یکی از اشتباه‌ترین قوانین در شطرنج، en passant (به فرانسوی به معنای "در گذر") به ندرت، کمتر از یک بار در هر بازی شطرنج مطرح می‌شود. اگر چه نادیده گرفتن آن آسان است، اما یک قانون مهم است که باید از آن آگاه باشید، و نگه داشتن این حرکت غیر معمول در حافظه شما ممکن است در مقابل حریف بی‌خبر مفید باشد.
فهرست مطلب
آن پاسان (En passant) یک قانون ویژه است که به پیاده ها اجازه می دهد تا در شرایط خاص پیاده مربع های مجاور را بگیرند. طبق اعلام فیده، هیئت حاکمه شطرنج، این قانون به شرح زیر است:
«پیاده‌ای که به مربعی حمله می‌کند که پیاده حریف از آن عبور می‌کند و در یک حرکت دو مربع از مربع اصلی‌اش پیش می‌رود، ممکن است پیاده حریف را به گونه‌ای بگیرد که انگار دومی فقط یک خانه جابجا شده است. این گرفتن مهره فقط در حال حرکت و به دنبال این پیشروی قانونی است و به این گرفتن مهره "en passant" یا آن پاسان می گویند."
در اینجا معنای آن در زمینه یک بازی فرضی است:
1. بگویید که سفید بازی می کنید، و پیاده خود را در طول بازی سه رتبه به جلو می برید، به طوری که اکنون در رتبه پنجم یعنی e5 قرار دارید.
2. سپس، فرض کنید رنگ سیاه هنوز d- یا پیاده-f خود (پیاده های خانه های مجاور) را به جلو حرکت نداده است. او تصمیم می گیرد پیاده d خود را دو قدم از مربع ابتدایی خود به جلو بیاورد، به طوری که اکنون در d5، مستقیماً در مجاورت پیاده e5 شما قرار گیرد.
3. اکنون، در این حرکت بعدی، شما این فرصت را دارید که پیاده-d سیاه را طوری بگیرید که انگار در d6 است. اگر حرکت را انجام دهید، پیاده سیاه را می گیرید و پیاده شما روی d6 تمام می شود.
مهم است که توجه داشته باشید که حرکت ویژه تنها پس از انجام حرکت دو مرحله ای حریف قانونی است. اگر آن پاسان را نگیرید، شانس خود را از دست داده اید (حداقل با آن پیاده خاص).
این قانون به ظاهر عجیب از کجا می آید؟ تاریخچه آن به اروپا در قرن پانزدهم باز می گردد، زمانی که قوانین مدرن شطرنج در حال نهایی شدن بود. به طور خاص، به عنوان پاسخی به معرفی مرحله دوگانه اولیه برای پیاده‌ها، که خود یک نوآوری طراحی شده برای سرعت بخشیدن به بازی بود، تکامل یافت.
حرکت en passant برای مبتدیان هم جالب و هم گیج کننده است. این حرکت در ابتدا در سال 1561 اختراع شد و طبق ویکی‌پدیا در سال 1880 به طور رسمی به کتاب قوانین پذیرفته شد.
با این حال، دو مرحله یک عارضه ایجاد کرد. پیاده‌ای که می‌توانست دو فضا را همزمان به جلو حرکت دهد، می‌تواند از خطر گرفته شدن توسط یک پیاده مقابل در پرونده مجاور که قبلاً به رتبه پنجم (چهارم برای مهره سیاه) رسیده بود، فرار کند. این باعث شد بازیکنی که به دقت پیاده‌هایش را پیش برده بود، در وضعیت نامناسبی قرار بگیرد.
بنابراین، en passant معرفی شد تا به بازیکنانی که شانس بیشتری برای گرفتن یک پیاده داشته باشند، ارائه شد.
توجه : برای آموزش بیشتر به سایت باشگاه شطرنج ایران مراجعه کنید تا شطرنج را از مقدماتی تا حرفه ای بیاموزید.
بگویید سیاه دو بار پیاده‌اش را به جلو می‌برد، به طوری که اکنون روی b4 هستند. حالا سفید، پیاده c خود را دو قدم جلو می برد تا به سمت c4. سیاه اکنون این فرصت را دارد که از en passant عکس بگیرد. فقط در این دور (چرخش پس از انجام حرکت دو مرحله‌ای)، سیاه ممکن است پیاده خود را روی b4 به c3 حرکت دهد و در این فرآیند پیاده C4 سفید را اسیر کند.
در نماد شطرنج، این به صورت زیر نوشته می شود:
چند نکته قابل تکرار در آموزش شطرنج:
1. از آنجایی که آن پاسان تنها پس از اینکه یک پیاده حریف دو قدم به جلو حرکت کرده است رخ می دهد، به عنوان یک قاعده کلی، پیاده ها فقط می توانند در رتبه 5 (برای مهره های سفید) یا چهارم (برای مهره های سیاه) آن پاسان را بگیرند.
2. باز هم، en passant تنها زمانی قانونی است که پیشرفت دو مرحله ای انجام شود. اگر حرکت را در آن نوبت انجام ندهید، حق انجام آن را از دست می‌دهید، مگر اینکه دوباره در موقعیت دیگری ظاهر شود.
اگرچه در عمل نسبتاً نادر است، اما en passant (یا حداقل تهدید آن) می تواند ابزار مهمی در استراتژی شروع بازی شطرنج یا آخر بازی شطرنج شما باشد. اما مانند هر حرکتی در شطرنج، مهم است که کل موقعیت خود را ارزیابی کنید.
آن پاسان En passant می‌تواند راهی عالی برای پیشبرد پیاده‌ای باشد که قصد ارتقای آن (ترفیع پیاده) را دارید، اما اگر همان پیاده در موقعیت شما باشد، جابجایی آن از پرونده‌اش می‌تواند منجر به فروپاشی کل استراتژی شما شود. فقط به این دلیل که نادر است و در قوانین شطرنج به این معنی نیست که آن پاسان همیشه قوی ترین حرکت است.
با این حال، این یک قانون مهم است که باید از آن آگاه باشید، اگر فقط به این دلیل که حریف ماهر شما را غافل نکند.
این حرکت برای جلوگیری از بستن صفحه شطرنج توسط بازیکنان توسط پیاده ابداع شد. در نمودار زیر، سیاه پیاده خود را 2 مربع حرکت می دهد و از پیاده سفید می گذرد.
