مات موقعیتی در شطرنج است که در آن شاه تحت کنترل است و به طور همزمان از همه طرف به دام می افتد و امکان فرار برای شاه وجود ندارد. برخلاف تمام مهره های دیگر، در شطرنج، هرگز نمی توان شاه را گرفت. از این رو تنها راه برای برنده شدن در یک بازی، زدن مات است. در زیر نمونه ای از مات معروف در شطرنج را مشاهده می کنید.
از آنجایی که شطرنج در اوایل شطرنج سانسکریت در هند اختراع شد، شاه می‌توانست برای پایان دادن به بازی دستگیر شود. با این حال، ایرانیان مفهوم حمله به شاه را مطرح کردند در حالی که شاه را بدون هیچ مربعی برای حرکت به سمت آن باقی گذاشتند. این اصطلاح در شطرنج مدرن «کیش» نامیده می‌شود و این مانع از پایان زودهنگام بازی شد. قبل از دهه 1600، بازی حتی با گرفتن تمام مهره های حریف می توانست برنده شود و پادشاه را تنها بگذارد.
بیشتر بخوانید : آموزش شطرنج برای مبتدیان
اگر پادشاه حریف تحت کیش باشد و هیچ حرکت قانونی برای فرار از این کیش وجود نداشته باشد، این موقعیت را مات می نامند.
مات هدف نهایی بازی است.
پادشاه هرگز نمی تواند دستگیر شود، و اگر پادشاه به میدانی حرکت کند که در آن نمی تواند حرکت کند یا مهره دیگری که نمی تواند برای دفاع از پادشاه حرکت کند، به عنوان یک حرکت غیرقانونی نامیده می شود.
4 مات اصلی وجود دارد که فقط پادشاه مقابل را شامل می شود:
این نوع مات شامل پیچیدن شاه مقابل با استفاده از مزیت دوربرد ملکه و سپس آوردن شاه برای حمایت از ملکه برای تکمیل مات است. در زیر نمونه ای از مراحل چنین مات به همراه پوزیشن نهایی آورده شده است.
موقعیت شروع به شرح زیر است:
در اینجا حرکات برای مات وجود دارد:
این نوع مات شامل هل دادن پادشاه به رده نهایی و آوردن شاه با استفاده از تکنیک هایی مانند مخالفت برای مات کردن شاه در لبه صفحه شطرنج است. مفهوم حرکات انتظار نیز ممکن است در این نوع مات استفاده شود.
در اینجا نمونه ای از این نوع مات را مشاهده می کنید.
این مات شامل گوشه دادن به پادشاه مقابل با فیل هایی است که مورب های بلند را کنترل می کنند. فیل ها باید خانه ها را مسدود کنند تا پادشاه مقابل را به گوشه صفحه هل دهند و از شاه برای حمایت از مات نهایی استفاده کنند. این مات حداکثر 19 حرکت انجام می دهد.
در زیر نمونه ای از این نوع مات را مشاهده می کنید.
تکمیل چنین مات زمانی کمی دشوار است که پیاده ای که در اختیار دارید در خانه "a" یا خانه "h" باشد. این شامل اطمینان از اینکه پادشاه در پرونده هفتم است اگر سفید هستید و پرونده دوم اگر سیاه هستید تا به پیاده اجازه دهید بدون مانع به ملکه ارتقا یابد.
شاه و پیاده باید همیشه در کنار هم باشند تا از گرفتن پیاده توسط شاه مقابل جلوگیری شود.
در زیر نمونه ای از همین موارد است.
بن بست
در چنین بازی های پایانی، احتمال به بن بست رسیدن بازی وجود دارد. این موقعیتی است که پادشاه هیچ حرکت قانونی برای انجام ندارد و تحت کنترل مستقیم قرار نمی گیرد و هیچ مهره دیگری در صفحه شطرنج حضور ندارد یا قادر به انجام یک حرکت قانونی نیست. این نتیجه یک تساوی است که در آن هیچ یک از دو طرف برنده یا شکست نمی‌خورند و به آن مات می‌گویند.
بیایید نگاهی به چند مات ساده و معمولی بیندازیم:
این سریعترین مات در شطرنج است که به شما امکان می دهد یک بازی را در دو حرکت برنده شوید.
