این مصاحبه به بهانه انتشار گزارش سالانه بازار از صنعت موبایل ایران در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ در روزنامه شرق چاپ شده است.
حجم بیشتر اپلیکیشن‌های موبایلی در ایران، بر بستر اندروید قرار دارند. «کافه‌بازار» یا همان برنامه معروف «بازار»، بزرگ‌ترین مرجع دانلود اپلیکیشن در کشور، خود اکنون با داشتن ۴۴ میلیون نصب یکتا (یعنی تعداد موبایل‌هایی که به طور جداگانه نرم‌افزاری را نصب کرده‌اند) دارای رکوردهای متنوعی در صنعت رو به رشد اپلیکیشن‌هاست.
بازار سال‌هاست با انتشار انواع گزارش‌ها و تحلیل‌های سالانه و فصلی و با تجربه چندین ساله‌اش در صدد است تصویری کلی از صنعت آنلاین و کاربران اندرویدی در اختیار سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران، استارتاپ‌ها و توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌ها قرار دهد تا از این راه، فعالان این حوزه با نگاه و برنامه‌ریزی دقیق‌تری به خلق ارزش بپردازند.
گزارش‌هایی که گاهی اوقات راه و رسم جدیدی پیش‌ِروی کسب‌وکارهای نوپا قرار می‌دهد و گاهی نیز، تأییدکننده خط‌مشی فعلی آنهاست. «مهدی ناصری»، تحلیلگر داده در کافه‌بازار است که در تولید این گزارش‌ها نقش بسزایی دارد. سراغ او رفتیم تا از زیر و بم این گزارش‌ها و هدف از انتشار آنها بشنویم. چهارمین گزارش سالانه بازار در ۵۲ صفحه به بررسی عملکرد کاربران و توسعه‌دهندگان در سال 98 پرداخته و به تازگی منتشر شده است. در این گزارش آمده است که ۴۱ میلیون کاربر بازار، با انجام 24 میلیون تراکنش، درآمدی 189 میلیارد تومانی را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار داده‌اند.
هدف بازار از انتشار این گزارش‌ها، افزایش شفافیت در صنعت برنامه‌های موبایل و محصولات دیجیتال است. ما معتقدیم افزایش شفافیت به نفع تمام بازیگران و ذی‌نفعان یک صنعت، اعم از کاربران، توسعه‌دهنده‌ها، کسب‌وکارها، سرمایه‌گذاران، سیاست‌گذاران و در نهایت خود بازار است. سیاست ایجاد شفافیت، یک اصل اساسی در رویکرد بازار برای انتشار گزارش‌های سالانه یا فصلی است. گمان می‌کنیم پیشروبودن بازار در این زمینه، باعث از میان‌برداشتن موانع ذهنی بقیه بازیگران این صنعت شده و به مرور شاهد افزایش انتشار داده‌ها و بینش‌های مفید برای ذی‌نفعان صنعت خواهیم بود. ایجاد این ذهنیت در کل صنعت و دردسترس‌بودن بینش‌های داده‌محور معتبر و واقعی از بازار ایران، روند رشد آن را تسهیل کرده و باعث افزایش دانش و بهبود تصمیم‌گیری در تمام لایه‌های عملیاتی، راهبردی و سیاست‌گذاری صنعت موبایل ایران خواهد شد. این چشم‌انداز بزرگی است و امیدواریم اقدامات کوچک ما گام مؤثری در رسیدن به آن باشد.
دلیل این امر رفتاری است که کاربران بازی‌های موبایلی از خود نشان می‌دهند. از طرفی کاربران بازی‌ها حجم قابل توجهی از ترافیک‌های بازار را به خود اختصاص می‌دهند. بازی‌ها بیش از ۶۰۷ میلیون بار در سال ۹۸ دانلود یا به‌روزرسانی شده‌اند که ۳۶ درصد از کل دانلودها را شامل می‌شود. نزدیک یک میلیون خریدار، بیش از شش میلیون تراکنش موفق داشتند که در کل ۶۹ میلیارد تومان درآمد نصیب بازی‌سازان شده است. تمام شواهد نشان‌دهنده توسعه روزانه صنعت بازی‌های موبایل در ایران است که این واقعیت با روندهای جهانی هم مطابقت دارد. تقاضای بالا برای بازی‌های بهتر نیز باعث شده است که کلمه «بازی» همواره یکی از بیشترین کلمات جست‌وجوشده در بازار باشد.
از طرف دیگر رفتار علاقه‌مندان به بازی، با کاربران سایر اپلیکیشن‌ها تفاوت‌هایی دارد. لذا اختصاص بخشی جداگانه برای بازی‌های موبایلی باعث انتقال بینش درست‌تری از وضعیت این صنعت به بازی‌سازان خواهد شد. شکی نیست بازی‌های موبایل نقش روزافزونی در سرگرمی و اوقات فراغت ایرانیان خواهند داشت و تلاش «بازار» نیز، توسعه بیشتر این صنعت به نفع بازی‌سازان و همین‌طور کاربران است.
