قراردادهای هوشمند یکی از دستاوردهای مهم انقلاب بلاکچین است ، ماشین فروش خودکار یک نمونه عملی از یک قرارداد هوشمند است. زمانی پولی را برای خرید یک کالا به یک ماشین فروش خودکار واریز میکنید این پول غیرقابل برگشت است تا زمانیکه کالای مورد نظر از ماشین فروش بصورت خودکار خارج شود.
ظهور فناوری بلاکچین امکان چنین منطقی را در شبکه های غیر متمرکز فراهم کرده است بطوریکه اجرای قراردادهای هوشمند که کد هوشمند یا منطق تجاری غیرمتمرکز نیز نامیده میشوند این کار را آسان کرده است ، اما سوالی که از زمان معرفی قراردادهای هوشمند مطرح است این است که : آیا قراردادهای هوشمند واقعا هوشمند هستند یا صرفا یک قرارداد محسوب میشوند؟
اصول قراردادهای هوشمند چیست؟
جدای همه این سوالات ،هم اکنون قراردادهای هوشمند کاربردهای زیادی دارند. یکی از آنها افزایش کارایی است که معمولا از طریق خودکارسازی ، تفسیر بدون ابهام و عملکرد کارآمد سیستم بدست می آید. افزایش کارایی از طریق حذف واسطه ها و کاهش ابهامات موجب صرفه جویی در هزینه ها میگردد.
شفافیت در قراردادهای هوشمند میزان اعتماد و قابل کنترل بودن را افزایش میدهد . عملکرد تضمین شده در قراردادهوشمند ، معامله را بین طرفین که یکدیگر را نمی شناسند را تسهیل می کند. تضمین عملکرد در قراردادهوشمند و همچنین اجرای خودکارآن به جلوگیری از هزینه های زیاد حاصل از نقض قرارداد توسط طرفین کمک می کند. قراردادهای هوشمند می توانند باعث کارآمدی و ارزان تر کردن فرآیندهای تجاری ، مدیریت زنجیره تامین و موارد دیگر شوند.
با این حال ، قراردادهای هوشمند برای پیاده سازی و درک عمکرد آنها در خارج از جامعه فنی بلاکچین و در بین مردم عادی به درجه خاصی از سواد فنی نیز نیاز دارند. همچنین قراردادهای هوشمند در تمام مراحل چرخه حیات خود ، از ایجاد تا استقرار ، اجرا و تکمیل ، از چالش ها فنی بدور نیستند، همچنین هزینه های اجرای قرارداد هوشمند و هزینه های سوئیچینگ به شبکه های بلاکچین باعث میشود از نگاهی دیگر مزایای استفاده از قراردادهای هوشمند سودمند به نظر نرسد.
فناوری و قانون
قراردادهای هوشمند نقطه تلاقی فناوری و قانون هستند و میتوانند یکی از نقاط چالش برانگیز برای قانون گذاران ، وکلا و پزشکان باشند. هم اکنون هیچ توافق یا تعریف مشترکی در مورد رابطه بین قراردادهای هوشمند و قوانین سنتی حقوقی وجود ندارد. برخی از محققان، توانایی ایجاد قراردادهای قانونی معتبر و الزام آور از طریق قرارداد هوشمند را زیر سوال برده‌اند .
بحثها در مورد ایجاد یک چارچوب قانونی برای قراردادهای هوشمند ادامه دارد و اینکه چطور میتوانیم غیرقابل تغییر بودن سوابق در بلاکچین را با اشتباهات یا کمبودهای قراردادی رایج در قراردادهای سنتی سازگار کرد .نگرانی های مشابه در مورد اصلاح شرایط قراردادهای هوشمند ثبت شده دریک دفتر کل غیرقابل تغییر، وجود دارد بطوریکه قراردادهای هوشمند امکان اصلاح قرارداد را به قانون گذار نمیدهند .همچنین قانون حاکم بر کشورهای مختلف از مواردی است که قرار است در یک شبکه غیر متمرکز و بدون مرز بر روی شبکه های بلاکچین اجرا گردد. همچنین نگرانی های قابل توجهی در رابطه با الزامات مبارزه با پولشویی (AML)، مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT) و همچنین موارد حفظ حریم خصوصی وجود دارد. تغییرناپذیری و اجرای خودکار و غیر قابل توقف بودن قراردادهای هوشمند نیز از مشکلات قانونی بالقوه برای استفاده از آنها است.
با وجود انواع مختلف قراردادهای هوشمند بسته به نوع ارتباط قانونی و دستورالعمل های آنها، کار قانون گذاری در قرارداهای هوشمند را پیچیده تر میکند. دستورالعملها میتوانند از یک پرداخت ساده تا توالی از دستورالعملهای پیچیده قانونی باشد .ظهور قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاکچین ابعاد جدیدی از خود تنظیم گری self-regulation در فضای سایبری ایجاد کرده است و علاوه بر اینها ، مفاهیمی مانند Code is law و Lex Cryptographia در قراردادهای هوشمند در حال رشد و توسعه میباشند.
