سفری به آن‌سوی آسمان به همراه اژدها

احتمالا این چند روز اخبار زیادی در مورد فضاپیما‌ی جدید شرکت SpaceX، شنیده باشید. اگر هم نشنیدید ایرادی نداره! توی این نوشته، قراره باهم ببینیم که سازمان‌ها چطوری فضانورد میفرستن فضا، این فضانورد‌ها چه کسانی هستن و سفینه‌های فضایی و موشک‌هاشون باید چه خصوصیاتی داشته باشه و در نهایت ماموریتشون قدم به قدم، چی هست.

اسپیس ایکس - SpaceX

تا همین چند سال پیش، صنعت فضایی، انحصاری سازمان‌های دولتی هر کشوری بود. در واقع با پیشرفت در این صنعت بود که کشور‌هایی مثل آمریکا و شوروی باهم رقابت می‌کردند و یا به اصطلاح جنگ سرد داشتند.

شرکت خصوصی اسپیس ایکس، یکی از اولین شرکت‌هایی بود که انحصار این صنعت رو از سازمان‌های دولتی درآورد و وارد حوزه‌ی خصوصی کرد. ایلان ماسک، سال ۲۰۰۲ با ایده‌ی کاهش قیمت سفر‌های فضایی برای تشکیل کلونی روی سطح مریخ، شرکت اسپیس ایکس رو تاسیس کرد. این شرکت آمریکایی در زمینه‌ی حمل و نقل فضایی پروژه‌های بسیار موفقی تا به امروز داشته. از جمله‌ی ای پروژه‌ها می‌تونیم به پرتابگر Falcon 9 و فضاپیمای Dragon اشاره کنیم.

فالکون ۹ - Falcon 9

پرتابگر‌ها یا launcherها، موشک‌هایی هستند که ارسال ماهواره یا فضاپیما رو به فضا آسون‌تر می‌کنند. پرتابگر‌ها، در سطح‌های مختلفی سوخت‌گیری شدند و بعد از پرتاب، هر سطح پرتابگر به ترتیب، سوخت خودشو مصرف می‌کنه که یه مرحله بیشتر سیستم ما رو به بالاتر و گاهی اوقات توی مدار حرکت بده تا به منطقه‌ی مورد نظر برسه. هر مرحله که سوختش تمام شده باشه، از موشک جدا شده و تبدیل به تیکه‌ی آهن‌پاره‌ای به درد نخور میشه و سوخت سطح بعدی فعال می‌شه.

اسپیس ایکس، تحول عظیمی که در پرتابگر‌ها ایجاد کرد، این بود که پرتابگر‌ها رو چندبار مصرف یا reusable طراحی کرد. چون با توجه به توضیح پاراگراف قبل، هربار پرتاب، معادل از بین رفتن پرتابگر بود. فالکون ۹، یکی از پرتابگر‌هاییست که بعد از تمام شدن سوخت لازم برای افزایش ارتفاع فضاپیما، دوباره بر روی زمین فرود می‌آید! اگر حس می‌کنید این اتفاق نشدنی است، پیشنهاد می‌کنم کلیپ زیر رو تماشا کنید. این تکنولوژی باعث صرفه‌جویی شدید توی سفر‌های فضاییه، چون دیگه لازم نیست هربار پرتابگر رو بریزیم دور!

دراگون - Dragon

فضاپیما‌ها، وسیله‌هایی هستند که برای سفر در خارج از جو زمین، طراحی شدند. سازمان فضایی آمریکا، ناسا، تا به حال از دو فضاپیما برای فرستادن فضانورد به فضا استفاده کرده. ۱. فضاپیما‌ی آپولو ۲. شاتل فضایی. هرکدوم از این فضاپیما‌ها، سفرهای درخشانی رو توی کارنامه‌اشون دارند. آخرین باری که ناسا با فضاپیمای آمریکایی فضانوردی رو به فضا اعزام کرد، ۸ جولای سال ۲۰۱۱ میلادی با شاتل فضایی آتلانتیس بود. عکسش رو میتونین در زیر ببینید. قطعا این وسیله رو زیاد دیدین.