تصمیم‌گیری داده‌محور؛ این مهم‌ترین کارکرد این گزارش‌هاست. برای مثال اطلاع از میانگین درآمد هر خریدار در یک صنعت، نقطه سنجش مهمی برای تصمیم‌گیری در خصوص برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی برای کمپین‌های بازاریابی است. مقدار این شاخص در سال ۹۸ در این گزارش در دسترس است.
قطعا رویدادهای غیرقابل پیش‌بینی مثل شیوع کرونا، در کنار تهدیدات مختلف، فرصت‌های جدیدی را هم برای کسب‌وکارها ایجاد می‌کند. مشاهده کیفیت و کمیت تأثیرات ناشی از این رویدادها، گذشته از منفی یا مثبت‌بودن، آمادگی اکوسیستم ما را برای مقابله با رویدادهای مشابه آینده افزایش می‌دهد. به عنوان مثال، در حال حاضر می‌دانیم که کرونا باعث رونق صنعت بازی در کل دنیا شده است. کاربران ایرانی هم رفتاری مشابه از خود نشان داده‌اند. این اطلاع مبتنی بر داده، در آینده به سرمایه‌گذاران کمک خواهد کرد با انتخاب کسب‌وکارهای درست، ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند.
در سال 98 برنامه‌های فعال فروشنده کاهش داشته‌اند. یعنی برنامه‌هایی که خدمات دیجیتال ارائه می‌دهند و در ازای آن مبلغی را دریافت می‌کنند. مثلا اپلیکیشن دیجی‌کالا، که خدماتش خارج از اپلیکیشن ارائه می‌شود در آمارها و ارقام ما جای ندارند. اما اپلیکیشن‌هایی که کاربر به ازای پرداخت وجه خدماتی دیجیتالی به دست می‌آورد، مثلا خرید سکه و امتیاز در یک بازی، جزء آمار صنعت موبایلی آورده می‌شوند. تولید این برنامه‌ها در سال گذشته کاهش داشت که احتمالا دلیل آن برمی‌گردد به فشارهای اقتصادی که سال گذشته بر توسعه‌دهندگان و استارتاپ‌ها وارد شده بود. با این حال، ما شاهد بودیم که کاربران به این برنامه‌ها اشتیاق نشان داده و افزایش چشم‌گیری داشتند!
افزایش چشم‌گیر تمایل کاربران ایرانی به محصولات دیجیتال و خرید از برنامه‌های موبایل با وجود کاهش برنامه‌های فعال فروشنده، بیانگر این حقیقت است که با وجود سخت‌ترشدن فعالیت کسب‌وکارهای مبتنی بر موبایل، این صنعت همچنان در حال رشد بوده است. تعداد تراکنش‌ها ۵۰ درصد و درآمد توسعه‌دهندگان ۸۳ درصد در سال گذشته افزایش یافته است. خریداران در سال ۹۸ نسبت به سال قبل، ۳۸ درصد بیشتر خرید کرده‌اند و تمام این شاخص‌ها نشان‌دهنده رشد تقاضا در این صنعت است. سرمایه‌گذاران باید به این نکته توجه کنند که با وجود شرایط بد اقتصادی، رفتار خرید آنلاین محصولات دیجیتال و استفاده از برنامه‌های موبایل یک روند مهم در بازار ایران است.
امیدواریم. شفافیت داده‌ها از لوازم ورود به بازار سرمایه است. فعالان صنعت کسب‌وکارهای آنلاین در ایران، تمایل و شهامت بیشتری در ایجاد شفافیت داشته‌اند. بی‌شک ورود پیشروهای این صنعت به بازار سرمایه، الگوی بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین دیگر خواهد بود. این گزارش‌ها به تصمیم‌گیران بازار سرمایه هم کمک خواهد کرد تا درک بهتری از مختصات چنین کسب‌وکارهای نوآورانه‌ای داشته باشند. امیدواریم شکل‌گیری این تفاهم، روند ورود کسب‌وکارهای آنلاین و نوآورانه را به بازار سرمایه تسهیل کند.
حجم انبوه داده‌ها و پیچیدگی مؤلفه‌های آن از مهم‌ترین چالش‌های فنی در انتشار این گزارش‌هاست که به یمن تلاش‌های نوآورانه تیم‌های زیرساخت داده‌ای بازار تا حد بسیار زیادی برطرف شده است. چالش دیگر انتخاب شاخص‌هایی است که در عین مفیدبودن، دقت و اعتبار بالایی در بینش نهایی داشته باشند. این چالش را با مشارکت تحلیلگران داده بازار پشت سر می‌گذاریم و چالش نهایی، طراحی یک روایت معنادار و منسجم از بینش‌های داده‌محور است. در این مرحله افراد مختلفی از حوزه‌های مختلف مشارکت می‌کنند تا در نهایت بتوانیم یک گزارش منسجم و مفید منتشر کنیم. معتقدیم این گزارش‌ها بهتر از آنچه هستند، می‌توانند باشند و از تمام مخاطبان آن دعوت می‌کنیم تیم ما را از نظرات خود درباره این گزارش
مطلع کنند.
