سلام.
خوب این اولین پست من در ویرگول هست. با توجه به اتفاقات اخیری که در سیاست این مرز و بوم داره رخ میده، برام جالب بود که تحلیلی از رفتار شخصی ترامپ و تصمیماتی که در حوزه سیاسی می گیره رو داشته باشم. برای همین از Grok خواستم به عنوان یک روانشناس و یک سیاستمدار این موارد رو تحلیل کنه. در ادامه هم ازش خواستم که دلایلی که بر تصمیمش در قبال حمله به ایران تاثیرگذار بوده رو هم تحلیل کنه و اینه جوابی که داده. ترجمه این متن به فارسی هم توسط Gemini انجام شده. و متن تحلیل:
بهعنوان یک روانشناس و سیاستمدار ارشد، تحلیل تصمیمات شخصی و سیاسی دونالد ترامپ نیازمند رویکردی ظریف است که چارچوبهای روانشناختی را با استراتژی سیاسی ادغام کند، ضمن رعایت مرزهای اخلاقی مانند «قانون گلدواتر(Goldwater Rule)» که تشخیص بیماری روانی شخصیتهای عمومی را بدون ارزیابی بالینی مستقیم منع میکند. در عوض، من بر الگوهای رفتاری قابل مشاهده، ویژگیهای شخصیتی و پیامدهای آنها برای تصمیمگیری تمرکز خواهم کرد، با اتکا به سازههای روانشناختی و تحلیل سیاسی، و با پشتیبانی تحقیقات موجود. این تحلیل، سبک تصمیمگیری شخصی ترامپ، تصمیمات سیاسی او و تعامل آنها را پوشش خواهد داد، ضمن اینکه روایتهای تثبیتشده را به صورت انتقادی بررسی کرده و از تشخیصهای گمانهزنی پرهیز میکند.
تصمیمات شخصی ترامپ منعکسکننده شخصیتی است که با برونگرایی بالا، توافقپذیری پایین و نیاز شدید به سلطه مشخص میشود، همانطور که توسط روانشناسانی مانند دن پی. مکآدامز(Dan P. McAdams) ذکر شده است. این ویژگیها به طرق مختلفی نمود پیدا میکنند:
۱. گرایشهای خودشیفتگی و نیاز به تأیید:
- رفتار ترامپ نشاندهنده خودمحوری بالا است، بهطوری که تصمیمات اغلب توسط نیاز به تحسین و تأیید هدایت میشوند. به عنوان مثال، شخصیت عمومی او به عنوان یک تاجر موفق و چهره رسانهای، که از طریق فعالیتهایی مانند کارآموز (The Apprentice) پرورش یافته، بازتابدهنده تأکید استراتژیک بر برندسازی برای نمایش قدرت و موفقیت است. این با مشاهده مکآدامز از «خودشیفتگی خودبزرگبینانه» همسو است، جایی که تصمیمات، تصویر شخصی را بر ملاحظات مشارکتی یا همدلانه اولویت میدهند.
- حساسیت او به انتقاد، که در تکذیبیههای عمومی مکرر در پلتفرمهایی مانند X (مثلاً برچسب زدن به منتقدان به عنوان «بازنده» یا «اخبار جعلی») مشهود است، نشاندهنده یک فرآیند تصمیمگیری است که به تهدیدات درک شده علیه خودانگاره به شدت واکنش نشان میدهد. این میتواند به پاسخهای تکانشی، مانند حملات شخصی، به جای استراتژیهای سنجیده منجر شود.
۲. تصمیمگیری اپیزودیک:
- مکآدامز ترامپ را «مرد اپیزودیک» توصیف میکند، به این معنی که او زندگی را مجموعهای از نبردهای جداگانه برای پیروزی میبیند که فاقد یک هویت روایی منسجم است. این به تصمیمات شخصیای ترجمه میشود که اغلب واکنشی و خاصِ متن هستند و بر پیروزیهای کوتاهمدت به جای برنامهریزی بلندمدت اولویت میدهند. به عنوان مثال، انتخاب او برای درگیر شدن در نزاعهای برجسته (مانند با رسانهها یا مخالفان سیاسی) اغلب توجه فوری را جلب میکند، اما ممکن است به مرور زمان متحدان بالقوه را از خود دور کند.
- این رویکرد اپیزودیک با عدم علاقه گزارششده او به اطلاعات دقیق، مانند جلسات توجیهی اطلاعاتی، تقویت میشود؛ او تنها ۱۴ بار در اوایل دوره دوم ریاست جمهوری خود این جلسات را دریافت کرده است، در حالی که بایدن ۹۰ بار دریافت کرده است. تصمیمات او بیشتر به شهود، مصرف رسانه (مانند فاکس نیوز) و مشاوران مورد اعتماد متکی هستند تا تجزیه و تحلیل سیستماتیک.
