سیستم مدیریت دیتابیس نرم افزاری است که با توجه به تمامی نکات امنیتی اطلاعات کاربران را بازیابی و ذخیره می کند. این سیستم شامل گروهی از برنامه هایی است که با پایگاه داده ارتباط دارند.
نرم افزار DBMS درخواست دیتا از یک اپلیکشن را قبول می کند و سپس دستور ساخت دیتایی خاص را به سیستم عامل ارسال می کند.
استفاده از ابزار DBMS به کاربران این توانایی را می دهد تا بر اساس نیاز خود یک دیتابیس اختصاصی را توسعه دهند. این نرم افزار مانند یک پل میان داده ها و اپلیکیشن های کاربردی عمل می کند.
به طور مثال پایگاه داده یک دانشگاه که تمامی اطلاعات و مشخصات دانشجویان، نمرات آنها، دوره های آموزشی را در خود ذخیره کرده است مثالی از DBMS می باشد. فایل های موجود در این دیتابس به صورت زیر سازمان دهی شده است:
فایل های STUDENT که تمامی داده هایی که به دانشجو مربوط می شود را درخود ذخیره می کند.
فایل های COURSE که تمامی داده های هر دوره ی آموزشی را در خود ذخیره می کند.
فایل های SECTION که تنها اطلاعات یک دوره خاص را در خود ذخیره می کند.
فایل های TUTOR که تمامی اطلاعات مبوط به اساتید را ذخیره می کند.
فایل های GRADE که نمرات دانشجو در هر دوره را ذخیره می کند.
سیستم مدیریت پایگاه داده دارای ۴ نوع می باشد که هرکدارم دارای ویژگی های خاص خود هستند این سیستم ها عبارت اند از:
۱.سیستم مدیریت پایگاه داده سلسه مراتبی:
در پایگاه داده سلسه مراتبی مدل داده ها در ساختاری شبیه به درخت سازماندهی می شوند و داده ها از بالابه پایین یا پایین به بالا ذخیره می شوند.
داده ها به صورت سرشاخه و زیر شاخه نشان داده می شوند و امکان دارد دیتای سرشاخه شامل چند زیرشاخه باشد ولی دیتای زیرشاخه فقط یک سرشاخه خواهد داشت.
۲.شبکه ای:
در پایگاه داده شبکه ای برخلاف مدل سلسله مراتبی به دیتای زیرشاخه اجازه می دهد تا چندین سرشاخه داشته باشد.در مدل شبکه ای موجودیت ها در گرافی سازماندهی می شوند و دسترسی به آن از مسیرهای مختلف امکان پذیر است.
۳.رابطه ای: این مدل رایج ترین نوع DBMS می باشد زیرا بسیار ساده است و مبتنی بر عادی سازی دیتا در سطر و ستون جدول است. مدل رابطه ای در سازه های ثابت ذخیره می شود و با استفاده از SQL دستکاری می شود.
۴.شی گرایی: در این مدل دیتا به صورت شی در دیتا ذخیره می شود و در ساختارهایی به نام کلاس نمایش داده می شود. مدل شی گرا به عنوان مجموعه ای از اشیا تعریف می شود که عملیات دیتا در آن ذخیره می شود.
سیستم مدیریت پایگاه داده(DBMS)در مشاغل بسیار زیادی مورد استفاده قرار می گیرد که برخی از آنها عبارت اند از:
۱.دانشگاه: برای مشخصات دانشجویان، نمرات، اطلاعات مربوط به هر ترم دانشجویان مورد استفاده قرارمی گیرد.
۲.مخابرات: برای ذخیره کردن تمامی ریز مکالمات، صورت حساب ها ، شارژ و ... استفاده می شود.
۳.آژانس های هواپیمایی: برای مرتب کردن تمامی اطلاعات مربوط به رزو بلیط ها و جدول زمان بندی پرواز ها مورد استفاده قرار می گیرد.
۴.بانکداری: سیستم بانکداری از مدیریت پایگاه داده برای سازماندهی حساب مشتریان، سپرده ها، وام و...استفاده می کند.
مزایای سیستم DBMS:
۱.سیستم DBMS روش های مختلفی برای بازیابی و ذخیره دیتا در اختیار قرار می دهد.
۲.برای دسترسی غیر مجاز به دیتا محدودیت های سختگیرانه ای انجام می دهد.
۳.روش های مدیریت یکسان برای دیتا فراهم می کند
۴.این سیستم امنیت و یکپارچکی داده ها را در اختیار ما قرار می دهد.
معایب سیستم DBMS:
۱.هزینه خرید سخت افزار و نرم افزار سیستم های DBMS بسیار زیاد می باشد و نیازمند هزینه ی زیادی است.
۲.سیستم های DBMS توانایی پردازش کردن محاسبه های پیچیده را ندارند.
۳.از آنجایی که تمام کاربران از یک برنامه استفاده می کنند امکان از دست رفتن برخی از داده ها وجود دارد.
۴.پیچیده بودن آن به گونه ای است که حتما باید قبل از استفاده آموزش های لازم دیده شود.
سیستم های مدیریت پایگاه داده کاربرد های فراوانی دارند ولی استفاده از آن تنها در شرایطی خوب است که سرمایه و تخصص کافی آن را داشته باشیم در غیر این صورت استفاده از نرم افزار هایی مانند اکسل ، Flat File پیشنهاد می شود.
گرد آورنده: مائده نادرلو
درس پایگاه داده
استاد: دکتر مریم حاجی اسمعیلی. دکترای علوم کامپیوتر از دانشگاه کینگستون لندن
Dr.Maryam Hajiesmaeili
PhD of computer science from Kingston University of London
