موسیقی (از عربی) یا موزیک (از زبانهای اروپایی) یا آنچه در پارسی باستان خُنیا گفته میشد، یکی از هنرهای اصیل بشر است که مادهٔ اصلی تشکیلدهندهٔ آن، صدا و سکوت است. عناصر اصلی تشکیلدهندهٔ موسیقی شامل زیروبمی (نَواک) که تعیینکنندهٔ ملودی و هارمونی است، و ضربآهنگ (ریتم) میباشد. موسیقی را هنر بیان احساسات به وسیلهٔ آواها تعریف کردهاند که مهمترین عوامل آن صدا و ریتم هستند و همچنین دانش ترکیب صداها به گونهای که خوشآیند باشد و سبب انبساط خاطر و تحول روانی شود.
واژهٔ موسیقی یک وامواژه از زبان عربی است که به ایران و زبان فارسی راه یافته است. تلفظ درست آن در عربی «موسیقا» است، همانند واژههایی مانند «عیسی»، «موسی»، و «طوبی». ریشهٔ اصلی این واژه از زبان یونانی و برگرفته از واژهٔ μουσική (Mousika) و مشتق از Μοῦσαι (موزای) به معنای «موزها» (الهههای هنر و علم در اساطیر یونان) است. براساس مدارک موجود، واژهٔ «موسیقی» و همخانوادههای آن در آثار قدیمی مانند «مفاتیح العلوم» خوارزمی و رسالهٔ موسیقی اخوان الصفاء دیده میشود که متعلق به قرن چهارم هجری قمری هستند.
قبل از ورود اسلام به ایران، در زبان فارسی به جای «موسیقی» از خُنیا و به جای «موسیقیدان» از خُنیاگر استفاده میشد. واژههایی نظیر گوسان، کوسان، و رامشگر نیز برای موسیقیدان و خواننده به کار میرفت.
موسیقی به عنوان یکی از قدیمیترین هنرهای بشر، تعاریف متعددی دارد:
موسیقی امروزه دانش و هنری گسترده است که بخشهای گوناگون و تخصصی دارد. صدا در صورتی موسیقی نامیده میشود که بتواند پیوند میان اذهان ایجاد کند و مرزی از جنس انتزاع آن را محدود نکند.
موسیقی ریشه در تاریخ کهن بشر دارد. از زمانی که انسان توانست احساسات خود را با صدا بیان کند، موسیقی پدید آمد. در ایران باستان، موسیقی بخشی از آیینهای مذهبی و اجتماعی بود. پس از اسلام، موسیقی در جهان اسلام گسترش یافت و با فرهنگهای مختلف ترکیب شد.
ساز به ابزاری گفته میشود که برای تولید موسیقی استفاده میشود. قدیمیترین سازها احتمالاً سازهای کوبهای و بادی بودهاند. در ادامه به برخی از سازهای ایرانی اشاره میشود:
موسیقی به عنوان یک هنر، نظریههای زیباییشناسی متعددی دارد:
موسیقی هنری است که از دیرباز همراه بشر بوده و در فرهنگهای مختلف جایگاه ویژهای دارد. از سازهای باستانی مانند نی و کمانچه تا سازهای مدرن مانند پیانو، موسیقی همواره در حال تحول و گسترش است. این هنر نه تنها بیانکننده احساسات است، بلکه ابزاری برای ارتباط و ایجاد همدلی میان انسانهاست.