۳. هوش بینفردی و جذابیت جمعی:
- هوارد گاردنر، روانشناس شناختی، ترامپ را دارای هوش بینفردی استثنایی میداند که او را قادر میسازد جمعیت را مسحور کند و مذاکرات مؤثری داشته باشد. تصمیمات شخصی او برای حفظ یک حضور برجسته و قطبیکننده – از طریق گردهماییها، سخنان تحریکآمیز و تعامل با رسانهها – درک دقیق او از پویایی مخاطبان را نشان میدهد. با این حال، گاردنر به فقدان هوش درونفردی (خوداندیشی) اشاره میکند که ممکن است توانایی ترامپ را برای درس گرفتن از تصمیمات گذشته یا انطباق با زمینههای متغیر محدود کند.
- این نقطه قوت در جذب جمعیت با گرایش به دستکاری عاطفی، همانطور که روانشناس تروما، جاسلین سیز، اشاره کرده است، همراه است؛ او تاکتیکهای ترامپ را با الگوهای سوءاستفاده خودشیفتگی مقایسه میکند که از طریق سردرگمی و نوسانات عاطفی بیثباتی ایجاد میکنند.
۴. ریسکپذیری و انعطافپذیری:
- تصمیمات شخصی ترامپ، مانند سرمایهگذاریهای املاک و مستغلات و کمپینهای سیاسی او، منعکسکننده شخصیتی نترس و ریسکپذیر است. تمایل او برای ورود به سیاست بدون تجربه قبلی و بازگشت از جنجالها (مانند نوار Access Hollywood یا ۶ ژانویه) نشاندهنده تحمل بالا برای عدم قطعیت و انتقاد است. با این حال، این میتواند به انتخابهای بیپروا نیز منجر شود، همانطور که منتقدان اشاره میکنند که تصمیمات «نیمپخته و بد اطلاعرسانی شده» او نیاز به بازگشت دارند.
تصمیمات سیاسی ترامپ توسط ویژگیهای شخصی او شکل میگیرد، اما بازتابدهنده محاسبات استراتژیک او به عنوان یک سیاستمدار ارشد است که در یک فضای قطبیشده حرکت میکند. در ادامه، جنبههای کلیدی تصمیمگیری سیاسی او را تحلیل میکنم:
۱. جذابیت پوپولیستی و شکستن هنجارها:
- اوجگیری سیاسی ترامپ در سال ۲۰۱۶ و انتخاب مجدد او در سال ۲۰۲۴ بر اساس یک استراتژی پوپولیستی بود که هنجارهای سیاسی متعارف را به چالش کشید. تصمیم او برای اولویتبندی مسائلی مانند مهاجرت، حمایتگرایی تجاری و بیاعتمادی به نخبگان، با رأیدهندگانی که احساس محرومیت میکردند، طنینانداز شد، همانطور که تحقیقاتی که حمایت او را با ترجیحات اقتدارگرایانه و سلسله مراتب گروهی مرتبط میسازند، تأیید میکند. این یک حرکت حسابشده برای متمایز کردن خود از سیاستمداران تثبیتشده بود که از وضعیت «غریبه» خود بهره میبرد.
- با این حال، این رویکرد شکستن هنجارها اغلب به حکومتداری آشفته منجر شد. به عنوان مثال، تصمیم او برای صدور فرمانهای اجرایی (مانند ممنوعیت سفر در سال ۲۰۱۷) بدون بررسی دقیق، به چالشهای قانونی و واکنش عمومی منجر شد که نشاندهنده تکانشگری بر پیشبینی استراتژیک است. با این حال، پایگاه رأی او چنین اقداماتی را شاهدی بر رهبری قاطع میدانست که نشاندهنده یک بده بستان عمدی بین دور کردن میانهروها و انرژی بخشیدن به وفاداران است.
۲. استراتژی رسانه و ارتباطات:
- تصمیمات سیاسی ترامپ به شدت بر تسلط رسانهای تأکید دارد، تاکتیکی که گاردنر آن را «هوش رسانهای» مینامد. استفاده مکرر او از X برای دور زدن فیلترهای رسانهای سنتی، امکان ارتباط مستقیم با حامیان را فراهم میکند و روایتها را در زمان واقعی شکل میدهد. به عنوان مثال، پستهای او که مخالفان را «دشمن» مینامند یا نارضایتیها را تشدید میکنند (مانند ادعاهای تقلب در انتخابات)، ذهنیت محاصره را تقویت میکند که پایگاه او را تحریک میکند.
