مطمئناً با این جمله که «تاریخ را فاتحان می نویسند» آشنا هستید. اما امروز میخایم در مورد اصل نادیده گرفتن شکست خوردگان در این جمله صحبت کنیم. این نکته که شاید تاریخ رو فاتحان بنویسن اما اونایی که شکست خوردن رقم می زنن! چرا که اگر اونا شکست نمی خوردن فاتح و پیروزی هم وجود نداشت!! (امیدوارم که منظورم رو خوب رسونده باشم)
بزارید از یک مفهوم بهتر استفاده کنیم :
سوگیری بقا نوعی خطای منطقی روی افراد یا وسایلی که از گزینش رد شدنه که موقع نادیده گرفتن افرادی که از گزینش عبور نکردن و معمولا به چشم نمیان! رخ میده. این سوگیری میتونه منجر به نتیجه گیری غلط بشه.به طور خلاصه اگر ما فقط بر اساس بازمانده ها تحلیل انجام بدیم دچار سوگیری بقا شدیم.
سوگیری بقا در واقع زیر مجموعه سوگیری نمونه گیری یا Sampling bias حساب میشه که میتونه به باورهای بیش از حد خوش بینانه ، منجر بشه چون شکست ها رو نادیده میگیره!
وقتی که شکست خورده ها یا داده های نامطلوب حذف شدن و دیگه در تحلیل وجود ندارن، نمونه ای داریم که نماینده کل جامعه نیست بلکه فقط افرادی رو پوشش میده که از مراحل گزینش رد شدن پس تحلیل روی این موارد باعث میشه که تصویر واقعی تحریف بشه.
مثال هایی از این مورد برای شما ارائه میشه که این موضوع قابل درک تر باشه
در طول جنگ جهانی دوم نیروی هوایی ایالات متحده در تلاش بود تا علت سقوط هواپیماهاشو طی حمله به آلمان نازی مشخص کنه. در این تلاش نیروی هوایی ایالات متحده روی هواپیماهایی که به پایگاه برگشته بودن مطالعاتی انجام داد و قسمت های گلوله خورده هواپیما ها رو بررسی کردن و سعی کردن نقاط ضعف هواپیما ها رو تقویت کنن. اما تلاش های اونا بی نتیجه بود و تغییر محسوسی در میزان هواپیماهایی که برگشتن ایجاد نشد. تا اینکه نیروی هوایی ایالات متحده یک آمار شناس به نام آبراهام والد رو استخدام کرد تا علت رو پیدا کنه. والد اعلام کرد که نیروی هوایی فقط هواپیماهایی که از ماموریت ها جان سالم به در برده رو بررسی کرده در حالی که هواپیما های سقوط کرده به دلیل عدم دسترسی قابل بررسی و ارزیابی نیستن. والد با توجه به سوگیری بقا پیشنهاد کرد به جای نقاطی که گلوله خورده نقاطی که گلوله نخورده رو تقویت کنند چون احتمالاً اینا همون نقاطیه که اگر گلوله به اون برخورد میکرد هواپیما قادر به برگشت نبود و باعث شد تغییر محسوسی در بازگشت هواپیما ها ایجاد بشه
مثال دیگه اینه که ؛ تصور میشه که موسیقی های دوره های قبل بهتر از موسیقی های الانه اما این میتونه به این دلیل باشه که ما فقط بهترین موسیقی های دوره قبل رو میشنویم در حالی که در دوره امروز موسیقی خوب و بد بسیار بیشتر در دسترس هست و باعث سوگیری بقا میشه.
اما نمونه ای که شاید اکثر شما اون رو شنیده باشین ؛ استفاده از نام بنیانگذاران موفقیه که دانشگاه رو رها کردن و از افرادی مثل استیو جابز، بیل گیتس و... نام برده میشه که همگی کارآفرینان موفقی هستن که ایده ای داشتن و بعد از ترک تحصیل در دانشگاه به موفقیت بزرگی رسیدن. اما یک نکته مهم که در این نتیجه گیری لحاظ نشده ، هزاران نفریه که با ترک تحصیل و خروج از دانشگاه به هیچ موفقیتی نرسیدن!!! .طبق مطالعات انجام شده در ایالات متحده ۹۴ درصد مدیران موفق در کسب و کار ، فارغ التحصیل دانشگاه های مختلف هستند. در این مثال هم ما شاهد سوگیری بقا هستیم.
جمع آوری کامل داده: فقط به موارد موفق اتکا نکنیم بلکه شکست ها،موارد گمشده و حذف شده هم بررسی کنیم
به نمونه های خاموش توجه کنیم، از خودمون بپرسیم چه کسایی یا چه چیزهایی توی این داده ها حضور ندارن، چه افرادی به خط پایان نرسیدن که دیده نمی شن؟
در پژوهش های علمی باید از روش صحیح نمونه گیری استفاده بشه تا داده ها نماینده کل جامعه باشه و نه فقط بازمانده ها!
سوگیری بقا یکی از خطاهای شناختی مهمه که باعث میشه فقط موفقیتها یا موارد باقیمانده دیده بشن و شکستها یا حذفشدهها نادیده گرفته بشن. این خطا می نونه در پژوهشهای علمی، تصمیمگیریهای اقتصادی، تحلیل تاریخی و حتی زندگی روزمره باعث برداشتهای نادرست بشه.
سوگیری بقا به ما یاداوری میکنه که موفقیت های قابل مشاهده تنها بخشی از واقعیت هستن. برای درک درست باید شکست های مخفی و پنهان رو هم در نظر بگیریم...
نویسنده این پست : دوست خوبم امید زاهدی ؛ کارشناس بهداشت عمومی
