تکنولوژی VR با AR و MR چه تفاوتی دارن؟
درود بر یارانم، امیدوارم تو این روزا زندگیتون پرمعنا و حالتون بهتر باشه (چون بالاخره تهش صبح میشه این شب...)
آقا من امروز صبح یهو یادم اومد که حاجی من خیلی وقته درگیر روزمرگی شدم و پست ویرگول نذاشتم!
پس تصمیم گرفتم درمورد یه مسئله مهم و کمی گیج کننده و مبهم بنویسم تا بکوشم ابهاماتی را بزدایم! همممممممممممممممممم!
آقا، AR , VR , MR , XR چین؟ به چه دردی میخورن؟ چه فرقی دارن؟ چطوری ازشون استفاده کنیم؟
موقع خوندن این مطلب شاید با خودتون بگید که این اتفاقا خیلی فضایی و غیرممکنه و فقط کسی میتونه به اینا فکر کنه که ساقیشو تازه عوض کرده و جنس جدید بهش نمیسازه! ولی باید بهتون بگم که کاملا اشتباه میکنید؛ اولا ساقیم همون قبلیه هس، خیلیم خوبه جنساش، اروزنترم حساب میکنه! دوما نمونه های الان رو که نگاه کنید یکم بیشتر میتونید درکش کنید و راحتتر میتونید بپذیرید! سوما، اگه همین سی سال پیش به یکی میگفتی که قراره یه روزی با اینترنت و گوشی هوشمند بتونی با هرکسی، هرجایی، هر زمانی، به راحتی (اگه نت فیلتر نباشه البته): صحبت کنی و صدا و تصویرشم داشته باشی، برات طلب شفائت میکرد. چون نمیتونست درک کنه چی میگی! دلیلشم این بود که فضای این اتفاقا هنوز اطراف اون آدم تشکیل نشده بود! یعنی محیط اجازه نمیداد اون حرف شما رو قبول کنه. دست اون آدم اسمارت فون نبود که بتونه حرفت رو بپذیره، خفن ترین تکنولوژی اون زمان همون موبایل های بزرگ شبیه بی سیم بودن، پس چون محیط آماده نبود هرچقدرم براش توضیح میدادی فایده ای نداشت.(شاید آخرش همون موبایل بزرگه رو میکرد تو چشت مثلا)؛ الانم قضیه تقریبا شبیه همونه ولی با این تفاوت که الان فضاش هست اما در اون حد (برای ما) رایج نیس! بریم دیگه شروع کنیم:)
از ساده ترینش شروع میکنم! اسمشم یکم توضیح میده چی به چیه؛ یه لایه از دنیای مجازی که به دنیای واقعی افزوده شده! مثالی که به اصطلاح ادبی شورش در اومده (اصطلاح بی ادبیش رو نمیگم چون اینجا خانواده نشسته. ولی عاره، همونه، عاره:) مثال بازی پوکمن گو (Pokémon GO) هست! خداییش بازی خوبی بود، خلاصه بگم: درسال 2016 عرضه کردند و تونست رقیب کلش آو کلنز بشه و تعداد کاربران فعالش بیشتر از توئیتر و نتفلیکس شد! دوربین گوشی روشن میشد و شما تو دنیای واقعی راه میرفتید و باید موجوداتی مجازی به اسم پوکمن رو تو کوچه پس کوچه های شهرتون پیدا میکردید، ارتقاش میدادید و با پوکمنِ بازیکنای دیگه مبارزه میکردید! تو ایرانم از اونجایی که به صلاح نبود فیلتر کردن. (علامت تعجب نذاشتم چون نیاز به تعجب نبود.)