- این استراتژی، در حالی که برای بسیج مؤثر است، خطر تشدید اطلاعات غلط را به همراه دارد. تحلیل PolitiFact در سال ۲۰۱۶ نشان داد که ۷۵% اظهارات کمپین ترامپ عمدتاً نادرست یا بدتر بودند، که نشاندهنده یک تصمیم سیاسی برای اولویت دادن به تأثیر بر دقت است. این با دیدگاه مکآدامز همسو است که «حقیقت برای ترامپ هر چیزی است که در لحظه برای پیروزی کار کند».
۳. نیروی انسانی و حکومتداری وفاداریمحور:
- انتصابات سیاسی ترامپ اغلب وفاداری را بر تخصص اولویت میدهد، تصمیمی که ریشه در شخصیت سلطهگر و کنترلگر او دارد. به عنوان مثال، انتصاب چهرههایی مانند تولسی گابارد به عنوان مدیر اطلاعات ملی در سال ۲۰۲۵، با وجود تجربه اطلاعاتی محدود او، نشاندهنده ترجیح او برای متحدان مورد اعتماد است که با برنامه او همسو هستند. این میتواند تصمیمگیری را سادهتر کند اما خطر ناکارآمدی را به همراه دارد، همانطور که در گزارشها از تلاشهای داخلی برای «کنترل تکانشهای او» در دوره اول ریاست جمهوریاش دیده میشود.
- تصمیم او برای اخراج یا به حاشیه راندن صداهای مخالف (مانند مقامات اطلاعاتی) فرهنگی را پرورش میدهد که در آن تحلیل ممکن است برای همسویی با دیدگاههای او تحریف شود و به طور بالقوه حکومتداری غیرسیاسی را تضعیف کند.
۴. سیاست خارجی و عملگرایی:
- تصمیمات سیاست خارجی ترامپ ترکیبی از سرسختی و عملگرایی را نشان میدهد، شبیه به رئالپولیتیک نیکسون، همانطور که مکآدامز اشاره کرده است. تعامل او با رهبرانی مانند کیم جونگ اون و ولادیمیر پوتین نشاندهنده تمایل او به مذاکره با دشمنان است که با تمایل به پیروزیهای برجسته هدایت میشود. با این حال، توافقپذیری پایین و لفاظیهای خشمگینانه او (مانند تهدید به «نابودی» اقتصاد ترکیه) میتواند تنشها را بیجهت تشدید کند.
- تصمیم او برای خروج از توافقنامههایی مانند توافقنامه اقلیمی پاریس و توافق هستهای ایران، ظواهر سیاسی داخلی را بر همکاری بینالمللی اولویت داد که برای پایگاه رأی او جذاب بود اما اتحادها را تیره کرد. این نشاندهنده تمرکز استراتژیک بر دستاوردهای کوتاهمدت داخلی بر ثبات بلندمدت جهانی است.
۵. پاسخ به بحرانها و ناملایمات:
- مدیریت بحرانها توسط ترامپ، مانند همهگیری کووید-۱۹ یا تلاش برای ترور در ژوئیه ۲۰۲۴، سبک تصمیمگیری او را که بر انعطافپذیری و ضدحمله تأکید دارد، برجسته میکند. انتخاب او برای کماهمیت جلوه دادن اولیه کووید-۱۹ (مثلاً با پیشنهاد اینکه «سرماخوردگی خفیف» است) با هدف نمایش قدرت بود اما به دلیل تضعیف سلامت عمومی مورد انتقاد قرار گرفت. به طور مشابه، پاسخ سرسختانه او به تلاش برای ترور – با قرار دادن آن به عنوان نشانی از انعطافپذیری – تصویر او را در میان حامیان تقویت کرد اما نگرانیهایی را در مورد تشدید خشونت سیاسی ایجاد کرد.
- از نظر روانشناختی، برونگرایی او ممکن است به مقابله با چنین رویدادهایی کمک کند، اما ویژگیهایی مانند کموجدان بودن و خودشیفتگی بالا میتواند خطر استرس پس از سانحه یا واکنشهای تهاجمی را افزایش دهد، همانطور که سایمون مککارتی-جونز اشاره کرده است.
