استارلینک نام تجاری مجموعه‌ای از ماهواره‌ها و سیستم‌هایی است که امکان ارائه اینترنت ماهواره‌ای برای همگان را فراهم خواهد. استارلینک محصول شرکت SpaceX است که متعلق به ایلان ماسک میلیاردر ساکن آمریکاست. تا کنون بیش از 2300 ماهواره‌ی استارلینک در مدار قرار داده شده‌اند که به لحاظ فنی امکان ارتباط اینترنتی در بیشتر نقاط کره‌ی زمین را فراهم خواهد کرد. در ادامه‌ی این مقاله با مهام دیجی همراه باشید تا نسل جدید ارتباط اینترنتی در جهان یعنی استارلینک اسپیس‌اکس را بررسی کنیم و ببینیم سرانجام استارلینک در ایران چه میشود؟
هزاران ماهواره‌ی استارلینک در مدار حدود 540 کیلومتری زمین درحال چرخش هستند. شما میتوانید نقشه‌ی این ماهواره‌ها را از اینجا ببینید. انواع مختلفی از این ماهواره‌ها وجود دارد که هر کدام در ارتفاع و مداری مشخص به دور زمین در حال گردش هستند. ماهواره‌های استارلینک توسط موشک فالکون 9 به فضا فرستاده میشوند. در هر پرواز موشک فالکون 9 حدود 60 ماهواره به مدار فرستاده میشوند.
شرکت SpaceX با کاهش هزینه‌های پرواز‌های فضایی و استفاده از موشک‌های چند بار مصرف توانسته گسترده‌ترین شبکه‌‍‌ی ماهواره‌های ارائه دهنده‌ی اینترنت را در مدار قرار دهد. با توجه به مجوز‌های اتحادیه بین المللی مخابرات به نظر میرسد تعداد ماهواره‌های استارلینک در آینده هم افزایش چشمگیری داشته باشد.
ماهواره‌های کنونی استارلینک هر کدام وزنی در حدود 250 کیلوگرم دارند و دارای سیستم‌های آنتن‌های آرایه فازی و پیشرانه‌های اثر هال هستند که امکان برقراری ارتباط و همچنین تغییرات مداری را به این ماهواره‌ها میدهد.
با توجه به تعداد بالای ماهواره‌های استارلینک و همچنین ارتفاع کم و تراکم بالای آن‌ها در مدار، مهندسان هوافضا و ستاره شناسان در مورد تاثیر این ماهواره‌ها در مشاهدات نجومی و همچنین امکان برخورد این ماهواره‌ها با ماهواره‌های دیگر و همچنین ایستگاه‌های فضایی ابراز نگرانی کرده اند.
اسپیس‌اکس از ایستگاه‌های زمینی برای بهره‌برداری، کنترل و نگهداری ماهواره‌ها استفاده میکند. این ایستگاه‌ها شامل ایستگاه‌های تله متری، ردیابی و فرماندهی میشوند. این ایستگاه‌ها در سطح زمین پراکنده خواهند بود و به ارتباط ماهواره‌ها و کاهش تاخیر کمک میکند. اسپیس‌اکس برنامه دارد تعداد زیادی آنتن دروازه ای در سطح جهان و نزدیک نقطه‌های تبادل اینترنت داشته باشد.
ماهواره‌های استارلینک در ردیف‌های 60 تایی با موشک‌های فالکون 9 به فضا فرستاده میشوند. در آخرین ورژن این ماهواره‌ها مجهز به ارتباط لیزری بین ماهواره‌ای شده اند. همچنین ماهواره‌های استارلینک به صورتی طراحی و ساخته شده اند که بعد از پایان عملیات و هنگام سقوط روی زمین کاملا سوخته شوند.
علاوه بر سخت افزار ماهواره‌ای، برای استفاده از اینترنت استارلینک شما به پایانه‌های کاربری زمینی نیاز خواهید داشت که باید توسط مصرف کننده خریداری و نگهداری شود. قیمت سخت افزار زمینی برای استفاده از استارلینک حدود 600 دلار برای سخت افزار خانگی و 2500 دلار برای سخت افزار Starlink Business است.
سرعت قابل انتظار برای سرویس خانگی بین 50 تا 250 مگابیت بر ثانیه است و شما باید ماهیانه 110 دلار نیز برای هزینهی اشتراک بپردازید. سخت افزار بیزینس دیش و روتر بزرگتر و پیشرفته‌تری دارد و گران‌تر است، سخت افزار استارلینک بیزینس 2500 دلار قیمت دارد و هزینهی ماهانه 500 دلاری به همراه دارد که تا 500 مگابایت سرعت را به کاربران ارائه میکند. در صورت واردات قانونی این دستگاه‌ها فروشگاه اینترنتی مهام دیجی اقدام به عرضه‌ی این پایانه‌ها خواهد کرد.
ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای در هر کشوری طبق مقررات اتحادیه بین المللی مخابرات و معاهدات بین المللی، مستلزم اعطای مجوز توسط حوزه قضایی آن کشور است. این به این معنی است با وجود مقدور بودن ارتباط اینترنتی ماهواره‌ای از همه جای جهان، کشورهایی که خدمات استارلینک در آن‌ها ارائه خواهد شد با ترتیب و در زمان‌های متفاوتی این خدمات را دریافت میکنند. همچنین اسپیس‌اکس برنامه‌های بلندمدتی برای توسعه و استقرار نسخه‌ای از سامانه ارتباط ماهواره‌ای برای خدمات‌دهی در مریخ دارد.
