باسلام
این یادداشت در ادامه سری یادداشت های پرونده ارز تکنرخی در ایران است که به یکی دیگر از سوالات مطرح شده در یادداشت اول پاسخ میدهد
ارتباط نرخ ارز ترجیحی با بازار غیررسمی ارز چیست و آیا حذف ارز ترجیحی باعث افزایش نرخ ارز در بازار غیررسمی می شود؟ با چه سازوکاری؟
تجربه ادوار گذشته توامان با مطالعات پیرامون این امر به ما نشان داده که حذف ارز ترجیحی میتواند باعث افزایش نرخ ارز در بازار غیررسمی شود. در ادامه سازوکار این موضوع شرح داده می‌شود:
سیگنال کمبود منابع و کسری بودجه: حذف ارز ترجیحی این سیگنال را به جامعه و فعالین اقتصادی مخابره میکند که دولت به دلیل کمبود منابع و کسری بودجه اقدام به این کار کرده است. که تبعا این امر خود انتظارات تورمی ایجاد کرده ومردم را به سمت تبدیل سرمایه خود به دارایی های سرمایه ای ترغیب میکند
افزایش انتظارات تورمی: حذف ارز ترجیحی و افزایش قیمت کالاهای اساسی پس از آن، باعث ایجاد انتظار تورم در آینده و کاهش قدرت خرید مردم و همچنین افزایش قیمت کالا های واسطه‌ای و نهاده ها می‌شود که این مورد نیز مانند مورد بالا میتواند مردم را به سمت بازر دارایی ها بکشاند
افزایش تقاضا برای ارز در بازار آزاد: نهایتا انتظارات تورمی و نااطمینانی نسبت به آینده اقتصاد، تقاضا برای تبدیل نقدینگی به دارایی‌هایی مثل ارز را افزایش میدهد. این تقاضا مستقیماً به سمت بازار غیررسمی (بازار آزاد/سیاه) هدایت می‌شود. تبعا این امر خود منجر به افزایش قیمت ارز در بازار ازاد می‌شود.
تاثیرگذاری نرخ بازار غیررسمی بر سایر بازارها: نرخ ارز در بازار غیررسمی بر سایر بازارها و فعالان اقتصادی تأثیر می‌گذارد و افزایش آن باعث افزایش نرخ در بازار نیما و بازار متشکل ارزی نیز می‌شود. از مصدایق عملکرد این گزاره میتوان به بالا رفتن نشت ارزی از محل زیاد شدن انگیزه بیش اظهاری وارداتی و کم اظهاری صادراتی تجار نام برد
تشدید چند نرخی بودن ارز: در نهایت، حذف ارز ترجیحی نه تنها به تک نرخی شدن ارز منجر نمی‌شود، بلکه با توجه به ایجاد جهش جدید باعث افزایش نرخ در همه بازارها و تشدید چند نرخی بودن ارز می‌شود.
در اخر وجود بازار سیاه بزرگ و فراگیر در کنار انتظارات تورمی کنترل نشده و نظام حواله ارزی غیر بهینه در کنار هم از موانع اصلی تک نرخی شدن ارز هستند
