از تغییر نترسیم – به مناسبت خریده‌شدن گیت‌هاب توسط مایکروسافت

امروز روز عجیبیه! خبر خریده‌شدن گیت‌هاب، دوست‌داشتنی‌ترین پلتفرم برای توسعه‌دهندگان و به طور خاص عاشقان ِ نرم‌افزار آزاد، توسط مایکروسافت، به طور رسمی تایید شد.

این خبر جدای از نگرانی‌هایی که می‌تونه برای ما بوجود بیاره (که البته به نظر من جای هیج نگرانی‌ای نیست و در ادامه هم بیشتر توضیح میدم) می‌تونه بهونه‌ای باشه تا خیلی مختصر، تاریخ تعامل توسعه‌دهنده‌ها، ابزار‌هاشون و درس‌هایی که برای ما داره رو باهم مرور کنیم.

هیچوقت برای تغییر دیر نیست

قبل از اومدن ساتیا نادلا به مایکروسافت (در سال ۲۰۱۴) و شروع به کارش به عنوان ِ مدیر عامل شرکت، به زبون‌آوردن این جمله که مایکروسافت روزی گیت‌هاب را خواهد خرید، می‌تونست دلیل قانع‌کننده‌ای باشه که شما نوعی بیماری روانی دارید!
فرهنگ شرکتی مایکروسافت، سیاست‌گذاری‌هاش، نحوه‌ی برخوردش با توسعه‌دهنده، نرم‌افزار و دنیای متن‌باز، قبل از اومدن ساتیا نادلا، با امروز بسیار متفاوت بود. اون‌روز‌ها مایکروسافت در خط مقدم مبارزه با مفهوم آزادی نرم‌افزار و به طور خاص استفاده از اون در دنیای تجاری بود.
این فرهنگ رفته رفته و با تلاش‌ها و واقع‌بینی‌های درست ِ رئیسان شرکت و البته موفقیت‌های روزافزون جامعه‌ی متن‌باز و وفاداری و حمایت ِ شرکت‌های تجاری بزرگی مثل گوگل و فیس‌بوک به دنیای متن‌باز، تغییر کرد و امروز نه تنها مایکروسافت دیگه با نرم‌افزار آزاد و متن‌باز سر ِ جنگ نداره که فعال‌ترین شرکت در گیتهابه و بیشتر از ۱،۰۰۰ کارمند ِ مایکروسافت به طور فعال روی مخزن‌های گیت‌هاب، کُد پوش می‌کنن.
برخی از فعالت‌های مایکروسافت طی سال‌های اخیر که گواهه این موضوعه، عبارتند از:

همچنین ۱،۸۳۶ مخزن ِ عمومی ِ شرکت مایکروسافت در گیت‌هاب، می‌تونه آخرین شاهده این مدعا باشه.

تعامل برنامه‌نویسان قبل از گیت‌هاب

در طی سالیان، تعامل برنامه‌نویس‌ها برای کُدزدن، دست‌خوش تغییرات زیادی شده. بسیاری از هم‌نسلان من احتمالا زمانی که کُد‌ها در سایت‌های شخصی، سرور‌های FTP، ایمیل و IRC میزبانی و ذخیره می‌شدن رو به یاد نمیارن. حتی قبل‌تر، برای کار کردن روی یک کُد مشترک، مجبور بودن تا کُد‌ها را روی فلاپی‌دیسک یا سی‌دی ذخیره کنن و برای بقیه پُستش کنن! و یا بعدتر‌ها (و حتی بعضا همین امروزه) پَچ‌های کُد رو به ایمیل‌لیست‌ها و نیوزگروپ‌ها می‌فرستادن. خلاصه این که دوران سخت و طاقت‌فرستایی بوده!

گیت، یعنی همون سیستم مدیریت ورژنی که توسط گیت‌هاب، گیت‌لب و خیلیای دیگه استفاده میشه، اولین بار در سال ۲۰۰۵ معرفی شد. گیت به توسعه‌دهنده‌ها اجازه می‌داد تا به طور همزمان از هرکجای دنیا، روی یک کُد مشترک کار کنن. پس از اون GitWeb از این هم فراتر رفت و یک رابط تحت وب رو برای گیت فراهم کرد که با امکاناتی که داشت، می‌شد در اون مخزن کُد رو مشاهده کرد، محتوای ِ فایل‌ها و پیام ِ commitها رو دید و خیلی از کارای دیگه.

سورس‌فورج اولین سرویسی بود که شبیه به سیستم‌های تعامل کُد ِ مدرن و امروزی بود. با سورس‌فورج می‌شد یک مکان مرکزی برای میزبانی رایگان پروژه‌های متن‌باز در اختیار داشت. فارغ از محدودیت در امکانات و رابط‌کاربری ِ سنگینی که داشت، سورس‌فورج اولین سرویسی بود که باعث شد توسعه‌دهنده‌ها در یک جا دور هم جمع بشن.

هر قدم در این مسیر، باعث بهبود تجربه‌ی توسعه‌دهنده‌ها شد و همچنین آدمای بیشتری رو برای مشارکت در پروژه‌ها جذب کرد و مهم‌تر از اون، موجب تسریع ِ فرآیند توسعه‌ی نرم‌افزار شد.