حالا شاید براتون سوال پیش بیاد که چرا ناسا، بدون برنامه‌ی جایگزین، استفاده از شاتل فضایی رو متوقف کرد. خب چنتا اتفاق ناگوار برای شاتل‌های فضایی افتاد، به طوری که میگن رکوردار کشتن آدم‌ها در وسیله‌های فضایی‌عه! اولی سال ۱۹۸۶، شاتل فضایی چلنجر وقتی که داشته پرتاب می‌شده ترکیده و ۷ نفر رو کشته. بعدی هم سال ۲۰۰۳ ، شاتل فضایی کلمیبا، وقتی داشت از ماموریتش از ایستگاه فضایی برمی‌گشت، توی جو منفجر شد و ۷ فضانورد سرنشینش، جون خودشون رو از دست دادند. در کل این پروژه، از لحاظ هزینه و طراحی، خیلی بیشتر از اون چیزی که فکرش رو می‌کردند، براشون ضرر داشته تا نفع. خلاصه، سال ۲۰۱۱ اخرین سفر باهاش انجام میشه و تمام سفر‌های فضایی ناسا، بعد از اون از طریق سایوز‌ روسی اتفاق افتاده. این مسئله خیلی برای غرور آمریکایی‌ها، مسئله‌ی بزرگی بوده. چون هربار برای اعزام فضانورد، باید میرفتن به مرکز پرتاب روسیه که داخل کشور قزاقستان هست و همچنین تمام فضانوردان آمریکایی باید به زبان روسی مسلط می‌شدند و کلی دردسر دیگه!

ایلان ماسک با فضاپیمای‌ دراگون یا اژدهای خودمون، به داد آمریکایی‌ها رسید. فضاپیمای دراگون، فضاپیماییه که قابلیت حمل ۷ نفر رو داره و طراحی داخلی این فضاپیما هم، بشدت با فضاپیما‌های قبلی متفاوته!همه تجهیزاتش به صورت دیجیتالی هست و یه جورایی بیشتر شبیه فیلم‌های علمی تخیلی می‌مونه تا یه فضاپیمای واقعی!

و جالب‌تر از همه، دراگون اولین سفینه‌ی فضایی تجاری خواهد بود. یعنی در سال‌های آینده، مردم برای تعطیلات و سفر به ایستگاه فضایی، می‌تونند بلیط دراگون رو خریداری بکنند!

ماموریت!

خب تا اینجا در مورد پرتابگر‌ها و فضا‌پیما‌ها، گفتیم، نوبت رسیده به ماموریت! اصلا هدف چیه؟ چیکار می‌خوان بکنن؟

ماموریت‌های فضایی انواع مختلفی دارند که حتی نام بردن ازشون، توی این فضا نمیگنجه. تقریبا میشه گفت که هر سفر فضایی، یک ماموریت خاص داره. ولی خب چون موضوعیت این نوشته بیشتر حول محور اولین پرتاب دراگون با سرنشین هست، در مورد این ماموریت صحبت می‌کنیم. هدف اصلی این ماموریت، تست دراگون با سرنشین هستش. فضاپیمای دراگون بارها، بدون سرنشین هم تست شده، یعنی پرتاب شده و به ایستگاه فضایی متصل شده و دوباره به زمین برگشته. داخل ویدیو‌ی زیر هم می‌تونین ببینید.