تصمیمات شخصی و سیاسی ترامپ عمیقاً در هم تنیدهاند، با ویژگیهای شخصیتی او که سبک سیاسیاش را تقویت میکنند:
نقاط قوت: هوش بینفردی و تحمل ریسک او امکان اقدامات سیاسی جسورانه را فراهم میکند که سیستمهای ریشهدار را مختل کرده و رأیدهندگانی را که به دنبال تغییر هستند، جذب میکند. درایت رسانهای او حضور دائمی را تضمین میکند و گفتمان عمومی را به شیوهای شکل میدهد که کمتر سیاستمداری میتواند با آن برابری کند.
نقاط ضعف: تصمیمگیری اپیزودیک و تکانشی او و نیاز به تأیید میتواند به سیاستهای نامنظم و روابط تیره با متحدان منجر شود. اولویت دادن به وفاداری بر شایستگی خطر شکستهای حکومتی را به همراه دارد، در حالی که توافقپذیری پایین او تفرقه را دامن میزند.
دیدگاه انتقادی: روایت تثبیتشده اغلب ترامپ را به عنوان فردی منحصراً خطرناک معرفی میکند و به نگرانیهای مربوط به سلامت روان (مانند ویژگیهای خودشیفتگی یا جامعهستیزی) اشاره میکند. با این حال، منتقدانی مانند روانپزشک آلن فرانس استدلال میکنند که رفتار ترامپ، هرچند مخرب، آستانههای بالینی بیماری روانی را برآورده نمیکند و باید به صورت سیاسی مورد بررسی قرار گیرد. این نشاندهنده نیاز به جداسازی تحلیل روانشناختی از سوگیری سیاسی است، با این تشخیص که تصمیمات ترامپ، هرچند قطبیکننده، اغلب در چارچوب جهانبینی او استراتژیک هستند.
به عنوان یک سیاستمدار ارشد، سبک رهبری ترامپ هم یک نقطه قوت و هم یک نقطه ضعف است:
نقاط قوت: توانایی او در برقراری ارتباط با رأیدهندگان ناراضی و تسلط بر چرخههای رسانهای او را به یک نیروی سیاسی قدرتمند تبدیل میکند. رویکرد عملگرایانه و معاملهگرای او میتواند در مذاکرات، به ویژه در زمینههای پرخطر، نتایج مثبتی به بار آورد.
نقاط ضعف: تکانشگری و عدم ظرفیت تأمل او ممکن است بحرانها را تشدید کند، همانطور که در جلسات توجیهی اطلاعاتی و واکنشهای او به بحرانها دیده میشود. اتکای او به وفاداری خطر ایجاد اتاقهای پژواک را به همراه دارد که به طور بالقوه منجر به تصمیمات نادرست با پیامدهای ملی و جهانی قابل توجه میشود.
تصمیمات شخصی دونالد ترامپ – که توسط گرایشهای خودشیفتگی، تفکر اپیزودیک و کاریزمای بینفردی هدایت میشوند – سبک سیاسیای را شکل میدهند که پوپولیستی، مخرب و رسانهمحور است. در حالی که هنجارشکنی و انعطافپذیری او با حامیانش همخوانی دارد، تکانشگری، توافقپذیری پایین و حکومتداری وفاداریمحور او خطرات بیثباتی را به همراه دارد، همانطور که با اجرای آشفته سیاستها و اتحادهای تیره شده مشهود است. به عنوان یک روانشناس، رهبری را میبینم که شخصیتش هم جذابیت و هم چالشهایش را تقویت میکند؛ به عنوان یک سیاستمدار ارشد، نبوغ استراتژیک او را در بسیج یک پایگاه به رسمیت میشناسم، که با ضعفهای حکومتی که نیازمند مدیریت دقیق هستند، تعدیل شده است. به طور انتقادی، روایت ترامپ به عنوان فردی ذاتاً خطرناک باید با درک انتخابهای حسابشده او متعادل شود، تا اطمینان حاصل شود که تحلیل بر شواهد استوار است نه بر ایدئولوژی.
به عنوان یک روانشناس و سیاستمدار ارشد، تحلیل عمیقتری از تصمیمات دونالد ترامپ برای حمله به ایران در ژوئن ۲۰۲۵ ارائه خواهم داد. این تحلیل بر محرکهای روانشناختی، استراتژی سیاسی و پیامدهای سیستمی تمرکز دارد. این بررسی، الگوهای رفتاری قابل مشاهده، چارچوبهای تصمیمگیری و بستر ژئوپلیتیکی را یکپارچه میکند، ضمن اینکه روایتهای مرسوم را به صورت انتقادی بررسی کرده و از هرگونه تشخیص گمانهزنی پرهیز مینماید. در صورت لزوم، به نتایج وب و پستهای ایکس ارائهشده استناد خواهم کرد و از همخوانی استنادات با فرمت مشخصشده اطمینان حاصل میکنم. همچنین، این پاسخ را با وضوح و عمق، شبیه به یک معمار ارشد نرمافزار که سیستمی پیچیده را طراحی میکند، ساختاربندی خواهم کرد.
