در طول هشت سال جنگ تحمیلی شاهد وجود یگان ها و نیروهای زیادی بودیم که در مقابل دشمن تا پای جان ایستادند و حماسه آفریدند . اما گردان 151 پیاده دژ خرمشهر نخستین یگانی است که در آغاز جنگ این حماسه را رقم زد.
این گردان در سال 1349 تاسیس شد که شامل 5 گروهبان بود و بخشی از نیروی زمینی ارتش از خط مرزی شلمچه تا طلاییه را برعهده داشت و به 32 پاسگاه تقسیم شد . گردان 151 دژ پیاده هنوز بعد از پایان جنگ ایران و عراق به دفاع از حریم کشور مشغول است.
ماموریت این گردان در زمان درگیری انجام عملیات تأخیری و حفظ خطوط مرزی به مدت 48 ساعت بود . برای کنترل مأموریت این گردان دو پاسگاه یا دژ مرکزی درنظر گرفته شده بود که یکی از آنها در شلمچه و دیگری در کوشک مستقر بود .
محل دژ مرکزی شلمچه در قبرستان فعلی نزدیک شلمچه است که عراقی ها پس از اشغال آن را با خاک یکسان کردند و امروزه چیزی جز آجر و نخاله از آن نمانده است.
با آغاز تهاجم نیروهای عراقی به خاک جمهوری اسلامی ایران همه دژها در مرز ؛ وارد عمل شدند و درنهایت پس از 3 روز کلیه دژها در مرز سقوط کردند و دژ مرکزی کوشک توانست به مدت 5 روز در کوشک و حسینیه و جفیر ارتش عراق را به تأخیر بیندازد. ولی دژ مرکزی شلمچه الحق حماسه آفرید. این دژ تا روز 10 شهریور 59 در مقابل عراقی ها ایستادگی کرد . البته در این مقاومت یگانهای دیگری حضور داشتند . پس از هجوم ارتش عراق به دژهای مرزی عملا سازمان دژ مرزی بهم ریخت و تعدادی شهید و تعدادی اسیر و مفقود شدند. از 10 شهریور به بعد واژه دژ فقط به پادگان دژ خلاصه میشد.
گردان دژ در طول جنگ بیش از 10 بار بازسازی شد. و بعضی از پرسنل آن که از مدافعین خرمشهر بودند در مناطق و یگانهای دیگر به فیض شهادت نائل آمدند. در پایان جنگ طبق آمار با 78 نفر شهید کادر و 207 نفر شهید وظیفه و 320 اسیر و مفقود کارنامه عملیاتی هشت سال دفاع مقدس خود را به تاریخ تقدیم نمود.
هرچند مقاومت در دژ خرمشهر به جای 48 ؛ ساعت 48 روز طول کشید . اما گردان دژ در 30/7/59 بطور کامل سقوط کرد .
اما در تاریخ 1/9/59 سرهنگ زمان فر فرماندهی گردان را به عهده گرفت و گردان را خیلی زود آماده عملیات نمود .
سرهنگ جانباز علی قمری آخرین بازمانده از 19 فرمانده مقاومت گردان دژ خرمشهر بود . او در مرز شلمچه خرمشهر از لحظه آغاز تهاجم عراق علیه کشورمان به عنوان فرمانده در کنار هم‌رزمان شهیدش برای دفاع از مرزهای کشور جانفشانی کرد.
گردان دژ ، گردان مقدسی است و در عملیات 25/2/61 که به آزادی خرمشهر انجامید ، در چند عملیات شرکت نمود و دین خود را به خرمشهر ادا کرده و زمینه را برای آزادی هموار نمود.
مهدیه خانی
استاد علی اکبر حسنوند
ساعت ۷.۳۰ یکشنبه
