیر زوال قرار نگیرم.
باید دقت داشت که هرکه از نعمت خداوند بیشتر بهره مند شده، باید در مقابل او خاکسارتر باشد. در نتیجه اگر خداوند عزت و احترام را به ما داده است، ما باید بدانیم که اینها نعمت الهی است، و در نتیجه ما بیشتر زیر دین خدا رفته ایم و باید شاکرتر و متواضع تر در مقابل خداوند باشیم.
یکی از مصادیق مهم این ظرفیت داشتن، همراهی علم و حلم است. علم و آگاهی سبب میشود تا انسان از پشت پرده بسیاری از مسائل آگاه شود. حال اگر این علم همراه با برداری و حلم نباشد، انسان به نزاع با دیگران مشغول شده و در نتیجه آبروی آنان را بده و خود را نابود میکند.
