پس از شهادت حضرت علی بنا بر وصیت او قبرش تا دو قرن مخفی بود تا اینکه در عصر هارون الرشید قبر او علنی شد از عصر هارون تا برآمدن دیلمیان چهار بنا بر قبر حضرت علی ساختند، ساخت بنای عصر دیلمی همزمان شد با مرگ عضدالدوله دیلمی و او را طبق وصیتش در مقبره حضرت علی دفن کردند.
عضدالدوله دیلمی نخستین کسی است که در آرامگاه حضرت علی دفن شد و قبر او وسایر شاهان دیلمی با عنوان مقبره شاهان دیلمی هنوز هم در حرم حضرت علی موجود است. پس از به قدرت رسیدن صفویه شاه اسماعیل صفوی در سال ۸۸۸ش به آن بنا افزود و در عصر شاه عباس و با طرح و نقشه و مهندسی شیخ بهایی، صحن تکمیل شد
در سال ۱۲۲۱ش هنگامی که نادرشاه به زیارت نجف رفت، دستور داد که به جای کاشی‌های سبزرنگ صفوی گنبد و دو گلدسته را طلا کنند پیش از این گنبد در عصر عضدی سفید بود صفوی ان را سبز کرد و نادر آن را طلا گرفت تاریخش را در کتیبهٔ ایوان طلای آستانه با طلا سال ۱۱۵۶ قمری نگاشته‌اند.
این کار نادرشاه تأثیر ژرفی در دل‌های شیعیان نهاد و جمع فراوانی از بزرگان شاعران شیعه به فارسی و عربی و ترکی و هندی اشعاری به این مناسبت سرودند و اشعاری نیز در کتیبه های طلاکاری و مینا کاری به خط بارزترین خوشنویسان عصر نگاشتند و بر ایوان طلا افزودند
در میان ایوان طلا در کنار در ورودی به رواق، حروف طلا بر پلاکهایی از طلا به خط محمدجعفر اصفهانی، به تاریخ ۱۱۵۶ قمری، شعری از عرفی شیرازی در مدح حضرت علی نوشته اند با مطلع
این بارگاه کیست که گویند بی‌هراس
کای اوج عرش سطح حضیض تو را مماس
در دیواره بیرونی ایوان طلا در دیواری که به گلدسته ها میرسد در دو طرف دو کتیبه میناکاری بزرگ قرار دارد که در آن دو بیت از هفت بند کاشی متعلق به ملا محسن کاشی عالم و شاعر دربار سلطان محمد خدابنده است مشهور است که او این شعر را در منقبت حضرت علی گفته و از او صله دریافت کرده است. در کتیبه سمت راست این کتیبه، بیت پایانی هفت بند ملاحسن کاشی آمده که :
زایران درگهت را بر در خلد برین
می‌دهند آواز طبتم فادخلوها خالدین
و در کتیبه سمت چپ
تا نجف شد آفتاب دین و دولت را مقام
خاک او دارد شرف بر زمزم بیت الحرام
این شعر ترکیب بندی مشتمل بر ۷ بند ۱۲ بیتی است که با احتساب ابیات میانی، در مجموع ۹۱ بیت دارد وباب جدیدی در منقبت سرایی باز کرد تا جایی بعد از هفت بند کاشی در قرن‌ها بعد، هفت بند سرایی در مدح مولای متقیان علیه السلام رواج داشت. دیوان مستقلی از او تا کنون یافت نشده است و اشعار نقل شده در تذکره‌ها یا بیاض‌ها و اهل منبر و روضه خوانان گرد آورده اند. محتشم از معروف ترین منقبت سرایان شعر فارسی خود را دنباله رو او برمی شمرد.
بر قبر کاشی در سلطانیه زنجان به دستور شاه اسماعیل گنبدی بنا شده و از ایوان کنبد سلطانیه کاملا مشخص است
مهدی شادکام
پژوهشگر مطالعات ایرانشناختی و میراث فرهنگی
دانش‌آموخته ایرانشناسی دانشگاه تهران