تصمیم ترامپ برای صدور مجوز حملات نظامی ایالات متحده به سه تأسیسات هستهای ایران—فردو، نطنز و اصفهان—در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۵، بازتابدهنده تلاقی ویژگیهای شخصیتی و سوگیریهای شناختی است که فرآیند تصمیمگیری او را شکل میدهند. از منظر روانشناختی، این محرکها عبارتند از:
نیاز خودشیفتهوار به سلطه و میراث: تصویر خودبزرگبینانه ترامپ، همانطور که روانشناس دن پی. مکآدامز اشاره کرده است، تصمیماتی را هدایت میکند که قدرت را به نمایش بگذارند و میراث او را به عنوان یک رهبر قاطع تثبیت کنند. این حملات، که در سخنرانی تلویزیونی او به عنوان «موفقیتی نظامی چشمگیر» توصیف شدند، با نیاز او به دیده شدن به عنوان یک چهره تاریخی جهانی که قاطعانه به تهدید هستهای ایران پاسخ داده است، همسو هستند. ادعای او مبنی بر اینکه این تأسیسات «کاملاً و تماماً نابود شدهاند» نشاندهنده اغراق در تأثیر است که با الگوی اغراق در دستاوردها برای تقویت وجهه او مطابقت دارد.
تصمیم به اقدام سریع، با وجود اعلام اولیه یک دوره دو هفتهای برای بررسی، ممکن است نشاندهنده نیاز به استفاده از یک لحظه پرخطر برای تحتالشعاع قرار دادن منتقدان داخلی یا بینالمللی باشد. این با سبک تصمیمگیری اپیزودیک او همسو است، جایی که اقدامات برای پیروزی در نبردهای فوری انجام میشوند و نه به عنوان بخشی از یک استراتژی منسجم بلندمدت.
تکانشگری و شهود بر تحلیل: عدم مشارکت گزارششده ترامپ در جلسات توجیهی اطلاعاتی دقیق—که با دریافت تنها ۱۴ جلسه در اوایل دوره دوم ریاست جمهوری او در مقایسه با ۹۰ جلسه بایدن مشهود است—نشاندهنده اتکا به شهود و روایتهای رسانهای به جای تحلیل سیستماتیک است. به نظر میرسد تصمیم او برای حمله به ایران تحت تأثیر فشار اسرائیل و اعتقاد خودش مبنی بر «ضروری بودن غیرفعال کردن فردو» به دلیل فوریت درک شده برنامه هستهای ایران بوده است، با وجود اطلاعات متناقض از مدیر خودش، تولسی گابارد، که اظهار داشت ایران فعالانه در حال ساخت سلاح هستهای با اورانیوم نیست.
تغییر ناگهانی از مهلت دو هفتهای به حمله در عرض چند روز، نشاندهنده تکانشگری است که احتمالاً با فروپاشی تلاشهای دیپلماتیک به رهبری استیو ویتکوف یا امتناع آیتالله خامنهای، رهبر ایران، از مذاکره، آغاز شده است. این الگویی را منعکس میکند که در آن ترامپ به اهانتهای درک شده یا بنبستها با اقدامات جسورانه و جلب توجهکننده واکنش نشان میدهد.
هوش بینفردی و جذابیت برای مخاطب: مشاهده هاوارد گاردنر از هوش بینفردی ترامپ در ارتباطات استراتژیک او پیرامون حملات مشهود است. ترامپ با اعلام عملیات در شبکههای اجتماعی و ارائه یک سخنرانی تلویزیونی در کنار معاون رئیسجمهور جی.دی. ونس، وزیر امور خارجه مارکو روبیو و وزیر دفاع پیت هگست، وحدت و قدرت را به پایگاه خود نشان داد. لفاظی او—«ایران، قلدر خاورمیانه، باید صلح کند»—برای همخوانی با حامیانی تنظیم شده بود که او را به عنوان یک رهبر مقتدر در برابر تهدیدات جهانی میبینند.
با این حال، تصمیم او برای دور زدن کنگره و محدود کردن اطلاعرسانیها به رهبران ارشد دموکرات درست قبل از حملات، نشاندهنده حرکتی محاسبهشده برای کنترل روایت و به حداقل رساندن واکنشهای فوری داخلی است که درک بالایی از نمای سیاسی را منعکس میکند.