ولی من یه مثال جدیدتر میزنم تا همین الانم کمک کننده باشه. (به خدا تبلیغ نیست و یه تک تومنی هم نمیماسه بم و صرفا جنبه آموزشی و کاربردی داره:/) فرض کن میخوای برای خونه ت شیرآلات بخری! خب کدوم مدل و کدوم رنگش به استایل آشپزخونه و سرویست میاد؟ مهمترین سوالی که باید بهش جواب بدی اینه! حالا برای اینکه بتونی به این سوال راحتتر و بدون دردسر جواب بدی کافیه شیرآلات راسان رو سرچ کنی و گزینه واقعیت افزوده رو انتخاب کنی، مدل شیرآلاتی رو که دوس داری رو انتخاب میکنی و بعدش دوربین موبایلت روشن میشه و میگیری سمت جایی که میخوای نصب کنی و بوووووووم! چیزی که قراره در انتهای کار، بعد از اینکه هزینه خرید و دستمزد کردی ببینی رو همین اول کار بی دردسر و رایگان میتونی تماشا کنی، از هر زاویه که دلت بخواد و میتونی نظرت رو تغییر بدی به راحتی. در حالی که تغییر نظر بدون این فناوری در پایان کار، خیلی ساده به نظر نمیاد!
اگه مثال مفید شبیه به این میشناسید میتونید تو بخش نظرات بنویسید تا بقیه هم استفاده کنند. سپاس!
حتی وقتی دارید تو اسنپ چت یه فیلتر رو صورتتون میندازید درواقع دارید از AR استفاده میکنید!
پس ابزار متداول AR همون گوشی موبایل یا تبلت هستش!
حالا اینجا ممکنه بگید "حاج آقا مسئلةٌ؛ ما تو یه ویدیو دیدیم یه خانمه یه عینک عادی میزد به چشش بعد عین چیزی که تو میگی، یه سری آبجکت یا اشیا مجازی رو کنار محیط واقعیش می دید! پ اون AR نیست؟" یکم دیگه جوابشو میدم (ولی اگر هفت ماهه به جهان چشم گشودید، یه دو متر برید پایین و تیتر واقعیت ترکیبی رو بخونید:)
فک کنم الان تا حدود زیادی مشخص شد قضیه AR از چه قراره!
تو مثال قبلی شما یک شئ مجازی رو میاوردی تو واقعیت، به عبارتی اشیا مجازی و واقعی رو در یک زمان باهم می دیدی! اما اینجا داستان فرق میکنه! اینجا در اغلب اوقات شما هیچ تصویری از دنیای واقعی اطرافتون نداری!(مگر تحت شرایطی خاص!) و فقط دنیای مجازی که یک طراح یا توسعه دهنده برات ساخته رو میبینی. مثلا اون طراح میخواست برات یه بازی بسازه که توش اسکی کنی! وقتی وارد این دنیا میشی دیگه هیچی از جایی که واقعا توش هستی رو نمیبینی و مغزت به اصطلاح فریب میخوره و خودت رو در رشته کوه های آلپ درحال اسکی و پایین اومدن از یه شیب تند میبینی، تو دستات چوب اسکی داری که میتونی باهاشون سرعتت رو بیشتر کنی و با حرکت بدنت میتونی تغییر مسیر بدی! تبریک میگم شما در دنیای واقعیت مجازی غرق شدید!
ابزارش چیه؟ هدست های واقعیت مجازی یا ( Head-Mounted Display ) HMD که نمایشگرهای متصل به سر هستند این امکان رو بهتون میدن! دو تا صفحه نمایش کوچولو دارن (هرکدوم برای یک چشم ) و به تصاویر عمق میدن. دو تا کنترلر هم دارن که میشه باهاش جابه جا شد یا با دنیای مجازی تعامل داشت. (وقتی شما با حرکت دادن کنترلر دارید چوب اسکی رو به زمین میزنید و سرعت میگیرید یعنی شما با دنیای مجازی تعامل دارید، چیزی که در AR خیلی کم رنگ تره، در VR بیشتر و بهتر شده!)
