تاب آوری نظام سلامت به معنای توانایی نظام‌های سلامت جهت برنامه‌ریزی برای حوادث ناگهانی، و هم‌چنین به حداقل رساندن اثرات منفی آن‌ها میباشد.
در جهان امروز، حوادث غیرقابل پیش‌بینی و ناگوار، نظیر پاندمی‌ها، بحران‌های اقتصادی، یا اثرات تغییر آب و هوا، همواره در کمین قرار دارند. این گونه حوادث، تغییراتی ناگهانی و با شدت بالا هستند که می‌توانند بر نظام سلامت اثرات بسیاری بگذارند.
آثار مخرب حوادث بر افراد جامعه، بر ضرورت وجود تاب آوری نظام سلامت، جهت تضمین بازگردانی سلامت به جامعه پس از بحران‌ها تاکید می‌کنند.
یک نظام سلامت متشکل از تمامی سازمان‌ها، مردم و فعالیت‌هایی میباشد که تمایلات ابتدایی آن‌ها بهبود، بازیابی یا حفظ سلامت میباشد.
تاب آوری به معنای ظرفیت یک فرد، جمعیت، یا نظام جهت جذب و درک یک واقعه، در عین حفظ عملکرد‌های اساسی و وضعیت طبیعی میباشد.
در واقع در هنگام تاب آوری، فرد به سازش و هم‌چنین تطابق فعالیت‌هایش با شرایط، جهت برخورد بهتر با بحران‌های آینده می‌پردازد؛ اما، در عین حال این فرد سعی بر حفظ ساختار و ویژگی‌های پایه‌ی خود نیز دارد.
در حالی که تاب آوری یک مفهوم مرکزی در کاهش خطرات یک بحران میباشد، استفاده از آن در نظام سلامت نسبتا جدید میباشد.
تاب آوری در نظام سلامت، به معنای ظرفیت نهاد‌ها و عوامل اجرایی سلامت در آمادگی برای بحران‌ها، مقاومت در برابر آن‌ها، و هم‌چنین فائق آمدن بر آن‌ها میباشد.
در هنگام یک بحران، تاب آوری نظام سلامت می‌تواند به طور موثر به شرایط متغیر پاسخ داده، آسیب‌پذیری در نظام را کاهش دهد.
مدیریت: راهبری موثر و بهره‌وری از دیدگاه‌های روشن و ارتباطات قوی از الزامات یک نظام سلامت می‌باشند. تنظیم فعالیت‌ها‌ی سازمان‌های مختلف، و گسترش آموزش مدیریت بحران در سر تا سر دولت، همگی می‌توانند به پاسخ‌دهی مناسب به بحران‌ها، تاب آوری و نظام سلامت کمک کنند.
بودجه: اطمینان از وجود منابع مالی کافی در نظام سلامت و امکان درخواست بودجه‌ی بیشتر در هنگام ضرورت، از الزامات تاب آوری نظام سلامت می‌باشند.
منابع: وجود منابع انسانی و فیزیکی کافی و آماده به کار، در کنار انگیزه‌ی بالا و تعادل در فشار کاری پرسنل، از عوامل تاثیرگذار در موفقیت یک نظام سلامت در هنگام بحران می‌باشند.
مفهوم تاب آوری با هدف تقویت نظام‌های سلامت و جلوگیری از تخریب آن‌ها معرفی شده‌است.
در صورتی که یک نظام سلامت قادر به تاب آوری در برابر فشار ناشی از حوادث ناگهانی نباشد، این نظام از هم می‌پاشد.
درس گرفتن از تجارب گذشته، و تمرین روزانه‌ی تاب آوری، از جنبه‌های حائز اهمیت در تاب آوری نظام سلامت هستند.
نویسنده: دکتر جواد طلسچی یکتا؛ مدیر و موسس خانه تاب آوری ایرانیان
موسس اولین رسانه تاب آوری اجتماعی ایران
https://www.oecd.org/health/health-systems-resilience
Fridell M, Edwin S, von Schreeb J, Saulnier DD. Health System Resilience: What Are We Talking About? A Scoping Review Mapping Characteristics and Keywords. Int J Health Policy Manag. 2020 Jan 1;9(1):6-16. doi: 10.15171/ijhpm.2019.71. PMID: 31902190; PMCID: PMC6943300
Strengthening health systems resilience Key concepts and strategies, Steve Thomas, 2020
Haldane, V., De Foo, C., Abdalla, S.M. et al. Health systems resilience in managing the COVID-19 pandemic: lessons from 28 countries. Nat Med 27, 964–۹۸۰ (۲۰۲۱). https://doi.org/10.1038/s41591-021-01381-y