با این حال ، قانونگذاران و نهادهای نظارتی تا حد زیادی در مورد قراردادهای هوشمند سکوت کرده اند. علیرغم بحثهای جدی درباره وضعیت حقوقی و اجرای قراردادهای هوشمند و پیامدهای حقوقی آنها ، به نظر میرسد قانونگذاران نگرانی خاصی در مورد اجرای قرارداهای هوشمند ندارند. با این حال تعداد معدودی از کشورها ،قانون نظارت بر اجرای قراردادهای هوشمند را تنظیم کرده اند.
قراردادهای هوشمند در ایالات متحده
به عنوان مثال ، بیشتر اقدامات قانونی در خصوص قراردادهای هوشمند در کشور آمریکا بسیار ضعیف هستند و کارهای انجام شده در برخی ایالتها مانند آریزونا ،تنسی ، داکوتای شمالی ، نوادا ، وایومینگ و ایلینوی ،عمدتاً محدود به تعریف قراردادهای هوشمند ، به رسمیت شناختن شکل الکترونیکی و گاهی قابل قبول بودن به عنوان مدرک میباشد. اما برخی از منتقدان در امریکا معتقد هستند که این قبیل اقدامات قانونی ناقص بوده و این امر باعث ایجاد خطر تقسیم بندی نظارتی در برابر قراردادهای هوشمند می شود.
سازمانهای نظارتی فدرال ، مانند کمیسیون معاملات کالاها (CFTC) و کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) ، در مورد قراردادهای هوشمند تحقیقات زیادی انجام داده اند ، که برخی از آنها مدعی هستند که یک قرارداد هوشمند بسته به نوع و شرایط آن می تواند یک قرارداد حقوقی الزام آور در چارچوب قانونی باشد. همچنین CFTC برخی از خطرات استفاده از قرارداهای هوشمند شامل خطرات عملیاتی ، خطرات فنی ، خطرات امنیت سایبری ، کلاهبرداری و دستکاری و خطرات ناشی از پروتکل های حاکمیت را در این تحقیقات برجسته کرده است.
همچنین SEC نیز مانند CFTC جهت افزایش نظارت بر قراردادهای هوشمند ابزاهای تجزیه و تحلیل قراردادهوشمند را برای بررسی جزییات کدهای قرارداد هوشمند در بلاکچین و سایر دفترهای توزیع شده جهت کاهش ریسک اجرای قراردادهای هوشمند معرفی کرده است
قراردادهای هوشمند در سایر کشورها
در سایر نقاط جهان ، کشورهایی مانند بلاروس ، ایتالیا و روسیه قراردادهای هوشمند را مورد توجه قرارداده اند. دادگستری انگلستان با انتشار بیانیه حقوقی ، اعلام كرد كه قراردادهای هوشمند قادر به ایجاد قراردادهای معتبر ، لازم الاجرا بین طرفین هستند .اتحادیه اروپا همچنین نگرانی های مربوط به حمایت از مصرف کننده در رابطه با استفاده از قراردادهای هوشمند را بیان کرده است ، اما تاکنون هیچ اقدامی در سطح اتحادیه اروپا انجام نشده است.
به نظر می رسد راهکارهای قانونی موجود در زمینه به رسمیت شناختن قراردادهای هوشمند در چارچوب قوانین سنتی همسو می شوند. اما آنها در تعریف قراردادهای هوشمند متفاوت عمل میکنند و این مسئله زمانی میتواند مورد توجه قرار گیرد که یک قرارداد هوشمند به دادگاه برسد و به دادگستری ها اجازه می دهند تا مسائل حقوقی آن را بررسی کنند.
و در پایان
افزایش تعاریف مختلف و برخوردهای قانونی با قراردادهای هوشمند ممکن است باعث تضعیف قطعیت قراردادهای هوشمند وایجاد داوری های نظارتی در قراردادهای هوشمند گردد بنابراین قانونگذاران باید تحولات قراردادهای هوشمند را دنبال کنند و فقط در صورت لزوم برای تأمین اطمینان حقوقی ، کاهش خطرات و محافظت از طرفین قرارداد اقدامات قانونی را انجام دهند . چنین رویکرد نظارتی سنجیده ، میتواند فرصت های مهار و ادغام نوآوری در قراردادهای هوشمند در سیستم های قانونی سنتی را پشتیبانی نماید.
اندازه بازار قراردادهای هوشمند جهانی به سرعت در حال رشد است. پیش بینی می شود بازار قراردادهای هوشمند بین سالهای 2020 تا 2025 به رشد سالانه 17.4٪ و در سال 2025 به 208.3 میلیون دلار برسد. قراردادهای هوشمند به طور فزاینده ای در طیف وسیعی از بخشها ، از جمله بخش مالی ، بخش عمومی ، مدیریت زنجیره تأمین و صنایع اتومبیل ، املاک و مستغلات ، بیمه و بهداشت و درمان در حال گسترش میباشند. آنها همچنین ستون اصلی اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi) هستند.در این فضای رو به رشد قانون گذاران به طور فزاینده ای برای پاسخگویی و پرداختن به قراردادهای هوشمند به چالش کشیده می شوند ، اما شواهد نشان می دهد که هیچ مانع جدی برای استفاده از قرارداد هوشمند وجود ندارد و برای پذیریش و استفاده از آنها اصلاحات اساسی مورد نیاز نمیباشد.