انتقاد‌ها به استارلینک
با توجه به تعدد تعداد ماهواره‌های استارلینک، جامعه‌ی نجوم انتقاد‌های زیادی را به این پروژه داشته. یکی از دلایل این نگرانی‌ها آلودگی‌های نوری است. ستاره شناسان ادعا میکنند تعداد بالای ماهواره‌ها آلودگی نوری هم در طیف مرئی و هم در طیف غیر مرعی تاثیر به شدت مخربی بر مشاهدات علمی آسمان داشته است.
ایلان ماسک و اسپیس ایکس هم در پاسخ اعلام کرده اند که ماهواره‌ها به‌راحتی با تکنیک‌های پوشاندن پیکسل‌ها (pixel masking) و انباشته کردن تصاویر (image stacking) کمترین تاثیر را بر مشاهدات نجومی خواهند داشت.
زباله‌های فضایی یکی دیگر از انتقادات به استارلینک است. تخمین زده میشود 600 هزار قطعه زباله فضایی 1 تا 10 سانتی‌متری در مدار وجود داشته باشد که این میزان به طور روزافزون در حال افزایش است. این زباله‌ها به طور میانگین سالانه یک ماهواره را تخریب کرده اند. اسپیس‌اکس ادعا کرده سری جدید ماهواره‌های استارلینک بعد از اتمام عملیات ظرف مدت 5 سال بدون مصرف سوخت از مدار خارج میشوند. بااین‌حال، ماهواره‌های خراب حتی اگر فقط درصد کمی از کار بیفتند و فقط ۵ سال در مدار باقی بمانند، خطر مهمی تلقی میشوند.
شرکت HughesNet یکی از رقبای استارلینک در آمریکای شمالی و آمریکای لاتین است. سرعت این سرویس دهنده‌ی اینترنت ماهواره‌ای تا حد قابل توجه‌ای کمتر از استارلینک است (25 مگابیت بر ثانیه). همچنین میزان مصرف شما مانند استارلینک نامحدود نیست. این سرویس برای کاربران خانگی در حدود ماهیانه 65 دلار هزینه دارد که از این نظر به صرفه تر از استارلینک خواهد بود. بر خلاف استارلینک که شما ملزم به پرداخت هزینهی روتر و دیش هستید در سرویس هیوز نتورک قادر خواهید بود با پرداخت ماهیانه تنها 15 دلار تجهیزات مربوط را لیزینگ کنید.
شرکت Viasat نیز یکی دیگر از ارائه کنندگان اینترنت ماهواره‌ای است. در ویاست پلن های مختلف قابل خرید است که تا 100 مگابیت بر ثانیه سرعت دارند.
استارلینک بالاترین سرعت را در بین اینترنت‌های ماهواره‌ای دارد. حجم مصرفی آن نا محدود است و البته امکان پوشش جهانی آن به لحاظ فنی هم اکنون میسر است. تعداد ماهواره‌های استارلینک از هر سیستم مشابه دیگری بیشتر است و اسپیس‌اکس برنامه دارد تا پوشش این سرویس را تقویت کند تا کاربران بتوانند با سرعت بیشتری به اینترنت دسترسی داشته باشند.
بعد اعلام فیلترینگ گسترده اینترنت در ایران، استارلینک همواره به عنوان یک راه حل توسط منتقدان و تحلیلگران مختلف ارائه می‌شد. در همین رابطه عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: اگر بخواهند خدمات به ایران بدهند باید ضوابط کشورمان را رعایت کنند. بعید میدانم به این زودی اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران فعال شود. بعد از اعلام این خبر یک ماه نشد که ایلان ماسک در پاسخ به توییتی از وزیر امور خارجه‌ی آمریکا گفت مشغول فعال کردن اینترنت استارلینک برای ایران است. بعد‌ها هم مستنداتی ارائه شد که چندین پایانه زمینی استارلینک در ایران مشغول فعالیت‌اند.
با این حال با مراجعه به سایت استارلینک هنوز خبری از فعال شدن رسمی اینترنت ماهواره‌ای برای ایران نیست. با این تفاسیر به نظر میرسد دستگاه‌های فعال در ایران به صورت اختصاصی و از پیش پرداخت شده‌ی اشتراک ماهانه در ایران استفاده می شوند. همانطور که پیشتر گفتیم ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای مستلزم اعطای مجوز توسط حوزه قضایی کشور است و شرکت‌ها در این زمینه باید ابتدا از کشور مد نظر مجوز‌های لازم را دریافت کنند.
در ایالت متحده آمریکا بحث سر این موضوع داغ است. از فعالین مدنی گرفته تا وزارت خارجه و دفاع آمریکا و ایرانیان مقیم خارج از کشور همه از آقای ماسک و شرکت اسپیس‌اکس درخواست فعال سازی گسترده اینترنت ماهواره‌ای برای ایران را دارند. باید دید با وجود چراغ سبز نهاد‌های آمریکایی میتوانیم به زودی شاهد اینترنت استارلینک در ایران باشیم یا خیر؟!
همراه تجارت مهام به عنوان یکی از وارد کنندگان و خدمات دهنگان کالای دیجیتال در ایران همواره مدافع آزادی فضای ارتباطی بوده و امیدوار است هیچ کسب و کاری به علت تحریم و فیلترینگ آسیب نبیند.
