در زیست‌جهان مجازی پسا-چت جی‌پی‌تی که انواع ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی و تبلیغات و محتواهای مرتبط با هوش مصنوعی محاصره‌مان کرده است، اینکه تا امروز «گوگل‌کردن» هنوز برایمان نوستالژیک نشده‌است، دلایل خودش را دارد. اما تا آن روز منبع کسب آگاهی ما بر روال همین دو دهۀ اخیر خواهد بود. حتی اگر می‌توانیم ساعت‌ها با ژست انتقادی دربارۀ بی‌اعتباری و ابتذال مطالب موجود در صفحات ویکیپدیا سخنرانی کنیم یا ماجرای سوتی سرهنگ علیفر(امیر دولاب) و کپی‌کاری‌هایی که دوران دانش‌آموزی/دانشجویی برای تحقیق انجام می‌دادیم، اولین چیزی باشد که با «ویکیپدیا» برایمان تداعی می‌شود؛ هنوز هم وقتی دربارۀ واژه‌ای ابهام داریم(خصوصا اسامی، مکان‌ها، اشیاء و مفاهیم) آن را در نوار بالایی مرورگرمان تایپ می‌کنیم(گاها با پسوند پیشنهادی گوگل: .. ویکیپدیا) تا سریع به نتیجۀ اول یا همان مدخل دانشنامۀ آزاد دربارۀ موضوع جستجوی‌مان برسیم و با مرور صفحه سریع‌تر برای عدم‌آگاهی‌مان پاسخی قابل‌قبول و جبران‌کننده دست‌وپا کنیم.
این روزها نه فقط انسان‌ها، ابزارهای هوش مصنوعی و دستیارهای مجازی(مثل سیری در گوشی‌های آیفون یا دستیار صوتی گوگل در تلفن‌های هوشمند اندرویدی) هم قبل از هر منبع دیگری سعی می‌کنند پاسخ بسیاری از سؤالات و درخواست‌هایی که به‌نوعی به «شناختن چیزی» ربط پیدا می‌کند را از ویکیپدیا استخراج کنند. هرچند که اهمیت ویکیپدیا امر ناپیدایی نیست، درمیان صفحات فارسی‌زبان اینترنت بحث و محتوای چندانی دربارۀ ماهیت ویکیپدیا وجود ندارد.
اولین بار نه یا ده ساله بودم(۲۰۰۹ میلادی) که در ویکیپدیا فعالیت کردم. الان حدود چهار سال است که ویکیپدیا بخش ثابتی از برنامه فعالیت‌هایم شده‌است. انگاره‌های سطحی و خلأ بحث ماهوی دربارۀ ویکیپدیا به زبان فارسی این ایده را در ذهنم شکل داد که بر اساس نگاهی بنیادین و با تکیه به تجربۀ فعالیتم، سلسله یادداشت‌هایی دربارۀ ویکیپدیا بنویسم. در این مجموعه یادداشت می‌خواهم پاسخ شخصی و البته انتقادی، مستدل، مستند و علمی‌ام به این پرسش‌ها را مکتوب کنم:
در این یادداشت‌ها سعی می‌کنم راحت و ساده بنویسم، اما گاهی برای نگاهی بنیادین از نظریات و دیدگاه‌های علمی بهره می‌گیرم که همچنان تلاش می‌کنم آن‌ها را به روان‌ترین شکل ممکن تشریح و استفاده کنم.
پ.ن۱: از شکل‌گرفتن بحث(با هدف فهم دیگری و گفتگو) و دریافت مواضع مستدل انتقادی در بخش نظرات استقبال می‌کنم.
پ.ن۲: یادداشت‌های این مجموعه در انتهای همین نوشته نمایه می‌شوند.
#ویکی_پدیا #ویکیپدیا #ویکی_پدیا_فارسی #Wikipedia