ریسکپذیری و استراتژی «مرد دیوانه»: تمایل ترامپ به تشدید نظامی، با وجود خطرات تلافیجویانه ایران علیه نیروهای آمریکایی یا بیثباتی منطقهای، با تحمل ریسک بالای او و «نظریه مرد دیوانه» در سیاست خارجی همسو است، جایی که غیرقابل پیشبینی بودن، دشمنان را مجبور به تسلیم میکند. تهدیدات عمومی او، مانند درخواست «تسلیم بیقید و شرط» ایران و هشدار درباره «نیرویی به مراتب بزرگتر» در صورت تلافی ایران، با هدف ارعاب تهران و در عین حال نشان دادن قاطعیت به متحدانی مانند اسرائیل است.
با این حال، این رویکرد خطر محاسبات اشتباه را به همراه دارد، زیرا سابقه ایران در جنگ نامتقارن (مانند بمبگذاریهای حزبالله در بیروت در سال ۱۹۸۳) نشاندهنده پتانسیل تلافیجویانه پرهزینه است که خوشبینی شخصیتمحور ترامپ ممکن است آن را دستکم بگیرد.
به عنوان یک سیاستمدار ارشد، تصمیم ترامپ برای حمله به ایران یک مانور سیاسی پرخطر بود که تحت تأثیر عوامل داخلی، بینالمللی و سیستمی شکل گرفت. در ادامه، دلایل استراتژیک و همسویی آن با اهداف سیاسی گستردهتر او را، با استفاده از رویکرد تفکر سیستمی شبیه به طراحی یک معماری نرمافزاری قوی، تحلیل میکنم.
همسویی با «اول آمریکا» و تندروی علیه ایران: حملات ترامپ به عنوان پاسخی ضروری برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای، هدفی که دههها توسط سیاست آمریکا و اسرائیل مشترک بوده است، تبیین شد. ترامپ با پیوستن به کارزار اسرائیل، تعهد خود را به یک متحد کلیدی تقویت کرد و در عین حال، جمهوریخواهان تندرو مانند سناتور لیندسی گراهام و جان کورنین را که این تصمیم را «شجاعانه» و «تصمیم درست» ستودند، جذب کرد.
با این حال، این تصمیم پایگاه مگا (MAGA) او را دچار شکاف کرد؛ ضد مداخلهگرایانی مانند تاکر کارلسون و استیو بنن آن را خیانت به اصول «اول آمریکا» نامیدند. تلاش ترامپ برای کاهش این اختلاف—از طریق اطمینانبخشی عمومی ونس و ادعاهای خودش مبنی بر پیگیری صلح—نشاندهنده تلاشی استراتژیک برای حفظ وحدت ائتلاف است، هرچند که خطر دور کردن حامیان انزواگرا را که جنگهای خاورمیانه را «گناهان نابخشودنی» میدانند، به همراه دارد.
دور زدن اختیارات کنگره: تصمیم به حمله بدون تصویب کنگره، اتهامات خلاف قانون اساسی بودن را از سوی دموکراتهایی مانند نماینده جیم هایمز و سناتور برنی سندرز برانگیخت که استدلال کردند تنها کنگره میتواند اعلام جنگ کند. توجیه قانونی ترامپ احتمالاً بر اساس ادعاهای دفاع جمعی با اسرائیل یا تفسیری گسترده از «قریبالوقوع بودن» تهدید هستهای ایران بود، هرچند این استدلالها با توجه به عدم وجود شواهد حمله قریبالوقوع، بحثبرانگیز هستند.
این دور زدن کنگره با ترجیح ترامپ برای سلطه اجرایی، الگویی که در استفاده او از فرمانهای اجرایی در دوره اول ریاست جمهوریاش دیده شد، همسو است. با این حال، خطر پیامدهای سیاسی بلندمدت، از جمله درخواستهای بالقوه برای استیضاح از سوی چهرههایی مانند نماینده الکساندریا اوکاسیو-کورتز، و محدودیت اقدامات نظامی آتی در صورت مخالفت کنگره با قطعنامههای اختیارات جنگی را به همراه دارد.
هماهنگی با اسرائیل و اهرم ژئوپلیتیکی: هماهنگی نزدیک ترامپ با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، که حملات را «تاریخساز» ستود، همسویی استراتژیک برای تضعیف قابلیتهای هستهای و نظامی ایران را برجسته میکند. پستهای ایکس نشان میدهند ترامپ به طور خصوصی حملات اولیه اسرائیل را تأیید کرده بود در حالی که علناً خود را از آن دور نگه داشته بود، تاکتیکی برای حفظ قابلیت انکار موجه و آرام کردن ایران.