اما داخل این ماموریت، ما دو فضانورد رو داریم که قراره کمک کنند و در تست دارگون، کمک کنند. این دونفر از فضانوردان قدیمی ناسا هستند که باهم اطلاعاتشون رو می‌بینیم:

• ۱.رابرت بنکن(Robert Behnken): بنکن قراره به عنوان فرمانده‌ عملیات مشترک،مسئولیت دستوراتی مثل اتصال به ایستگاه فضایی یا جدا شدن و غیره رو داشته باشه. بنکن از سال ۲۰۰۰ به عنوان فضانورد از طرف ناسا انتخاب شده و در ۲ سفر فضایی‌ای که با شاتل‌های فضایی داشته، در هرکدوم ۳ پیاده‌روی فضایی رو انجام داده.بنکن توی کارشناسی فیزیک و مهندسی مکانیک خونده و برای ارشد و دکتری هم مهندسی مکانیک رو ادامه داده. نکته‌ی جالبی که توی مصاحبه‌هاش می‌گفت، این بود که خیلی خوشحاله از انجام این ماموریت چون اولین باره که پسرش واقعا می‌بینه که اون داره به فضا می‌ره. تا قبل از اون فقط ویدیو‌های قدیمی از سفر‌های فضاییش رو می‌دیده.

• ۲. داگ هارلی(Doug Hurley): هارلی قراره به عنوان به فرمانده‌ی ماموریت دراگون دمو-۲، دستوراتی مثل پرتاب، فرود و ریکاوری رو داشته باشه. اون هم درست مثل بنکن، سال ۲۰۰۰ به عنوان فضانورد استخدام ناسا شده و تا به حال دو سفر فضایی انجام داده. هارلی جزو خدمه‌ی آخرین پرواز با شاتل فضایی آتلانتیس سال ۲۰۱۱ بوده. برای کارشناسی، توی رشته‌ی مهندسی عمران و در ادامه هم در مدرسه‌ی تست خلبانی ارتش آمریکا، تحصیل کرده.

این سفر فضایی، اهمیت بالایی داره. از این جهت که بعد از حدود ۹ سال، قراره از خاک خود آمریکا، فضانوردایی به ایستگاه فضایی اعزام بشن. برای همین هم هست که این اتفاق به هشتگ launchAmercia داخل صفحات مجازی، به اشتراک گذاشته میشه. تازه فقط همین نیست! قراره این اتفاق با یک فضاپیمای خصوصی اتفاق بیفته! اگر این ماموریت موفقیت‌آمیز باشه، تحول عظیمی توی حمل و نقل فضایی رخ میده. چون دیگه هرکسی که پول داشته باشه، می‌تونه صاحب تکنولوژی بشه و فقط در انحصار سازمان‌های دولتی نیست! یعنی صنعت فضایی یک قدم به سوی تجاری شدن برداشته! شرکت‌های خصوصی فضایی، همشون چشم به این ماموریت دوختن و منتظرن که بعد از رسیدن پای این فضانوردان به ایستگاه فضایی، پول‌های سرمایه‌گذار‌ها رو روانه‌ی جیب‌های شرکتشون بکنند.

تاریخ اصلی این عملیات، جمعه ۲۷ می ساعت ۴:۳۳ دقیقه بعدازظهر به وقت فلوریدا آمریکا بود. اما به دلیل وضعیت آب و هوا، درست ۱۶ دقیقه مونده به پرتاب، کنسل شد.

مراحل قبل از پرتاب رو می‌تونید توی تصویر زیر ببینید. حدود ۴ ساعت قبل از پرتاب، عملیات شروع میشه و این شمارش معکوس تا وقتی که پرتابگر پرتاب بشه، ادامه پیدا می‌کنه. توی هر مرحله باید از تمام سیستم و عملکردش اطمینان حاصل بکنند تا یه وقت حتی کار نکردن یک دکمه‌ی کوچک باعث از دست رفتن سرمایه و جون فضانورد‌ها نشه!

تاریخ بعدی، ۳۰ می، ساعت ۳:۲۲ دقیقه بعد از ظهر به وقت فلوریدا و ۱۰ خرداد حدود ساعت ۱۱ شب به وقت ایران هست. برای دیدن لایو ناسا، می‌تونید به لینک زیر مراجعه کنید.

در آخر هم، از این انیمیشن زیبا از شبیه‌سازی ماموریت فضایی دراگون که امیدواریم با موفقیت انجام بشه، لذت ببرید!