اصل مهم در تقریرنویسی، شیوایی و قابل فهم بودن متن است و البته این مهم نباید به بهای حذف مطالب علمی درس – ولو اندک و جزیی – به دست آید.از آنجایی که سلیقه‌های مختلفی در تقریرنویسی وجود دارد بهتر است شیوه تقریرنویسی هر مقرر به تأیید مدرس محترم برسد. در این نوشتار چهار روش تقریر نویسی مرسوم در حوزه را با بیان معایب و مزایا با یکدیگر مقایسه نموده ایم.
روش اول: نوشتن کامل درس و اصطلاحا واو به واو در همان جلسه درس
اکنون این روش معمول ترین و شایع ترین روش تقریر نویسی است، به این صورت که شخص هر آنچه استاد در درس می گوید را به طور کامل و به همان صورت گفتاری و عینا با کلمات استاد می نویسد. البته گاهی بعدها پاکنویس شده و حتی حاشیه ها و نکاتی نیز توسط طلبه به آن اضافه می گردد.
مزایا:
۱- این روش سبب می شود چیزی از قلم نیفتاده و همه فرمایشان استاد تقریر شود.
۲- اگر در مطالعه مطلب به مشکلی برخورد شد می توان با استفاده از توضیحات استاد که در این گونه تقریرات به طور کامل وجود دارد مراجعه نمود و رفع مشکل کرد.
۳-این روش کمک می کند تا دقت به درس بیشتر شود زیرا برای اینکه در تقریر کامل شما باید کامل گوش دهید و دقت کنید تا بتوانید همه آنچه استاد می گوید را بنویسید.
۴- به علت اینکه این روش معمولا به پاکنویس و دوباره نویسی نیاز دارد، خود می تواند یک مطالعه اجباری را در خود جای دهد.
حال این نوع از تقریر نویسی که واو به واو حرف های استاد رو تقریر گنیم دارای معایبی است:
۱- برای اینکه فرد ، کلمات استاد را از دست ندهد و بتواند کامل بنویسید بیشتر به نگارش دقت می کند تا فهم درس.
۲-این تقریرات معمولا ساختار گفتاری دارد و تا ویرایش نشود ارزش علمی قابل ارائه ای ندارد.
۳-اگر بلافاصله بعد از درس رونویسی و مطالعه نشود ممکن است قابل مراجعه نباشد.
روش دوم: پیاده کردن مشروح درس بعد از کلاس
در این روش، درس استاد را گوش کرده و بعد از درس شروع به نوشتن آنچه فهمیدیم می کنیم. این روش یکی از بهترین و علمی ترین روش های تقریر نویسی است.
از مزایایی که در پیاده کردن مشروح دروس است در بعد از کلاس میتوان به :
۱- توجه کامل به درس می شود تا اینکه وقت و توجه و انرژی صرف نگارش شود.
۲- می توان بعد از درس، هنگام نوشتن به منابع دیگر مربوطه که استاد معرفی کره مراجعه شود و درسی کامل با شروحی از منابع دیگر تقریر شود.
۳-می توان بعد از تقریر درس، نظریه مختار را نیزآورد که این کار بسیار مفید بوده و شخص را به سمت اجتهاد سوق می دهد.
و از معایب آن:
۱-ممکن است این روش وقت گیر و اندکی خسته کننده باشد.
۲- ممکن است اندکی از بحث استاد فراموش شده و از قلم بیفتد.
۳- این روش باید حتما همان روز انجام شود چراکه با اندکی تأخیر ممکن است مطالب در ذهن نمانده باشد.
روش سوم: نوشتن سرفصل مطالب در جلسه درس
برخی فقط رئوس و سرفصل های مطالب را می نویسند. حال عده ای بعد از کلاس این سرفصل ها را شرح داده و بسط می دهند و برخی نیز به همان مطالب مهم و کلیدی اکتفا می کنند.
حال این سرفصل ها دارای مزایایی است که :
۱- فراموش نشدن رشته بحث و مطالب مهم.
۲- به علت اینکه در این روش بعد از درس باید متن را کامل کرد، می توان با مراجعه به شروح ومنابع کمکی این تقریر را کامل کرد که این روش نیز بسیار مجتهدپرور است.
۳- این گونه تقریر، به فهم درس لطمه ای نمی زند چراکه وقت زیادی را برای نوشتن به خود اختصاص نمی دهد.
۴- تمرکز فرد بر روی فهم درس است تا نگارش.
۵- موجب می شود فرد بتواند مطالب کلیدی را از کلام استاد استخراج کند و در نتیجه به نکته سنج بودن فرد کمک می نماید.
و از معایبش:
۱- باز هم ممکن است شرح مطالب فراموش شود و نتوان بعد از درس آن ها را تکمیل کرد.
۲- در این روش احتمال دارد فرد، استدلال های استاد را فراموش کند.
روش چهارم: نوشتن خلاصه درس بعد از کلاس
می توان پس از گوش کردن و استماع کامل فرمایشات استاد در جلسه درس، خلاصه ای از درس را پیاده کرده و با کمک دیگر منابع مرتبط و حاشیه نویسی بر این خلاصه، تقریری کامل از درس ارائه دهیم.
از نوشتن بعد از کلاس مزایایی میتوان ذکر کرد:
۱- تقویت خلاصه نویسی.
۲-می توان در آینده با صرف کمترین وقت به این خلاصه مراجعه نمود و درس کامل را با خاطر آورد.
۳- موجب رشد قدرت استباط و تجزیه و تحلیل مطالب می شود.
۴- خسته کننده نیست، چراکه به سرعن و درزمان کوتاهی انجام می شود.
از معایب آن:
۱- ممکن است بعضی مطالب درس که استاد در جلسه درس بیان نموده است، فراموش شود.
۲- اگر رجوع به منابع و حاشیه نویسی در این روش وجود نداشته باشد، روشی ناقص است.
۳- بدون پیش مطالعه و یا پیش مباحثه نیز روشی نامطمئن است.
البته ممکن است که افراد با تلفیق روش های مذکور، روشی جدید را برای خود ابداع کرده و از آن استفاده نماید. اما آنچه مهم است اینست که نباید این سنت حسنه که از قدما به ما رسیده فراموش شود.