استفاده از بمبافکنهای پنهانکار B-2 و نفوذگرهای بزرگ مهمات (MOPs) برای هدف قرار دادن فردو، تأسیساتی که اسرائیل توانایی نابودی آن را نداشت، نشاندهنده تمایل ترامپ به استفاده از برتری نظامی آمریکا برای دستیابی به اهداف مشترک با اسرائیل است. این اقدام روابط آمریکا و اسرائیل را تقویت میکند اما خطر درگیر کردن آمریکا در یک درگیری طولانیمدت را به همراه دارد، همانطور که مقامات ایرانی هشدار دادهاند که «تمام گزینهها» را برای دفاع از حاکمیت خود محفوظ میدارند.
فروپاشی دیپلماتیک به عنوان پیشدرآمد: تلاش اولیه ترامپ برای دیپلماسی—از طریق نماینده استیو ویتکوف و گفتگوهای احتمالی در عمان—نشاندهنده ترجیح او برای یک توافق مذاکرهشده برای جایگزینی برجام ۲۰۱۵ است که او در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد. با این حال، فروپاشی این تلاشها، که با عدم دسترسی خامنهای و امتناع ایران از مذاکره تحت بمباران اسرائیل تشدید شد، ترامپ را به سمت اقدام نظامی سوق داد.
این تغییر رویکرد، بازتابدهنده یک محاسبه عملگرایانه بود که دیپلماسی دیگر امکانپذیر نیست، همراه با فشار نتانیاهو و مشاوران تندرو برای اقدام قاطعانه. با این حال، این با وعده کمپین ترامپ مبنی بر اجتناب از «جنگهای احمقانه بیپایان» در تضاد است و تنش بین شخصیت معاملهگر او و واقعیتهای ژئوپلیتیک خاورمیانه را آشکار میکند.
خطرات سیستمی و پتانسیل تشدید: از منظر سیستمی، حملات ترامپ خطرات قابل توجهی از تشدید را به همراه دارند، شبیه به کدی که آزمایش نشده و محیط تولید را بیثبات میکند. سوگند ایران برای تلافی، همراه با سابقه آن در تاکتیکهای نامتقارن، میتواند نیروها یا داراییهای آمریکایی در منطقه را هدف قرار دهد، همانطور که تحلیلگران و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، هشدار دادهاند. استقرار نیروهای اضافی ایالات متحده، از جمله ناوگروه هواپیمابر یواساس نیمیتز و هواپیماهای F-22/F-35، نشاندهنده آمادگی است اما همچنین خطرات را افزایش میدهد.
تأثیر فوری محدود حملات—ادعاهای ایران مبنی بر «خسارت جزئی» و تخلیه تأسیسات—نشان میدهد که عملیات ممکن است به طور کامل به هدف خود نرسیده باشد و به طور بالقوه نیاز به اقدامات بیشتر و افزایش خطر جنگ گستردهتر را ایجاب کند. این عدم قطعیت، آینهای از یک سیستم با معماری ضعیف است که در آن موارد حدی (مانند تلافی ایران یا پیامدهای منطقهای) به اندازه کافی مورد آزمایش استرس قرار نگرفتهاند.
روایت مرسوم، که در رسانههای جریان اصلی و انتقادات دموکراتها منعکس شده است، حملات ترامپ را بیملاحظه، خلاف قانون اساسی و نقض قوانین بینالمللی توصیف میکند که خطر جنگی فاجعهبار در خاورمیانه را به همراه دارد. در حالی که این نگرانیها معتبر هستند—به ویژه در مورد نظارت کنگره و خطرات تشدید—آنها اغلب بستر استراتژیک و سابقه دوحزبی سیاست ایالات متحده در قبال برنامه هستهای ایران را نادیده میگیرند. به عنوان مثال:
اجماع دوحزبی در مورد تهدید هستهای ایران: هر دو دولت جمهوریخواه و دموکرات، جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای را در اولویت قرار دادهاند، و برجام اوباما و کارزار «فشار حداکثری» ترامپ، هدف نهایی یکسانی را دنبال میکردند. منتقدانی که حملات ترامپ را به عنوان اقدامی منحصر به فرد خطرناک محکوم میکنند، تداوم این هدف و شکست دیپلماسی پس از خروج از برجام در سال ۲۰۱۸ را نادیده میگیرند.