ابزار استفاده همونطور که گفتم هدست های VR هستن. بهترینشون به نظر من و طبق آمار سایت PC Gamer Meta Quest 2 (قبلا اسمش Oculus Quest 2 بود) هست. ولی میتونی با گوشی موبایلت هم تجربه ش کنی. با ابزار ساده ای به اسم Google Cardboard یه ساختار مقوایی ساده، سبک و ارزون با دوتا لنز که موبایلت رو داخلش قرار میدی و میبری جلو چشت و وارد این دنیا میشی! (لینک ساخت این ابزار رو براتون پایین گذاشتم:)
خب حالا به چه دردی میخوره؟ الان برای گیم بیشتر استفاده میشه، ولی برای میتینگ و یا حتی برگزاری دادگاه هم استفاده ش میکنند، میشه برای تبلیغات و معرفی محصول هم به کار برد، یه سری جاهام مثل ارتش آمریکا با این فناوری آموزش نظامی داده میشه که موثر تر و کم هزینه تر هست! بعضیام که تو کار ساخت و ساز هستن به جای اینکه نقشه ساختمون رو به ماکت های کاغذی تبدیل کنن تا ببینن چی به چیه، میان اول ساختمون رو به صورت مجازی طراحیش میکنن. بعد با استفاده از هدست، برای بررسی و بازنگری داخل اون محیط مجازی حرکت میکنن و نقشه رو اصلاح یا کامل تر میکنن و بعد از تایید نهایی مراحل ساخت سازه رو شروع میکنن.
ولی چشم اندازی که براش دارن اینه که یه روزی تفریحاتی مثل تورهای مجازی، شغل های پر ریسکی مثل جراحی و یا دروسی مثل نجوم، فیزیک یا تاریخ با این فناوری متداول بشه.(خیلی از اینا الانشم ممکن هستن و اجرا هم میشن ولی خیلی رایج نشدن فعلا).مثلا شما فرض کن درس نچسب تاریخ رو به جای اینکه بشینی بخونی بعد حفظ کنی که مثلا داریوش بزرگ چیکار کرد، با یه هدست VR بری تو زمانی که داریوش کبیر پادشاه ایرانه و با سپاه جاویدان قلمرو هخامنشی رو گسترده تر میکنه! واقعا باحاله!
ترکیبی از AR و VR ، چطوری؟ الان میگم!
ویژگی بارز AR این بود که میتونستی همزمان واقعیت رو درکنار آبجکت مجازیت ببینی، یکی از ویژگی های VR هم این بود که میتونستی با دنیای مجازی تعامل داشته باشی و تاثیر بذاری و تاثیر بگیری!(داستان چوب اسکی) MR این دوتا ویژگی رو کنار هم آورده! آبجکت های مجازی در محیط واقعی اطرافت هستن و با تو و اشیا واقعی محیطی که هستی ارتباط دوطرفه دارن. ابزارش هم هدست های واقعیت ترکیبی هستن که میشه Meta Quest Pro شرکت متا یا Hololens 2 مایکروسافت رو مثال زد! (در چشم انداز واقعیت ترکیبی، ابزار استفاده ازش کوچکتر، سبکتر میشه و بیشتر شبیه همین عینکهایی هست که مردم میزنند! چند وقتیم هست که متا با برند ray ban همکاری میکنه تا از این عینک ها بسازه!) مثلا فرض کن میخوای با دوچرخه ت بری سر کاری که تازه استخدام شدی و مسیر برات آشنا نیست، عینک واقعیت ترکیبی خودت رو میزنی و مبدا و مقصد رو مشخص میکنی بعد جلو پات یه سری فلش بهت مسیر رو نشون میدن و با دنبال کردن فلش ها در واقع داری سریع ترین مسیر رو برای رسیدن به محل کارت طی میکنی. وقتی رسیدی همکار جدیدت بهت سلام میکنه ولی تو اسمش رو یادت رفته، یهو عینکت شناساییش میکنه و اسم و مشخصاتش رو بالای سرش میاره و تو میتونی به راحتی به یادت بیاری که اسم اون فرد چیه؟ حتی میشه برای طراحی محصول یا پروژه های معماری یا شهرسازی ازش استفاده کرد، چیزی که در نهایت قراره خروجی کار بشه رو اولش میشه دید و ایراداتش رو برطرف کرد، این ی امتیاز مثبته!
