سوال دوم:
تفاوت اجرا و اجرایی سازی طرح تحول چیست؟
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به عنوان یک برنامه جامع و کلان، هدفش ایجاد تغییرات اساسی در نظام آموزشی کشور است. این سند با بیش از 200 راهکار، به دنبال ارتقاء کیفیت آموزش و پرورش و پاسخگویی به نیازهای روز جامعه است. اما در این میان، دو مفهوم کلیدی وجود دارد که باید به دقت بررسی شوند: اجرا و اجرایی سازی. این دو اصطلاح اگرچه به هم مرتبط هستند، اما در عمل تفاوت‌های قابل توجهی دارند.
مفهوم اجرا
اجرا به معنای عملیاتی کردن بخش‌های مختلف سند تحول است. این اقدام شامل انجام فعالیت‌ها و پروژه‌هایی می‌شود که به نوعی با اهداف سند مرتبط هستند. برای مثال، اگر یک مدرسه تصمیم بگیرد که برنامه‌ای آموزشی را بر اساس یکی از راهکارهای سند تحول پیاده‌سازی کند، این اقدام به عنوان «اجرا» شناخته می‌شود.
اجرا می‌تواند شامل برگزاری کارگاه‌های آموزشی، تغییر در روش‌های تدریس، یا حتی ایجاد برنامه‌های جدید آموزشی باشد. در واقع، هر گونه فعالیتی که مستقیماً به تحقق اهداف سند کمک کند، در زمره اجرا قرار می‌گیرد.
چالش‌های اجرایی
یکی از چالش‌های مهم در زمینه اجرا، عدم پایداری و ثبات در مدیریت‌هاست. تغییر مکرر مسئولان در وزارت آموزش و پرورش می‌تواند منجر به سردرگمی در میان معلمان و دانش‌آموزان شود. هر وزیر یا مدیر جدید ممکن است رویکرد متفاوتی نسبت به سند داشته باشد که این امر منجر به تکرار آزمون و خطا در اجرای طرح‌ها می‌شود.
مفهوم اجرایی‌سازی
از سوی دیگر، اجرایی سازی به معنای ایجاد زیرساخت‌ها و شرایط لازم برای پیاده‌سازی خودکار راهکارهای موجود در سند تحول است. این فرآیند شامل طراحی سیستم‌ها، قوانین و آیین‌نامه‌هایی است که باعث می‌شود اقدامات مرتبط با سند تحول به صورت مستمر و پایدار انجام شوند. به عبارت دیگر، اجرایی‌سازی نیازمند یک رویکرد ساختاری است که هدفش ایجاد شرایطی است که معلمان و مدارس بتوانند بدون نیاز به دستورات مکرر از سوی مسئولان، به اجرای راهکارها بپردازند. برای مثال، ایجاد یک سیستم ارزیابی مستمر برای معلمان یا فراهم کردن آموزش‌های لازم برای توسعه مهارت‌های تدریس آن‌ها بخشی از فرآیند اجرایی‌سازی خواهد بود.
اهمیت زیرساخت‌ها
اجرایی‌سازی نیازمند فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای حمایت از معلمان و مدارس است. این زیرساخت‌ها شامل تأمین منابع مالی، ارائه آموزش‌های لازم برای معلمان، و ایجاد انگیزه برای آن‌ها می‌شود. اگر معلمان نتوانند منابع لازم را برای اجرای ایده‌های خود تأمین کنند یا آموزش کافی دریافت نکنند، نمی‌توانند به خوبی عمل کنند. اما اجرایی سازی وظیفه‌ای است که بر عهده نهادهای بالادستی آموزش و پرورش قرار دارد. این نهادها باید زمینه‌های لازم را برای حمایت از معلمان فراهم کنند؛ از جمله تأمین منابع مالی، ارائه آموزش‌های لازم برای معلمان، و ایجاد انگیزه برای آن‌ها.
نقشه راه اجرایی‌سازی
برای اجرایی‌سازی موفقیت‌آمیز سند تحول، نیاز به یک نقشه راه مشخص وجود دارد. این نقشه باید شامل مراحل گام‌به‌گام باشد که هر مرحله اولویت‌بندی شده و با توجه به نیازهای واقعی مدارس طراحی شده باشد. همچنین لازم است تا تمامی ذینفعان از جمله معلمان، مدیران مدارس، والدین و حتی دانش‌آموزان در فرآیند اجرایی‌سازی مشارکت داشته باشند تا احساس مالکیت نسبت به این تغییرات ایجاد شود.
مراحل نقشه راه
1. تحلیل وضعیت موجود: بررسی دقیق وضعیت فعلی نظام آموزشی و شناسایی نقاط قوت و ضعف.
2. تعیین اولویت‌ها: شناسایی اولویت‌های کلیدی بر اساس نیازهای واقعی مدارس.
3. طراحی برنامه‌های عملیاتی: ایجاد برنامه‌های عملیاتی مشخص با زمان‌بندی مناسب.
4. آموزش معلمان: فراهم کردن دوره‌های آموزشی مناسب برای معلمان جهت آشنایی با روش‌ها و تکنیک‌های نوین تدریس
5. ارزیابی مستمر: ایجاد سیستم ارزیابی مستمر برای سنجش پیشرفت برنامه‌ها و اصلاح آن‌ها بر اساس نتایج بدست آمده.
نتیجه‌گیری
در نهایت، تفاوت بین اجرا و اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نه تنها یک بحث نظری بلکه یک ضرورت عملی است. برای اینکه بتوانیم تحولی واقعی در نظام آموزشی کشور ایجاد کنیم، باید توجه ویژه‌ای به ایجاد زیرساخت‌ها و شرایط لازم برای اجرایی‌سازی داشته باشیم تا تمامی ذینفعان بتوانند بدون مانع خاصی به تحقق اهداف سند بپردازند. این امر مستلزم همکاری نزدیک بین تمامی سطوح مدیریتی آموزش و پرورش، معلمان، والدین و دانش‌آموزان است تا بتوانیم نظام آموزشی کشور را به سمت تحولی پایدار هدایت کنیم. تنها در این صورت خواهد بود که می‌توانیم انتظار داشته باشیم تغییرات مثبت واقعی در نظام آموزشی کشور مشاهده شود.