ظهور گیت‌هاب

گیت‌هاب در سال ۲۰۰۸ شروع به کار کرد. درحالی که گیت نقطه‌ی آغاز ِ تعامل بهتر برای کُدنویسی بود، گیت‌هاب از این هم کار رو آسون‌تر و لذت‌بخش‌تر کرد. با اضافه‌کردن امکانات ارتباطی مدرن (که از سایت‌های رسانه‌های اجتماعی الهام گرفته‌شده‌بودن)، گیت‌هاب مفهومی رو با نام کُدنویسی ِ جمعی به وجود آورد. امکانتی که گیت‌هاب در قالب رابط‌گرافیکی خوبش ارائه می‌کرد نه تنها باعث شد کار مدیریت پروژه بهتر صورت بگیره بلکه باعث تشکیل یک جامعه‌ی بی‌نظیر از توسعه‌دهنده‌ها هم شد.

آیا باید نگران باشیم؟

وقتی مایکروسافت داره ۷ و نیم میلیارد دلار پولش رو خرج خرید یه چیزی می‌کنه، قطعا هدفش اینه که در آینده از اون سود ببره. خیلیا حدس می‌زنن این خرید در راستای قدرتمند‌تر کردن پلفترم Azure و رنج ِ گسترده‌ای از محصولات و نرم‌افزار‌های تعاملی مایکروسافت باشه.
اما سوالی که باید درموردش فکر کرد اینه که آیا این خرید در آینده ضربه‌ای به توسعه‌دهنده‌ها و یا پروژه‌های نرم‌افزار آزادی که در گیت‌هاب میزبانی میشن هم میزنه؟
به نظر من پاسخش منفیه. مطمئنا مدیران فعلی شرکت گیت‌هاب انقدر باهوش هستن که قراردادی که می‌بندن، باعث نشه در آینده، فرهنگ‌سازمانی ِ توسعه‌دهنده‌محور و دوست‌دار متن‌بازی که انگیزه‌ی اصلی به وجود اومدن ِ گیت‌هاب بوده، از بین بره. از طرفی به نظر من این فروش، نه تنها باعث بد شدن ِ اوضاع گیت‌هاب نمیشه بلکه بسیار هم به بهبودش کمک خواهد کرد. اوضاع فعلی گیت‌هاب از نظر شرکتی اصلا مساعد نیست. بعد از استعفای بنیان‌گذار و مدیر‌عامل قبلی گیت‌هاب به دلیل اتهامات سواستفاده‌ی جنسی، هم‌بنیان‌گذار شرکت، به سمت مدیرعاملی کوچ کرد. از اون موقع‌ هم به دنبال یک مدیرعامل پخته‌تر و بهتر بودن که در نتیجه‌ی این خرید مایکروسافت، قراره مدیرعامل سابق Xamarin، نَت فریدمن (Nat Friedman) سمت مدیر‌عاملی ِ گیت‌هاب رو در دست بگیره که خیلیا حدس میزنن گزینه‌ی خیلی خوبیه. جدای از این موضوع، گیت‌هاب سود‌دهی مالی اصلا خوبی نداره و بهشتی که برای توسعه‌دهنده‌ها به وجود آورده هزینه‌ی کمی براش نداشته؛ پس احتمالا خریده شدنش توسط مایکروسافت از نظر مدل تجاری هم بهش کمک زیادی خواهد کرد.

سخن ِ آخر

دنیای متن‌باز ثابت کرده که با تعامل جمعی و همکاری، از عهده‌ی بسیاری از مشکلات برمیاد. بنابراین این خبر نه تنها نباید نگرانمون کنه که اتفاقا باید مثل هر خبر دیگه‌ای باعث بشه تا کمی درمورد موضوعات تحقیق کنیم، عمیق‌تر فکر کنیم و از تاریخ و حوادثشون یادبگیریم.

و مهمتر از همه، از تغییر نترسیم.
اگر قرار بود آدما از تغییر بترسن، هیچوقت لینوس تروالدز سیستم BitKeeper رو رها و شجاعت نوشتن Git رو پیدا نمی‌کرد؛ و ما امروز Git رو نداشتیم.
اگه قرار بود آدما از تغییر بترسن، هیچوقت خالقان گیت‌هاب به دنبال نوشتن گیت‌هاب نمی‌رفتن و ما امروز گیت‌هاب رو نداشتیم.
اگه قرار بود آدما از تغییر بترسن، امروز مایکروسافت فرهنگ سازمانی ِ متحجر قبلی خودش رو داشت؛ و ما نه VSCode رو داشتیم و نه TypeScript و نه خیلی از پروژه‌های متن‌بازی که مایکروسافت باعث ساختشون شده.

در نهایت هم اگه به دنبال چیزی جای‌گزین ِ گیت‌هاب هستید به نظرم GitLab گزینه‌ی فوق‌العاده‌ایه. خیلی هم جالبه که با این که جدی‌ترین رقیب ِ گیت‌هاب هستن، در وبلاگشون به گیت‌هاب خریده‌شدنشون توسط مایکروسافت رو تبریک گفتن و خیلی منطقی، دوستانه و جالب، توضیحاتی هم در این رابطه دادن و البته کلی هم از گیت‌هاب بابت خدماتی که به دنیای نرم‌افزار و توسعه‌دهنده‌ها کرده تشکر کردن و یادآور شدن که اولین نسخه‌ی سرویس خودشون هم در گیت‌هاب میزبانی می‌شده :)


منابعی که از اونا استفاده کردم و بعضا بخش‌هایی از متنم ترجمه‌ی عینی قسمت‌هایی از اون‌هاست:


نوشته‌ی اصلی: http://mahdavipanah.com/blog/github-acquired-by-microsoft