لطفا هفت ماهه ها بخونن.(اگه هفت ماهه بودی، لطفا الان برو یه دو متر بالاتر و VR رو بخون تا اونم جا بیفته برات، بعد بیا ادامه بده... هفت ماهه نبودی ولی خوندی:/ نگو نفهمیدم :)
خیلی ساده بگم، XR یعنی AR و VR و MR در کنار هم!
واقعیت توسعه یافته یا گسترده یه مفهوم جامع هس، مثل واقعیت مجازی یا واقعیت ترکیبی یا واقعیت افزوده یه ساختار واحد و مجزا نیس. میتونیم اینطوری تصور کنیم XR یه ظرفی هست که درونش AR و VR و MR رو قرار دادیم!
آینده ش خیلی روشنه! خیلی روش سرمایه گذاری شده و میشه. همین الان اگه یه سر به پیج زاکربرگ، مدیرعامل شرکت متا (شرکت مادر اینستاگرام، واتساپ، فیسبوک و...) بزنید میتونید دید خوبی از این قضیه پیدا کنید!
مجمع جهانی اقتصاد World Economic Forum (یکی از سازمان های بزرگ اقتصادی سوئیس) اکتبر 2020 یه پژوهشی انجام داده و توش شغل ها و مهارت های مهم تا سال 2025 رو بیان کرده. طبق پژوهش های این مجمع، AR و VR جز شغل های برتری هستن که تا سال 2025 توسط شرکت ها به کار گرفته میشن. برای دانلود فایل پی دی اف این مقاله میتونید اینجا بزنید! (مقاله ش نسبتا طولانیه، این مقاله به صورت خلاصه تو یه لایو توسط استاد پیام بهرامپور به زبان شیرین ایشون توضیح داده شده که میتونید بعد از روشن کردن شیلترفکن اینجا بزنید و تماشاش کنید!)
اگه به این دسته از موضوعات علاقه مند هستید براتون دوتا توصیه دارم:
1- ممنون میشم منو فالو کنید چون مطالبی که میذارم و خواهم گذاشت در این زمینه س!
2- شروع کنید در این مورد آموزش ببینید و رشد کنید چون خیلی میتونه رشته درآمدزایی برای آینده باشه! میشه فریلنسری کرد، میشه درآمد دلاری داشت و... (البته نه که بخوام رویا فروشی کنم و مثل این انگیزشی های زرد بخوام هندونه بدم بغلتون بگم آره، بهترینه، درآمد ماهی شونصد میلیون دلاری، بنز میخوای یا بی ام دبلیو؟! نه!!!! گفتم بهتون جنسم خوبه، ساقیمم خوبه؛ پس قاط نزدم! ولی چیزی که میگم پشتش چند ماه تحقیق و جستجو و سرچ و پرسش از آدمای اهل فنه! سعی میکنم طبق آمار حرف بزنم و اگر جایی هم اشتباه کنم حتما اصلاح میکنم و پوزش هم میطلبم.
همین! برا این پست کافی باشه به نظرم. اگه سوالی دارید تو بخش نظرات بپرسید حتما جواب میدم، موضوعی هم برای نوشتن مدنظرتون بود ممنون میشم بهم بگید تا بهش بپردازم. مرسی که با لایک هاتون بهم انرژی میدید! امیدوارم بتونم مفید باشم. مراقب خودتون باشید و اینم یادآوری کنم که بالاخره
صُبح میشه این شَب... :)
منابع:
عکس اول (Deadpool)
عکس دوم (Augmented Reality)
عکس سوم (Virtual Reality)
عکس چهارم (Mixed Reality)
عکس پنجم (Extended Reality)
عکس ششم (XR Monkeys)
درباره بازی (Pokémon GO)
آموزش ساخت (Google Cardboard)
