سخنوری یا فن بیان یک مهارت تعیین‌کننده و بسیار ارزشمند است. صرف‌نظر از مسیر تحصیلی یا شغلی‌تان، خوب صحبت کردن همواره می‌تواند شرایط را در موقعیت‌های مختلف زندگی به نفع شما برگرداند. بنابراین ارزشش را دارد تا برای بهبود مهارت سخنوری، زمان و انرژی صرف کنید. اما تمرین فن بیان شامل چه اقداماتی می‌شود و اصلاً از کجا باید شروع کرد؟ در این گفتار می‌خواهیم 9 روش کارآمد را برای این منظور به شما همراهان همیشگی معرفی کنیم. روش‌هایی که از شما یک سخنور قهار و همه‌فن‌حریف می‌سازند!
یک راهکار بسیار عالی قبل از آغاز تمرین فن بیان، شناخت مؤلفه‌هایی است که می‌توانند از شما یک سخنران فوق‌العاده بسازند. این اقدام را می‌توان بهترین نقطه برای شروع دانست. این کار را می‌توانید از طریق دیدن، شنیدن یا خواندن برترین سخنرانی‌های تاریخ انجام دهید. سخنرانی‌هایی که توسط چهره‌های مطرح سیاسی، علمی، روانشناسی و ... انجام شده‌اند. حین بررسی این سخنرانی‌ها به موارد زیر توجه ویژه‌ای نشان دهید:
با بررسی دقیق موارد بالا می‌توانید تمرین فن بیان را با کارایی و اثربخشی بیشتری انجام دهید.
شاید بتوان اعتمادبه‌نفس را مهم‌ترین بُعد یک سخنرانی گیرا و تأثیرگذار دانست. پس یکی از مبانی تمرین فن بیان، تقویت اعتمادبه‌نفس است. برای بهبود این خصیصه باید ترستان از ایستادن در برابر دیگران و صحبت کردن برای آن‌ها بریزد. به عبارت دیگر، برای انجام این کار باید ریلکس و راحت باشید. بهترین راه برای تحقق این هدف، تمرین سخنوری با صدای بلند است. این کار را ابتدا می‌توانید به‌تنهایی و در مقابل آینه انجام دهید. زمانی که به حد مشخصی از تسلط رسیدید، باید یک مرحله جلوتر بروید و برای مخاطبانِ تمرینی سخنرانی کنید. این مخاطبان می‌توانند اعضای خانواده یا دوستان و آشنایانی باشند که با آن‌ها راحت و صمیمی هستید.
مونوتن بودن می‌تواند جذابیت یک نطق شنیدنی را به معنای واقعی کلمه بُکُشد. استفاده از تُن صدای متنوع و دینامیک، مخاطبان را با آنچه می‌گویید، درگیر نگه می‌دارد. پس به‌عنوان یکی دیگر از روش‌های تمرین فن بیان، گستره صوتی‌تان را کشف کنید. در مرحله بعد ببینید کدام نقاط این گستره برای از بین بردن یکنواختی کلام، بهتر عمل می‌کنند؟
یکی دیگر از مهم‌ترین شروط تقویت فن بیان، داشتن دایره لغت وسیع است. استفاده از کلمات تکراری و پیش‌پاافتاده خیلی زود شنیدن حرف‌هایتان را به تجربه‌ای خسته‌کننده برای مخاطب تبدیل می‌کند. پس بهتر است گنجینه لغاتتان را به‌طور دائم با واژه‌ها و اصطلاحات جدید به‌روز کنید.
مطالعه، بهترین روش گسترش دایره لغات است. هرچند که یک پادکست یا برنامه تلویزیونی نیز می‌تواند فرصت خوبی برای این منظور باشد. لغات جدید و جالب را در جایی یادداشت نموده و با به‌کارگیری‌شان در تمرین فن بیان، استفاده از آن‌ها را در زندگی روزمره به یک عادت تبدیل کنید. البته در به رخ کشیدن دایره لغات به مخاطبان نیز از جاده اعتدال خارج نشوید. قرار نیست با قلمبه‌سلمبه حرف زدن، فهمیدن هر جمله از گفته‌هایتان را برای آن‌ها به یک عذاب تبدیل کنید!