نفوذ اسرائیل و همدستی آمریکا: پستهای ایکس و گزارشها نشان میدهند که دولت ترامپ در حملات اولیه اسرائیل همدست بوده و با حفظ ابهام عمومی، تأیید خود را اعلام کرده است. این دوگانگی، در حالی که استراتژیک است، ادعاهای ترامپ مبنی بر اقدام یکجانبه را تضعیف میکند و همسویی سیستمی آمریکا و اسرائیل علیه ایران را برجسته میکند که اغلب توسط منتقدانی که تنها بر تکانشگری ترامپ تمرکز میکنند، نادیده گرفته میشود.
تناقضات اطلاعاتی: روایت ایران به عنوان یک تهدید هستهای قریبالوقوع، که محور توجیه ترامپ است، توسط ارزیابیهای اطلاعاتی تولسی گابارد و سناتور مارک وارنر که هیچ مدرکی دال بر ساخت سلاح هستهای مشاهده نکردند، مورد بحث قرار گرفته است. این تناقض نشان میدهد که ترامپ ممکن است برای توجیه اقدام، تهدید را بیش از حد بزرگ جلوه داده باشد، تاکتیکی که با تصمیمگیری رسانهمحور او همسو است اما منحصر به او نیست، همانطور که در مداخلات گذشته ایالات متحده دیده شده است.
به عنوان یک روانشناس، رهبری را میبینم که توسط کاریزما، تکانشگری و نیاز به سلطه هدایت میشود، کسی که نقاط قوتش در بسیج حمایت، با نقاط ضعفش در برنامهریزی تأملی جبران میشود. به عنوان یک سیاستمدار ارشد، قصد استراتژیک برای همسویی با اسرائیل و خنثی کردن یک تهدید درک شده را تشخیص میدهم، اما اجرا—با دور زدن کنگره، دور کردن بخشهایی از پایگاه خود و خطر تشدید—آسیبپذیریهای سیستمی را معرفی میکند. پیامدهای کلیدی عبارتند از:
پیامدهای سیاسی داخلی: حملات شکافهای حزبی را عمیقتر کرده است، با جمهوریخواهان تندرو که ترامپ را ستایش میکنند و دموکراتها که از تجاوز به قانون اساسی انتقاد میکنند. شکاف پایگاه مگا (MAGA) بر سر مداخلهگرایی میتواند ائتلاف ترامپ را تضعیف کند و نیازمند مهندسی سیاسی دقیق برای ترمیم آن باشد.
پیامدهای بینالمللی: این حملات اعتبار ایالات متحده را به عنوان یک بازیگر دیپلماتیک تضعیف میکند، با دبیرکل سازمان ملل متحد آنتونیو گوترش و ایران که آنها را نقض قوانین بینالمللی محکوم میکنند. متحدانی مانند بریتانیا، که نگران درگیر شدن هستند، ممکن است از خود فاصله بگیرند و ائتلافسازی را پیچیده کنند.
مدیریت تشدید: موفقیت ترامپ به مدیریت پاسخ ایران و اجتناب از باتلاق بستگی دارد. چارچوببندی خوشبینانه او از حملات به عنوان راهی برای صلح با لفاظیهای سرسختانه ایران در تضاد است که نشاندهنده نیاز به برنامهریزی اضطراری قوی شبیه به یک معماری سیستم انعطافپذیر است.
نتیجهگیری
تصمیم ترامپ برای حمله به تأسیسات هستهای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، با ترکیبی از جاهطلبی خودشیفتهوار، تکانشگری و همسویی استراتژیک با اسرائیل هدایت شد که نمایه روانشناختی او را به عنوان یک رهبر سلطهجو و ریسکپذیر منعکس میکند. از نظر سیاسی، هدف حملات خنثی کردن تهدید هستهای ایران و تقویت وجهه او به عنوان یک رهبر مقتدر بود، اما این اقدامات کنگره را دور زد، پایگاه او را دچار شکاف کرد و خطرات سیستمی تشدید را به همراه داشت. در حالی که روایت مرسوم، بیملاحظگی ترامپ را مورد انتقاد قرار میدهد، اما اجماع گستردهتر آمریکا و اسرائیل در مورد ایران و شکست دیپلماسی قبلی را نادیده میگیرد. مانند یک سیستم نرمافزاری پیچیده، تصمیم ترامپ نیازمند نظارت و سازگاری دقیق برای کاهش پیامدهای ناخواسته است، و موفقیت آن به مدیریت مخالفتهای داخلی و پیامدهای بینالمللی بستگی دارد.