1. e4 e5
2. Bc4 Bc5
3. Qh5 Nc6
4. Qxf7#
این نوعی مات است که در آن یک ملکه یا یک رخ در آخرین خانه مات می زند و پادشاه مقابل به دلیل بلوک شدن توسط پیاده ها یا مهره های کوچک راهی برای فرار از این کیش ندارد.
این موضوع با تصویر زیر بهتر توضیح داده می شود:
این یک نوع مات است که معمولاً توسط اسب ارسال می شود که در آن شاه نمی تواند حرکت کند زیرا از هر طرف با مهره های خود یا مهره های حریف مسدود می شود و از این رو "خفه شده" در نظر گرفته می شود. پادشاه معمولا در گوشه یا لبه صفحه برای اجرای این نوع مات قرار دارد.
بیایید به نمونه ای از مات خفه شده که در شروع بازی شطرنج رخ می دهد نگاهی بیندازیم.
1. e4 e5
2. Nf3 Nc6
3. Bc4 Nd4?!
4. Nxe5!? Qg5!
5. Nxf7?? Qxg2
6. Rf1 Qxe4+
7. Be2 Nf3#
مات اناستازیا یک نوع مات است که شامل یک رخ و اسب است که پادشاه مقابل را در کنار صفحه با شاه مقابل در یک طرف و یکی از مهره های شاه در طرف دیگر به دام می اندازد.
در زیر نمونه ای از این نوع مات را مشاهده می کنید.
6. Epaulette Mate
این یک نوع مات است که در آن دو خانه برای عقب نشینی پادشاه در هنگام کنترل، توسط مهره های خود پادشاه اشغال می شود. یک جفت Epaulette معمولا در آخرین رتبه روی صفحه دیده می شود.
تصویر زیر نمونه ای از همین موضوع است.
این یک مات است که در آن دو فیب در مورب های متقاطع، زمانی که شاه مقابل توسط مهره های خود مانع می شود، مات می زنند. بیایید به مثال زیر نگاهی بیندازیم.
این نام را مات کوزیو نیز می‌نامند، که پس از مطالعه کارلو کوزیو، نامگذاری شده است که در آن ملکه با به دام انداختن پادشاه که نیمه به دام افتاده است، یک دم کبوتر ایجاد می‌کند. در اینجا، تو ملکه یک حمله مورب برای زدن مات انجام می دهد.
مثال زیر بیشتر به شما کمک خواهد کرد.
این یک شکل رایج از مات است که توسط یک ملکه انجام می شود که توسط مهره دیگری محافظت می شود، در حالی که مهره های خود پادشاه مقابل حرکت پادشاه را محدود می کند.
بیایید نگاهی دقیق تر به تصویر زیر بیندازیم.
این یک شکل خاص از مات است که توسط یک رخ که توسط یک فیل حمایت می‌شود، روی یک پادشاه غیرقلعه‌ای در رده عقب نشان داده می‌شود. در اینجا پیاده خود حریف یا هر مهره دیگری غیر از اسب حرکت آن را محدود می کند.
تصویر زیر نمونه ای از همین موضوع است.
مات بلکبرن، یک مات نادر است که شامل یک پادشاه است که در یک طرف در لبه صفحه به دام افتاده است و مهره خود در طرف دیگر، با یک زوج اسب و یک فیل که مات را نشان می دهند.
تصویر زیر همین موضوع را توضیح می دهد.
گفته می‌شود که این یکی از قدیمی‌ترین و کلاسیک‌ترین شکل‌های مات است که توسط ملکه مقابل، با پشتیبانی یک پیاده اجرا می‌شود. جفت معمولاً شامل قربانی کردن یک رخ و سپس زدن یک کیش و سپس یک مات در خانه «a» یا «h» است. این نام از پدرو دومینو، که اولین بار این مات را منتشر کرد، گرفته شده است.
این مات به افتخار قهرمان معروف جهان، پل مورفی، نامگذاری شده است، جایی که پیاده‌های خود پادشاه و رخ حرکت آن را محدود می‌کنند و مات توسط یک فیل نشان داده می‌شود.
مثال زیر به شما در درک بیشتر همین موضوع کمک می کند.
در نهایت شطرنج یک بازی استراتژیک است. هر مهره روی صفحه شطرنج یک فرصت منحصر به فرد برای حمله، دفاع، پیروزی یا تساوی ارائه می دهد. برای علاقه مندان به شطرنج، امکانات بی پایان است، و حرکات کلاسیک و افسانه ای هستند.