تمرکز بر کلمات و انعکاس صدایتان قطعاً مهم‌ترین بخش از تمرین فن بیان است اما درعین‌حال باید روی رفتارهای غیرکلامی نیز تسلط داشته باشید. مخاطبان این رفتار را از طریق زبان بدن شما مشاهده می‌کنند. استفاده از دستان، تماس چشمی و قدم زدن در شعاع مشخص می‌توانند بر گیرایی و اثرگذاری کلامتان بیفزایند. بااین‌حال بد نیست بدانید که برخی حالات بدن مثل دست‌به‌سینه ماندن، پا روی پا انداختن، زُل زدن به یک نقطه یا فرد و ... می‌توانند اثر معکوس داشته باشند.
البته که گفتار شما باید ساختاری واضح و منسجم داشته باشد اما کمی غیرقابل‌پیش‌بینی بودن هم خالی از لطف نیست. این ویژگی توجه مخاطب به گفته‌هایتان را حفظ کرده و در صورت لزوم، چُرتش را پاره می‌کند! اما این سورپرایز چه باشد؟ گزینه‌های زیادی در معرض انتخابتان قرار دارد. یک نقل‌قول جالب، یک آمار تکان‌دهنده، یک روایت شنیدنی یا حتی یک شیء خاص که در لحظه از جیبتان بیرون می‌آورید. بهتر است حین تمرین فن بیان، چیزی برای سورپرایز کردن مخاطبان فرضی یا تمرینی‌تان در آستین داشته باشید!
تلفیقِ کنترل‌شده‌ی صفات شخصیتی با آنچه می‌گویید، برقراری ارتباط مؤثر با مخاطب را تسهیل می‌کند. وقتی به شخصیتتان مجال بروز می‌دهید، معنایش این است که شما صرفاً یک ربات سخنگو نیستید. به این ترتیب، اعتبارتان نزد مخاطب افزایش یافته و کلامتان باورپذیرتر می‌شود. چه شخصیتی دارید؟ شوخ، خوش‌خنده، متواضع، مهربان؟ فرقی نمی‌کند. بگذارید صفات مثبتتان در کلامتان جاری و ساری شود. این ابراز ویژگی‌های شخصیتی را هنگام انجام تمرین فن بیان فراموش نکنید.
داشتن یک چارچوب کلی، ایده بسیار بهتری در مقایسه با نوشتنِ «واو به واو» متن سخنرانی روی کاغذ است. خودتان را به فضای تنگ کاغذ محدود نکنید و در صورت نیاز فقط مواردی مثل ترتیب و رئوس مطالب را روی کاغذ بیاورید. نگاه کردن گاه‌به‌گاه به این طرح کلی هیچ ایرادی ندارد. البته به شرطی که شما را از حفظ تماس چشمی مؤثر با مخاطب غافل نکند. ایجاد یک چارچوب کلی، ضمن ممانعت از فراموشی مطالب، باعث می‌شود که سررشته امور از دستانتان خارج نشود.
در تمرین فن بیان باید به این نکته دقت کنید که گاهی لازمه‌ی سخنور بودن، مهارت در صحبت کردن به زبان مخاطبان است. ممکن است در حالت عادی، بهترین بیان ممکن را از مطالب داشته باشید. اما اگر بخواهید مطلبی را به گروه خاصی از مخاطبان ارائه دهید، شاید بهتر باشد در شیوه بیانتان تغییراتی ایجاد کنید. گاهی رشته تحصیلی، حرفه، سن و سال و حتی قومیت مخاطبان ایجاب می‌کند که از لحن یا واژه‌های متناسب استفاده کنید. در این صورت، مخاطبان با رغبت بیشتری شنوای گفته‌هایتان خواهند بود.
هیچ‌کس نمی‌تواند یک‌شبه به یک سخنور خوب تبدیل شود. همه چیز به جدیت و استمرار شما در تمرین فن بیان خلاصه می‌شود. بااین‌حال، ترفندها و «چطور تمرین کردن» همیشه می‌تواند تفاوت ایجاد کند. در این گفتار 9 راهکار مؤثر را برای بهبود مهارت سخنوری به شما عزیزان معرفی کردیم. راهکارهایی که بسیار سریع‌تر از آنچه فکر می‌کنید به یک سخنور عالی تبدیلتان می‌کنند.
